In onze agenda van september vind je een overzicht van een aantal interessante evenementen, festivals en tentoonstellingen, zowel in Italië als in Nederland en België. De evenementen en festivals staan op chronologische volgorde, daarna volgen de tentoonstellingen in Italië en daarna alle Italiaanse tips in eigen land.
Tip: met behulp van de toetsencombinatie CTRL+F kun je zoeken op regio of stad, zodat je snel kunt zien wat er op jouw vakantiebestemming te zien en te doen is!
ITALIË
EVENEMENTEN & FESTIVALS
Koninginnerace op het Canal Grande
Venetië (Veneto)
Elke eerste zondag van september ziet het Canal Grande in Venetië letterlijk zwart van alle gondels die op het water dobberen. Dan wordt namelijk de Regata Storica gehouden, een traditie die tot ver in de geschiedenis teruggaat.
Voorafgaand aan de roeiwedstrijd is er een gondeloptocht waarin oude, bijzonder gedecoreerde gondels de hoofdrol spelen. Daarna volgen de echte roeiwedstrijden. Het spits wordt afgebeten door de Regata dei Giovanissimi. Dan zijn de vrouwen aan de beurt, met hun Regata delle Donne en vervolgens mag er gejuicht worden voor boten uit de omliggende streken, tijdens de Regata delle Caorline.
Tot slot gaan de echte gondeliers van start. Tijdens een spannende Regata dei Campioni glijden ze over het water. De boten vertrekken vanaf de Riva degli Schiavoni. De finish ligt tegenover Ca’Foscari, waar een soort drijvende historische tribune in het water is geplaatst. Daar worden de winnende gondeliers gehuldigd.
Filmfestival van Venetië (Veneto)
Begin september geniet je van de Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica di Venezia, zoals het Filmfestival van Venetië voluit heet. Het is het oudste filmfestival ter wereld; de eerste editie werd reeds in 1932 gehouden. Venetië staat dan even helemaal in het teken van rode lopers, sterren en bovenal bijzondere films.
Raduno dello Spazzacamino
begin september, Santa Maria Maggiore (Piemonte)
Van over de hele wereld komen schoorsteenvegers naar Santa Maria Maggiore in de Val Vigezzo om samen feest te vieren, lekker te eten en te drinken en luidkeels het ‘schoorsteenvegerslied’ te zingen. Op 1 september 2024 is er een grootse optocht.
foto’s: Museo dello Spazzacamino
La Macchina di Santa Rosa
3 september, Viterbo (Lazio)
In Viterbo trekt elk jaar op 3 september een heel gevaarte door de stad. De zogenaamde Macchina di Santa Rosa is circa dertig meter hoog, vijf ton zwaar en spectaculair verlicht met meer dan duizend lichtjes en versierd met ontelbare stoffen rozen.
De constructie met de heilige Rosa wordt door meer dan honderd man gedragen – zo zwaar is ze. De tocht voert de heilige door de straten van de stad, in handen van de dragers, facchini genaamd. Ze stoppen een paar keer bij een soort altaar, waarna steeds drie commando’s klinken voor de heilige weer gedragen kan worden: ‘Sotto col ciuffo e fermi’, ‘Sollevate e fermi’ en ‘Per Santa Rosa, avanti!’
La Festa di Rificolona
7 september, Florence (Toscane)
Elk jaar op de avond van 7 september schittert Florence in het licht van honderden lampions. Ter ere van La Festa di Rificolona wordt er een grote lampionnenoptocht gehouden. Al zingend trekken kinderen én volwassenen door de stad, elk met een eigengemaakte of gekochte lampion of lantaarn.
Het feest is waarschijnlijk in de zestiende eeuw ontstaan. Toen kwamen de boeren uit de wijde omstreken voor het eerst op de avond van 7 september naar de stad, om daar de dag erna de geboortedag van Maria te vieren. De boeren verzamelden zich vooral op het plein voor de Santissima Annunziata. Nog steeds komen de Florentijnen hier samen, in één groot feest van licht.
De verjaardag van Julia
12 september, Verona (Veneto)
Julia, of Giulietta zoals de Italianen haar noemen, was naar verluidt jarig op 12 september. Een mooie gelegenheid om het huis waar ze zou hebben gewoond te bezoeken, aan de Via Cappello in Verona.
Hoewel het hier nu bijna altijd een drukte van belang is en je geen tijd hebt om te dagdromen bij Romeo die een prachtige liefdesverklaring komt brengen, moet je in elk geval even de rechterborst van de bronzen Julia aanraken. Dat schijnt geluk te brengen in de liefde…
Sagra della Lumaca
Molini di Triora (Ligurië)
Ben je begin september in de buurt van Valle Argentina in Ligurië en wil je iets bijzonders meemaken op gastronomisch gebied? Dan is de Sagra della Lumaca, het slakkenfestival in Molini di Triora, zeker een aanrader.
