In onze agenda vind je een overzicht van een aantal interessante evenementen, festivals en tentoonstellingen, zowel in Italië als in Nederland en België. De evenementen en festivals staan op chronologische volgorde, daarna volgen de tentoonstellingen in Italië en daarna alle Italiaanse tips in eigen land.
Tip: met behulp van de toetsencombinatie CTRL+F kun je zoeken op regio of stad, zodat je snel kunt zien wat er op jouw vakantiebestemming te zien en te doen is!
ITALIË
EVENEMENTEN & FESTIVALS
Palio di Siena
2 juli, Siena (Toscane)
Op 2 juli stijgt de spanning met de minuut in Siena. ’s Avonds wordt namelijk de beroemde Palio gereden, al sinds de dertiende eeuw een jaarlijks terugkerende gebeurtenis. De paardenrace bestaat uit slechts drie ronden over het schelpvormige Piazza del Campo, waardoor de strijd vaak in enkele minuten wordt beslecht. Het record staat op één minuut en dertien seconden!
Wie niets wil missen van de Palio, is ook de week voorafgaand aan 2 juli al in Siena. Saskia was er in 2016 bij en vertelt in deze en deze blog wat er allemaal bij komt kijken. De inwoners van Siena zijn terecht trots op deze traditie!
Festa della Madonna Bruna
2 juli, Matera (Basilicata)
Maria Santissima della Bruna is de patroonheilige van Matera. Op 2 juli wordt zij nog meer dan anders geëerd, met een groots feest, het Festa della Madonna Bruna. De feestdag zou ooit zijn ingesteld op verzoek van paus Urbanus VI, in november 1389.
Het verhaal wil dat een boer beloofde om een mysterieuze adellijke dame mee te nemen naar Matera, op voorwaarde dat de dame van zijn wagen klom voor ze het stadje naderden, om te voorkomen dat men over hem zou roddelen. Toen de boer bijna in Matera was, bleek de dame echter spoorloos verdwenen – er was alleen een standbeeld overgebleven. Je raadt het al: de mysterieuze dame was niemand minder dan Maria. De boer droeg het standbeeld naar het Piazza del Duomo, waar iedereen het beeld wilde aanraken en kussen. Daarna werd het in processie de kathedraal in gedragen, iets dat nog elk jaar wordt herhaald.
Het beeld staat op een prachtige praalwagen met versieringen van papiermaché, die vernietigd wordt zodra het beeld veilig in de kathedraal is aanbeland, als symbool van een nieuw begin. Het feest eindigt met groots vuurwerk boven de oude Sassi van Matera.
Mariafeest
2 juli, Rapallo (Ligurië)
Ook in Rapallo viert men 2 juli feest ter ere van Maria. Tijdens La Festa dell’Apparizione della Vergine trekken de inwoners naar de kerk van Montallegro, hoog boven Rapallo. Op 2 juli en de dagen rondom deze feestdag zijn er verschillende
openluchtvoorstellingen (concert, theater, cinema), marktjes, proeverijen, zeilwedstrijden en een groot vuurwerk.
Duizenden lichtjes voor Santa Domenica
Scorrano (Puglia)
Het stadje Scorrano, dat wereldwijd bekend staat om zijn luminarie, lichtkunstwerken, wordt elk jaar begin juli letterlijk in de schijnwerpers gezet, tijdens het feest gewijd aan de patroonheilige Santa Domenica.
Terug naar de middeleeuwen
Monteriggioni (Toscane)
Monteriggioni heeft een bewogen geschiedenis. Het stadje lag precies op de plek waar de troepen uit Florence en Siena elkaar het hevigst bestreden en werd als zodanig vaak onder vuur genomen. De verdedigingsmuur die nu nog grotendeels intact is, was dan ook bittere noodzaak, net als de vele torens die zich op gelijke afstand in de muur bevonden. Binnen de muren heerst nu een en al rust.
Alleen tijdens twee weekenden in juli wordt het stadje weer even ingenomen door ridders in harnas, tijdens La Festa Medievale, een feest waarbij je je terug in de middeleeuwen waant, met vuurspuwers, bijzondere optochten
en riddertoernooien.
La Notte Rosa – een roze nacht
(Emilia-Romagna & Le Marche)
La Notte Rosa is een uniek cultureel evenement dat zorgt voor kunst, lichtshows, muziek en theater in de straten van Rimini, Ravenna, Forlì, Ferrara, Gradara en Pesaro. Er komen jaarlijks duizenden bezoekers op af, die genieten van alle nachtelijk vertier. Meer details vind je hier.
