Rindert Kromhout en zijn grote liefde voor Rome

Hij was al eerder in Italië geweest, in het verleidelijke Venetië, maar aan Rome verloor Rindert Kromhout zijn hart. Hij verbleef er regelmatig langere tijd, in eerste instantie ook om Italiaans te leren, en koos de stad als decor voor zijn bekendste boeken over Italië.

Officieel geschreven voor kinderen, maar dankzij zijn aanstekelijke verteltrant ook heerlijk voor volwassenen – zeker als je Rinderts liefde voor Rome deelt!

foto: Rindert Kromhout

Saskia schotelde Rindert een aantal vragen voor naar aanleiding van het verschijnen van zijn nieuwste boek, Liefde en dood in de rode stad – met Bologna, la rossa, als decor. Niet in Rome, maar in Amsterdam, waar onze gedachten tijdens een bord pasta regelmatig afdwaalden naar Rome, de stad waar Rindert zijn bekendste geheimen optekende maar waar hij ook de dood in de ogen keek.

De eerste keer Italië: het carnaval in Venetië

Voor de pasta en de vragen op tafel komen, krijgt Saskia van Rindert het boek De paljas en de vuurvreter, een vrolijk verhaal uit de traditie van de commedia dell’arte dat ruim dertig jaar geleden verscheen maar je nog altijd meevoert naar de stad in de lagune.

Om inspiratie op te doen voor dit verhaal, dat prachtig geïllustreerd is door Jan Jutte, reisde Rindert naar Venetië. Hij had de stad tijdens een eerder bezoek al magisch gevonden; een perfecte setting voor een boek. Was Venetië ook de eerste Italiaanse stad die Rindert bezocht?

Rindert: ‘Si, begin jaren tachtig, ik weet niet meer precies wanneer, reisde ik naar Venetië. Naar aanleiding van een advertentie in de krant dat KRO Radio mensen uitnodigde om een cultureel gebeuren te bezoeken en daar een uur radio over te maken, van een museumbezoek tot een stierengevecht. Ik heb daarop geschreven dat ik wel naar een stierengevecht wilde. Eigenlijk wilde ik helemaal niet naar een stierengevecht, ik wilde vooral lekker ver weg.

Presentator Theo Stokkink benaderde me toen met de vraag: ‘Zou je niet naar het carnaval in Venetië willen?’ Dat leek me wel wat en dus ging ik naar Venetië, voor een radioreportage over het Venetiaanse carnaval.’

De tweede keer Italië: thuis in Rome

Was Rindert meteen verkocht, na zijn bezoek aan Venetië? Rindert: ‘Nog niet helemaal… Ik vond het wel erg leuk, maar ik sprak de taal niet.

In 1985 ben ik naar Rome gegaan, omdat ik nieuwsgierig was naar de stad. Toen was ik eigenlijk meteen verkocht, ook vanwege het Italiaans. Dat bourgondische vond ik altijd al heerlijk. Niet voor niets was mijn favoriete kinderboek Spaghetti van Menetti.

Ik viel misschien al wel op de filmtitel Una giornata particolare. Toen ik dat hoorde, dacht ik: wát een taal, die wil ik leren! En toen ik daar was, in Rome, dacht ik al heel snel: ik ben thuis. Ik werd opgeslokt door de liefde, voor Rome, voor de taal.

Daar in Rome leerde ik ook de taal spreken. Ik ging naar school en bracht wat ik had geleerd meteen in de praktijk wat ik had geleerd. Het was gewoon een kwestie van durven en doen. Als ik iets fout zei, hoorde ik aan het antwoord wat ik fout had gezegd. Italianen vinden het – anders dan bijvoorbeeld Fransen – leuk dat je hun taal spreekt. Ze moedigen je aan in plaats van je te ontmoedigen.’

Una vita particolare – een bijzondere levensloop

Rome liet Rindert dan ook niet los. In 1987 en 1988 trok hij nog twee keer voor langere tijd naar de Eeuwige Stad.

Una giornata particolare leidde zo tot meer dan één bijzondere dag; Italië en vooral de Italiaanse manier van leven zorgden voor een unieke levensloop, waarin met name het theatrale van Italië een grote rol speelt. ‘Si, dat dik aangezette vind ik heerlijk om in een boek te verwerken.’