Ruim tweehonderd kilo slakken worden op typisch Ligurische wijze bereid door de lokale bars en restaurants. Er zijn wijnproeverijen, je kunt genieten van live muziek, kinderentertainment, een markt met lokale specialiteiten en meedoen met een echte slakkenrace.
Lichtjesfeest in Lucca
13 september, Lucca (Toscane)
Tijdens de Luminara di Santa Croce wordt heel Lucca feestelijk verlicht door duizenden kaarsen en kaarsjes. Ter ere van dit grootse feest worden er allerlei activiteiten georganiseerd, zoals een plechtige processie met Il Volto Santo (‘Het Heilige Gezicht’). Na de processie is er het Mottettone-concert in de kathedraal en groots vuurwerk.
Wolkenlift in de Duomo
14 september, Milaan (Lombardije)
Elk jaar op 14 september vindt er in Milaan een belangrijke gebeurtenis plaats. Sinds 1576 gaat er dan een lift de nok van de Duomo in. Deze lift heeft de vorm van een wolk en wordt daarom in het Milanese dialect Nivola genoemd.
De wolk heeft een soort baldakijn, versierd met engelen, kaarsen en een gouden kruis. Het hele gevaarte wordt de lucht in gehesen zodat de aartsbisschop van Milaan een spijker van het kruis van Jezus kan pakken, die zo’n veertig meter boven het altaar wordt bewaard.
Sherbeth Festival (Sicilië)
Elk jaar in september vindt op Sicilië het Sherbeth Festival plaats. Villa Bellini in Catania staat dan vier dagen lang helemaal in het teken van ijs. Tijdens het ijsfestival kun je volop ijs proeven, in allerlei klassieke én bijzondere smaken.
Tijdens het festival vindt ook de Internationale ijswedstrijd Procopio de’ Coltelli plaats. De competitie draagt de naam van de Siciliaanse chef Francesco Procopio Cutò, die ook wel ‘de vader van de gelato’ wordt genoemd.
Hij nam de ijskoude lekkernij van Sicilië mee naar Frankrijk, toen hij daar in 1686 Café Le Procope opende – zo gaat het verhaal. Gelukkig bleef er genoeg kennis van het ijsbereiden achter op het eiland, iets waar je als bezoeker heerlijk van mee kunt genieten!
ITALIË
TENTOONSTELLINGEN
Agrigento – Italiaanse culturele hoofdstad in 2025
Pesaro (Le Marche) draagt de titel van Italiaanse culturele hoofdstad begin 2025 over aan het Siciliaanse Agrigento.
Agrigento was een van de belangrijkste steden in Magna Graecia, het grote Griekse rijk dat ook grote delen van Sicilië besloeg. In de huidige stad ligt de geschiedenis dan ook op veel plaatsen letterlijk verborgen onder de straat waarop je loopt of onder de kerken en palazzi die je ziet.
Een bezoek aan Agrigento is niet compleet zonder de Valle dei Templi te bewonderen, de Vallei van de Tempels, waar ooit de oude Griekse stad Akragas schitterde. Volgens de schrijver Pindarus was dit ‘de mooiste vergankelijke stad, waarvan de inwoners bouwen voor de eeuwigheid maar leven alsof er geen morgen bestaat’.
Domenica al Museo
elke eerste zondag van de maand
Elke eerste zondag van de maand kun je gratis naar musea die door de Italiaanse staat worden beheerd. In Rome betekent dit dat je op die dag bijvoorbeeld geen entree hoeft te betalen voor het Colosseum en het Forum Romanum, voor de Galleria Borghese, voor Palazzo Barberini, voor het GNAM (Galleria Nazionale d’Arte Moderna), voor Villa Giulia, voor de Terme di Diocleziano, voor het Palazzo Massimo, voor Crypta Balbi, voor de Thermen van Caracalla en voor de Engelenburcht.
In Florence kun je gratis naar de Galleria degli Uffizi, met onder meer Botticelli’s Venus, de Galleria dell’Accademia, met Michelangelo’s originele David, en de Cappelle Medicee, met schitterende beelden van Michelangelo, terwijl je in Venetië kosteloos naar de Gallerie dell’Accademia en het Arsenaal kunt.
Ook de opgravingen van Herculaneum en Pompei, Villa Oplontis en het Archeologisch Museum vallen onder de staatsmusea.
Helaas kunnen we hier niet alle staatsmusea noemen, maar alle musea die je op de eerste zondag van de maand gratis kunt bezoeken, vind je via deze link (je kunt dan per regio alle deelnemende musea vinden).