L’Ardia di San Costantino
6-7 juli, Sedilo (Sardinië)
In Sedilo vindt een van de meest spectaculaire paardenraces plaats, als herdenking van de slag bij de Ponte Milvio (in Rome), waar Constantijn het opnam tegen Maxentius. Aan de vooravond van de veldslag zou Constantijn een lichtend kruis aan de hemel hebben gezien, met de tekst ‘in hoc signo vinces’, in dit teken zult gij overwinnen. Hij wist dus zeker dat hij als winnaar uit de strijd zou komen, iets dat niet geldt voor de ruiters die deelnemen aan deze Sardijnse race.
Er zijn twee rondes: een race wordt ’s avonds gereden, de ander ’s ochtends, als de ruiters de hele nacht hebben gedronken. Je kunt je voorstellen dat dat de prestaties niet bepaald verbetert…
Hoera voor Pinokkio!
7 juli, Collodi (Toscane)
Op 7 juli 1881 werd het eerste verhaal over deze houten pop gepubliceerd in de Giornale dei Bambini (Kinderkrant). Niemand had toen kunnen voorzien dat het verhaal over Pinokkio over de hele wereld gelezen zou worden en dat Walt Disney ooit een prachtige film zou maken met Geppetto’s creatie in de hoofdrol.
Als je in Toscane bent, vier je Pinokkio’s verjaardag natuurlijk in het Pinokkiopark in Collodi, in de buurt van Lucca. Verwacht geen spectaculaire ritjes in een karretje, zoals je wellicht van andere pretparken gewend bent.
Het Pinokkio-park doet veel meer een beroep op de fantasie van zowel kinderen als volwassenen. In een groen park staan beelden van alle hoofdpersonen uit het boek – eerst het verhaal (voor)lezen is dus eigenlijk wel aan te raden. Dan herken je de vos, de krekel en de fee en beland je uiteindelijk in de buik van de walvis, net als Pinokkio!
Pistoia Blues Festival
Pistoia (Toscane)
Pistoia vormt elke zomer het toneel voor het Pistoia Blues Festival, een groots blues-spektakel waar in het verleden internationale sterren als BB King, The Doors en Eric Clapton hebben opgetreden. Dit jaar staan onder anderen Alanis Morissette en James Blunt op het podium.
Musica con Vista
tot 30 september 2023
Deze zomer worden er in verschillende bijzondere tuinen concerten in de openlucht gehouden. Er staan wel veertig uitvoeringen op de planning, van Trento tot Palermo, zoals je op de speciale website van Musica con Vista kunt zien.
foto: Musica con Vista
Nog meer musica!
Wereldberoemd is ook het zomerse jazzfestival in Perugia, Umbria Jazz met elk jaar opnieuw veelbelovende optredens. Pescara is het toneel van het jaarlijkse jazzfestival Pescara Jazz; Venetië organiseert het Venezia Jazz Festival.
Tussen 10 en 14 juli 2023 komt een keur aan internationale topmusici, solisten en zangers naar Volterra voor de derde editie van het Punto Arte Festival. Regisseur Eva Buchmann en dirigent Jan Willem de Vriend hebben een spannend programma samengesteld met opera, kamermuziek, symfonieconcerten en solo-optredens.
In Vetralla organiseert Opera Extravaganza twee sfeervolle muzikale avonden. In Stresa, bij het Lago Maggiore, wordt elke zomer het Stresa Festival gehouden, een bijzonder festival voor kamermuziek georganiseerd, met uitvoeringen in zowel juli als augustus. Virtuoze avonden gegarandeerd!
foto: Umbria Jazz
Mercantia – spektakel op straat
Certaldo (Toscane)
In juli wordt het Toscaanse Certaldo omgetoverd tot één groot theater, tijdens het internationale straattheaterfestival Mercantia. Je kunt je dan helemaal onderdompelen in muziek, theater, toneel en andere creatieve uitingen.
U Fistinu di Santa Rosalia
14 juli, Palermo (Sicilië)
Sinds 1624 vieren de inwoners van Palermo U Fistinu di Santa Rosalia, het feest van Santa Rosalia, de patroonheilige van de stad. Rosalia woonde ooit als een soort kluizenaar in een van de grotten op de Monte Pellegrino, net buiten de stad. Nadat in 1624 haar botten werden gevonden, werden ze op 14 juli door de stad gedragen in een plechtige processie. Onmiddellijk was de stad verlost van de heersende pestepidemie die al veel slachtoffers had geëist.
Santa Rosalia, die altijd wordt afgebeeld met een rozenkrans, beschermt ook tegen aardbevingen. Rond 14 juli wordt er een week lang volop gefeest. De festiviteiten beginnen met la processione del carro, waarbij een grote praalwagen (van circa negen meter lang en tien meter hoog) met daarop het standbeeld van de heilige door de straten van Palermo trekt. In de nacht van 14 juli wordt de historische processie van 1624, die er uiteindelijk voor zorgde dat de pest definitief verdreven was, herdacht.
Noantri – feest in Trastevere
Rome (Lazio)
Noantri, zo noemen de inwoners van Trastevere zichzelf. Letterlijk betekent dit ‘wij anderen’, als duidelijk onderscheid van de andere Romeinen, aan de andere kant van de rivier. Volgens de inwoners van Trastevere zijn zij de oudste en daarmee de enige echte inwoners van Rome. Elk jaar wordt er vanaf 16 juli feest gevierd met een prachtige processie, theater, muziek, tradities en – uiteraard – lekker eten. Zie de speciale website van dit feest voor alle details.
Festa del Redentore
Venetië (Veneto)
Op de derde zondag van juli herdenkt men in Venetië de pestepidemie van 1577. Vanaf de Zattere (de noordelijke kade van de wijk Dorsoduro) wordt er een pontonbrug naar Il Redentore (op het eiland Giudecca) gelegd, die op zaterdag feestelijk wordt ingewijd.
Il Redentore betekent letterlijk ‘De Verlosser’. Een toepasselijke naam voor de kerk die door Andrea Palladio werd ontworpen als dank voor het einde van de pestepidemie, die eind zestiende eeuw veel slachtoffers eiste. ‘s Avonds is er een spectaculaire vuurwerkshow, gevolgd door een nachtmis in de Redentore. Op zondag geniet je van een roeiwedstrijd met schitterend versierde boten en gondels.
Opera in de Arena
Verona (Veneto)
De Arena van Verona lag, toen het werd gebouwd, in de eerste eeuw na Christus, net buiten de muren van de stad. In de loop der tijd werd de Arena bevolkt door gladiatoren, ridders en stierenvechters. Inmiddels vormt het amfitheater het toneel voor talrijke opera’s, met dit jaar onder meer Aïda, Turandot, Nabucco en Il Barbiere di Siviglia. Het programma vind je op de website van de Arena van Verona.
foto: Arena.it
Nog meer opera in de openlucht
Bijzonder zijn ook het operafestival in Tuscia (Lazio), met tal van beroemde opera’s en andere muzikale voorstellingen, en het La Versiliana Festival, aan de Toscaanse kust.
In Macerata (Le Marche) klinken van ongeveer half juli tot half augustus operaklanken door de avondlucht. Hier worden de opera’s opgevoerd in het sfeervolle Sferisterio. Tijdens het Sferisterio Opera Festival geniet je van Il Flauto Magico, La Traviata en L’Elisir d’Amore.
Puccini Festival
Torre del Lago (Toscane)
Onder de naam Puccini e la sua Lucca kun je het hele jaar door concerten bijwonen in de kerk van San Giovanni, waar Puccini gedoopt is. Maar in de zomer is er meer!
‘Dit is het paradijs!’ schijnt Puccini uitgeroepen te hebben toen hij voor het eerst het meer van Massaciuccoli zag. Aan de oevers van het meer wordt elke zomer het Puccini Festival gehouden. Van half juli tot half augustus wordt er een groot theater gebouwd, dat deels over het wateroppervlak valt. Een schitterend decor voor de opera’s van Puccini; in de zwoele buitenlucht bezorgen de klanken van Puccini’s Madame Butterfly je nog meer kippenvel!
Het Puccini Festival is overigens in 1930 op initiatief van Giacomo Puccini zelf in het leven geroepen. Het oorspronkelijke theater was een provisorisch geheel, dat door Puccini’s vrienden in elkaar was getimmerd. Sindsdien is het festival enorm gegroeid. Tegenwoordig trekt het ruim veertigduizend bezoekers en moet je van tevoren kaartjes reserveren.