VENETIË
L’oro dipinto – El Greco e la pittura tra Creta e Venezia
tot 29 september 2025, Palazzo Ducale
Tijdens de schitterende tentoonstelling L’oro dipinto maak je een reis door de evolutie van de Griekse schilderkunst in Venetië. Je start in de vijftiende eeuw, met de eerste meesters die naar het gotische westen kijken, en bereikt dan de zestiende eeuw, waarin er een mooie symbiose ontstaat tussen Byzantijnse traditie en westerse inspiratie.
De centrale figuur van de expositie is Dominikos Theotokopoulos, beter bekend als El Greco, een groot voorbeeld van het creatieve elan van Kreta. Je leert ook meer over de Griekse gemeenschap in Venetië, die volledig is geïntegreerd in het culturele weefsel van de stad. Een erfenis die getuigt van de diepe historische band tussen La Serenissima en de Griekse kunst.
Tatiana Trouvé – la strana vita delle cose
tot 4 januari 2026, Palazzo Grassi
Tijdens deze tentoonstelling wordt het Venetiaanse Palazzo Grassi omgetoverd tot een fantasierijke wereld, met veel nieuwe werken van kunstenaar Tatiana Trouvé, evenals tekeningen en werken op papier die nooit eerder zijn tentoongesteld.
De installaties vertellen over recente trauma’s, maar ook over verre culturen en alternatieve kennisinstrumenten zoals nautische en astronomische kaarten.
TOSCANE
Gabriele Picco – carrying a cloud
tot 24 oktober 2025, Gallery Hotel Art
De Lungarno Collection organiseert een nieuwe tentoonstelling van de in Brescia geboren kunstenaar Gabriele Picco, in de openbare ruimtes van Gallery Hotel Art.
Gabriele Picco verkent de tegenstrijdige relaties tussen universele thema’s als leven en dood of dromen en realiteit. Een van de vaak terugkerende onderwerpen in zijn werk zijn wolken, een iconografisch thema dat diep geworteld is in de kunstgeschiedenis, van Giotto’s veertiende-eeuwse voorstellingen tot de surreële visioenen van René Magritte.
Picco vindt wolken opnieuw uit door de nadruk te leggen op hun inherente tegenstrijdigheid en dubbelzinnigheid – entiteiten die zweven tussen het tastbare en het vergankelijke, het reële en het imaginaire. Hij geeft wolken een poëtische en surrealistische dimensie; ze verschijnen als mystieke, ongrijpbare en vluchtige vormen, met ongewone en ongrijpbare vormen, die een oneindig universum van mogelijkheden oproepen.
Hugo Pratt – geografie immaginarie
tot 19 oktober 2025, Palazzo delle Papesse, Siena
Ter gelegenheid van de dertigste sterfdag van Hugo Pratt is in het prachtige Palazzo delle Papesse in Siena de tentoonstelling Hugo Pratt – geografie immaginarie te zien. De tentoonstelling geeft een kijkje in het creatieve brein van de bedenker van Corto Maltese.
Je verkent zijn artistieke universum door middel van een selectie strips, aquarellen en minder bekende grafische werken, voor een grondige kennismaking met het werk van een van de invloedrijkste striptekenaars ter wereld.
Giubileo di Luce – Helidon Xhixha
tot en met 30 september 2025, Abbazia di San Galgano
In de Abdij van San Galgano bij Chiusdino (provincie Siena) bewonder je de monumentale installatie van de Italiaans-Albanese beeldhouwer Helidon Xhixha: een roestvrijstalen kruis van zeven meter hoog dat in wisselwerking staat met natuurlijk licht en zo een symbool van geloof, hoop en reflectie vormt.
Het kunstwerk wordt vergezeld door andere roestvrijstalen werken die een dialoog aangaan met de gotische architectuur van de abdij, in een unieke combinatie van kunst, geschiedenis en spiritualiteit.
foto: Helidon Xhixha
UMBRIË
Peace on earth – Banksy
tot 2 november 2025, Rocca Maggiore, Assisi
Banksy’s provocerende en revolutionaire kunst is voor het eerst te zien in Assisi, om een boodschap van vrede en hoop de wereld in te sturen. Meer dan honderd werken van de iconische street artist zullen te zien zijn in de stad van Sint Franciscus. Een uniek project binnen de sfeervolle setting van de Rocca Maggiore, een middeleeuws monument dat Assisi domineert.
De titel van de expositie, Peace on earth, is ontleend aan Banksy’s muurschildering in Bethlehem, als basis voor een zoektocht naar de waarde van vrede in Banksy’s kunst, met als symbool een duif met een kogelvrij vest aan en een olijftak in zijn snavel, die juist vecht om vrede te brengen.