Nog meer toonladders in Toscane
Lucca is het toneel van het jaarlijkse Summer Festival. Het Piazza Napoleone vormt het podium voor tal van Italiaanse en internationale artiesten, met vaak grote namen. Dit jaar komen onder anderen Queen of the Stone Age, Ringo Starr, Gorillaz, Nick Cave & the Bad Seeds, Lenny Kravitz, Norah Jones en Gianni Morandi. Heerlijk om tot in de kleine uurtjes te swingen!
Siena biedt ’s zomers plaats aan kamermuziek, tijdens het festival Incontri in Terra di Siena. Ook tijdens de Estate Musicale Chigiana, zomerse muzikale ontmoetingen die worden georganiseerd door de Accademia Musicale Chigiana, wordt er op hoog niveau gemusiceerd.
Eén keer per jaar geeft Andrea Bocelli een concert in het Teatro del Silenzio in Lajatico. In 2023 zal dat zijn op 27 en 29 juli om 20.30 uur.
Festival dei Due Mondi
Spoleto (Umbrië)
Elk jaar wordt in Spoleto het muzikale Festival dei Due Mondi, het Festival van de Twee Werelden, georganiseerd. Er zijn volop voorstellingen te zien, met voor ieder wat wils: toneel, dans, muziek, literatuur, beeldende kunst… Niet alleen van Italiaanse artiesten, want zoals de naam al doet vermoeden, is het festival een symbolische ontmoeting tussen twee werelden, die van de Italiaanse en die van de buitenlandse, voornamelijk Amerikaanse, cultuur.
Ravello Festival
Ravello (Amalfikust, Campanië)
De beroemde Duitse componist Richard Wagner woonde en werkte enige tijd in Villa Rufolo in Ravello, hoog boven de Amalfikust. Wagner schreef hier een groot deel van zijn Parsifal. Ook Roberto Rossellini, een bekende Italiaanse regisseur, vond inspiratie in de straten van Ravello.
Geen wonder dus dat het schitterende plaatsje elk jaar het toneel is van het Ravello Festival. In een unieke setting, met schitterend uitzicht op zee, geniet je van sprookjesachtige klanken, die wegdrijven over het water.
Giostra dell’Orso
25 juli, Pistoia (Toscane)
De vier stadswijken van Pistoia, de Gouden Leeuw, de Griffioen, het Witte Hert en de Draak, gaan op 25 juli de strijd met elkaar aan tijdens de Giostra dell’Orso, de ‘berenstrijd’. De ruiters nemen het een op een tegen elkaar op, waarbij ze vooral punten scoren door het doelwit in de vorm van een beer (het symbool van Pistoia) te doorboren.
Wil je de Pistoiese paardenrace meemaken, zorg dan dat je op 25 juli in de stad bent. De race begint om half tien ’s avonds, op het Piazza del Duomo, en wordt voorafgegaan door een schitterende historische stoet. Zorg dat je op tijd bent als je een beetje een goede plek wil bemachtigen. Op 22 en 23 juli zijn er proefrondes; dan kun je met je neus in de boter vallen en op het Domplein een generale repetitie zien.
De Giostra dell’Orso maakt deel uit van de zogenaamde Luglio Pistoiese, de feestelijke julimaand in Pistoia. Zo krijgt San Jacopo, de patroonheilige van de stad, door de brandweer een warme, rode mantel aangemeten en pruttelt op het vuur salsa d’anatra (saus met eend) voor bij de maccheroni, het feestelijke gerecht dat in deze maand traditioneel op tafel komt in Pistoia.
Botenparade in Pescara
(Abruzzo)
Ter ere van de heilige Andreas, een van de apostelen, wordt het laatste weekend van juli volop feest gevierd in Pescara. Er is onder andere een parade met talloze vissersbootjes.
Onderwaterfeest voor Christus
28 juli, Baai van San Fruttuoso (Ligurië)
Tijdens La Festa del Cristo degli Abissi wordt er in de Baai van San Fruttuoso, tussen Camogli en Portofino, een wel heel ongewone processie gehouden: men trekt naar het twee-en-een-halve meter hoge bronzen standbeeld van Christus dat maar liefst vijftien meter onder water staat, op de zeebodem, als eerbetoon aan een duiker die daar is verdronken. Voor de processie is er een mis op het strand.
Dans van de dood
22 juli, Taggia (Ligurië)
In het dorpje Taggia viert men op 22 juli de feestdag van Santa Maddalena del Bosco. Op zondag voert een nachtelijke processie door de bergen. Bij terugkeer in het dorp wordt er een rituele dans uitgevoerd, il ballo della morte, de dans van de dood.