Een thema dat zowel de geest van de stad van de heilige Franciscus als die van de anonieme Britse kunstenaar en activist bezielt.
ROME
Flowers – dal rinascimento all’intelligenza artificiale
tot 14 september 2025, Chiostro del Bramante
Het Chiostro del Bramante, vlak bij Piazza Navona, is dit jaar nog mooier dan anders, tijdens de grootste tentoonstelling op Italiaanse bodem gewijd aan de schoonheid en kracht van bloemen.
Je geniet van de onuitputtelijke kracht van bloemen, die in staat zijn om kunst, wetenschap en technologie te verenigen in een universeel verhaal dat vele eeuwen omspant: van de meesterwerken van Jan Brueghel en Ai Weiwei tot recente experimenten van hedendaagse kunst met digitale technologie.
Bloemen zijn breekbaar en krachtig tegelijk, ze vertellen emoties, vieren schoonheid, protesteren in stilte en bewaken eeuwenoude verhalen. De meer dan negentig werken die te zien zijn, komen onder meer uit Parijs, Londen, Jeruzalem en Rome. Lees meer via deze link.
Kolossaal beeld van Constantijn
tot eind 2025, tuin van de Musei Capitolini
In de tuin van Villa Caffarelli, die deel uitmaakt van de Capitolijnse Musea, kun je de opvallende reconstructie van de Kolossus van Constantijn bewonderen.
Dankzij de diepgaande studie van literaire en epigrafische bronnen en de overgebleven fragmenten van het grandioze originele beeld – hoofd, rechterarm, pols, rechterhand, rechterknie, rechterscheenbeen, rechtervoet, linkervoet, allemaal bewaard op de binnenplaats van het Palazzo dei Conservatori – heeft men dit beeld op een schaal van 1:1 kunnen realiseren.
Het kolossale beeld van Constantijn (vierde eeuw na Christus) is ongeveer dertien meter hoog en toont de keizer in de gedaante van een zittende Jupiter, zijn lichaam deels onbedekt, een mantel over zijn schouder, de wereldbol in zijn linkerhand en de scepter in zijn rechter.
Voor de realisatie van het werk werd elk fragment in 3D gemodelleerd en op een digitaal nagebouwd standbeeld geplaatst, waarbij als iconografische sporen enkele gelijkwaardige exemplaren uit dezelfde tijd werden gebruikt, zoals het kolossale standbeeld van Jupiter in de Hermitage in Sint-Petersburg en de grote gipsen kopie van het standbeeld van keizer Claudius, afgebeeld als Jupiter, in het museum van de Ara Pacis.
Gratis naar de Vaticaanse Musea
Elke laatste zondag van de maand kun je gratis naar de Vaticaanse Musea & Sixtijnse Kapel, om te genieten van alle schatten die in het museum verzameld zijn, van de Laocoöngroep tot de schitterende schilderingen van Michelangelo. Ga wel op tijd, want het is op deze dag nog drukker dan anders.
Vaticaanse Musea by night
Op vrijdag kun je de Vaticaanse Musea ook ’s avonds bezoeken, van 19.00 tot 23.00 uur (de entree sluit om 21.30 uur). Voor zo’n avondbezoek moet je echt van tevoren online reserveren via deze link. Je kunt tijdens deze bijzondere avond het Museo Gregoriano Egizio, het Museo Pio Clementino, de Gallerie Superiori, de Stanze di Raffaello, het Appartamento Borgia, de Collezione Arte Religiosa Moderna en de Sixtijnse Kapel bewonderen.
PUGLIA
Cibo – Steve McCurry
tot en met 28 september 2025, Museo Civico Archeologico, Vieste
Voedsel als symbool, als identiteit, als herinnering, als verbinding. Tijdens deze fototentoonstelling bewonder je een selectie van zeventig beelden die samen een visuele reflectie vormen op de diepgaande betekenis van voedsel in het menselijk leven: niet als luxe of esthetische affectie, maar als symbool van leven, cultuur en veerkracht.
McCurry’s humanistische fotografie, die altijd aandacht heeft voor de verhalen van kwetsbare mensen snijdt het thema voedsel op een delicate maar krachtige manier aan, onder meer door brood als essentieel element af te beelden, markten als plaatsen van energie en schoonheid, maaltijden die op de grond of rond het haardvuur worden gegeten als momenten van troost, verbondenheid en waardigheid.
Door middel van zijn foto’s neemt McCurry je mee naar plaatsen die verwoest zijn door conflicten en rampen, waar voedsel een bijna heilige waarde krijgt. Maar hij toont ook de eenvoudige vreugde van een gedeelde maaltijd, de glimlach van een kind dat een stuk fruit vasthoudt… Het is een tentoonstelling over voedsel, maar in werkelijkheid toont McCurry de essentie van het leven.