Een man en een vrouw dansen om elkaar heen, waarbij de vrouw net doet of ze flauw valt. De man brengt haar bij met lavendel, waarna ze verder dansen onder het zingen van ‘Comedamus et bibamus, cras enim morietur’ – ‘We eten en drinken samen, omdat we op een dag allebei dood zullen zijn’. Ook de dag erna is er nog feest. Men viert dan Maddalenetta, met onder andere een uitgebreide lunch.
Graanfeest in Jelsi
(Le Marche)
La Festa del Grano is eerst en vooral een religieus festival. Het feest is het ‘offer’ dat de inwoners van het stadje elk jaar aan hun patroonheilige, Sant’Anna, brengen. Daar is men ooit mee begonnen in 1805, toen een aardbeving in de regio meer dan 5000 doden eiste. Gek genoeg was er in Jelsi weinig schade – iets om dankbaar voor te zijn. Die dankbaarheid toont men elk jaar opnieuw tijdens een processie. Alle wagens zijn gemaakt van graan – een spectaculair gezicht!
Estate Fiesolana
Fiesole, Toscane
Het Teatro Romano van Fiesole, een prachtig plaatsje net buiten Florence, is het decor van de Estate Fiesolana, een van de oudste openluchtfestivals van Italië.
Zomerse sagra’s en food festivals
De zomer is bij uitstek de tijd voor sagre, culinaire eet- en drinkfestijnen waarbij meestal een plaatselijke specialiteit centraal staat. Elke lekkernij heeft zo zijn eigen sagra. We tippen er hier slechts een paar, maar ben je met vakantie in Italië, houd dan oren en ogen open. Zie je een aanplakbiljet met het woord sagra, of hoor je een Italiaan erover praten, zorg dan dat je niks van dit heerlijke feest mist!
Tijdens het Festival del Polpo (Inktvisfestival), dat half juli wordt gehouden in het Parco Santa Costanza van San Vincenzo (Livorno), proef je de smaak van de zee, met tal van visgerechten, schelpdieren en natuurlijk allerlei soorten inktvis. In Zeddiania (Sardinië) houden ze het simpel. Daar vieren ze elke zomer de Sagra del Pomodoro. Want wat is Italië nu zonder tomaten? Je kunt proeven van allerlei gerechten met tomaat, zowel koud als warm.
Bijna de hele maand juli staat Capannori (bij Lucca) in het teken van porcini, eekhoorntjesbrood. Elk weekend kun je je te goed doen aan pasta met porcini, crostini met porcini en lokale eekhoorntjesbroodsoep, uiteraard vergezeld van een lekker glas wijn.
Verfrissender is de Sagra del Cocomero (watermeloen) in het Toscaanse Montemurlo. Het leukst is misschien wel het nationaal kampioenschap watermeloen eten, dat elk jaar in juli gehouden wordt in Sissa (Emilia-Romagna). Helaas staat de exacte datum hiervoor nog niet vast, maar ga zeker informeren als je tegen die tijd in de buurt bent!
ITALIË
TENTOONSTELLINGEN
Domenica al Museo
elke eerste zondag van de maand
Elke eerste zondag van de maand kun je gratis naar musea die door de Italiaanse staat worden beheerd. In Rome betekent dit dat je op die dag bijvoorbeeld geen entree hoeft te betalen voor het Colosseum en het Forum Romanum, voor de Galleria Borghese, voor Palazzo Barberini, voor het GNAM (Galleria Nazionale d’Arte Moderna), voor Villa Giulia, voor de Terme di Diocleziano, voor het Palazzo Massimo, voor Crypta Balbi, voor de Thermen van Caracalla en voor de Engelenburcht.
In Florence kun je gratis naar de Galleria degli Uffizi, met onder meer Botticelli’s Venus, de Galleria dell’Accademia, met Michelangelo’s originele David, en de Cappelle Medicee, met schitterende beelden van Michelangelo, terwijl je in Venetië kosteloos naar de Gallerie dell’Accademia en het Arsenaal kunt.
Ook de opgravingen van Herculaneum en Pompei, Villa Oplontis en het Archeologisch Museum vallen onder de staatsmusea.
Helaas kunnen we hier niet alle staatsmusea noemen, maar alle musea die je op de eerste zondag van de maand gratis kunt bezoeken, vind je via deze link (je kunt dan per regio alle deelnemende musea vinden).