Toen Rindert in 1988 in Rome woonde, kreeg hij van Uitgeverij Zwijsen het verzoek om een boek voor de Bizon-serie te schrijven, voor kinderen die nog niet zo lang kunnen lezen. Rindert had meteen zin om een verhaal te schrijven dat zich in Rome afspeelt. Hij wandelde door de stad, nadenkend over een verhaallijn. Hij stuitte onder meer op de Mond van de Waarheid, een perfecte plek voor een spannend kinderboek over Rome.

Toen hij door vrienden werd gewezen op de crypte onder de kerk van de Kapucijners aan de Via Veneto, vol met geraamtes, bedacht hij het plot voor Het geheim van de afgebeten vingers, waarin het prinsesje met de zeis achter de Mond van de Waarheid zit. Rindert: ‘En dan, tjak! Ik zag het zo voor me. Rome is wat dat betreft een onuitputtelijke inspiratiebron.’

Een favoriet stukje Rome in Peppino

Maar Rindert stuitte ook op verborgen plekken, zoals het kloosterhof van de Santi Quattro Coronati, Rinderts favoriete klooster in Rome, dat een rol speelt in Peppino.

Rindert schreef Peppino in dezelfde periode als Het geheim van de afgebeten vingers. Het speelt in Toscane, maar Rindert kon het niet laten om er ook een stukje Rome in te verwerken.

foto: Rindert Kromhout

Rindert: ‘Het is zo leuk om verhalen in mijn lievelingsland te situeren. Zeker als ze ook door de lezers gewaardeerd worden. Peppino kreeg een Zilveren Griffel en Het geheim van de afgebeten vingers werd bekroond door de Kinderjury. Maar het mooiste is dat Het geheim van de afgebeten vingers nog altijd verkrijgbaar is.’

Generaties groeiden op met het verhaal achter deze Romeinse leugendetector. Ook Saskia las het als kind en ze pakt het nu regelmatig uit de kast om uit te lenen aan jonge lezers die gefascineerd zijn door Italië.

Van Rome naar Bologna

Rindert gaat altijd naar de plekken waar zijn verhalen zich afspelen. ‘Ik moet het voor me zien, waar mijn personages lopen, wat ze zien… Hoewel hij een enorme bibliotheek vol boeken heeft, met ook veel Italiaanse literatuur, stapt hij voor zijn boeken zijn eigen decor in.

Voor De poppenspeler van Lampedusa keert hij – na uitstapjes naar onder meer Groot-Brittannië (voor zijn trilogie over Virginia Woolf) en Duitsland (voor de trilogie over Klaus Mann) – terug naar Rome.

Niet naar het Rome van nu, maar naar het Rome van net na de oorlog, in de tijd van Fellini en het neorealisme, met verhalen over gewone mensen.

Je volgt Matteo, die acteur wil worden, en Davide, die aan het einde van het verhaal van Rome naar Bologna verhuist. Hoewel Rindert niet van plan was om nóg een trilogie te maken, was hij nog niet klaar met de twee jongens, van wie hij was gaan houden. Ook was hij nieuwsgierig naar hoe het Davide is vergaan in Bologna.

‘Bologna ken ik behoorlijk goed. Ik ben er jaren achter elkaar naar de grootste internationale kinderboekenbeurs geweest en het leek me net als Rome een mooi decor. 1980 leek me een interessante tijd. Er was politiek veel aan de hand, er was veel geweld waarmee extreemrechts probeerde met aanslagen de maatschappij te ontwrichten zodat Italië weer zou snakken naar een sterke leider.’

Davide was inmiddels vijftig, dus ik zocht naar een jongere hoofdpersoon. Naast Davide introduceert Rindert Mahmood, die literatuur studeert. Als hij zijn moeder durft te vertellen dat hij op jongens valt, zegt ze: ‘Dan moet je wel leren koken. De meeste mannen kunnen niet koken en ik wil dat het goed met je gaat.’

Mahmood hangt zijn literatuurstudie aan de wilgen en volgt zijn droom om kok te worden. Rindert: ‘Zo kon ik ook mijn eigen liefde voor koken uitleven in dit boek. De recepten heb ik op aanraden van een vriendin achter in het boek opgenomen. Verrukkelijk!’

Liefde en dood in de rode stad

Mahmood wordt verliefd op Davide en zo is het verhaal gaan groeien, aldus Rindert. Hij wist al voor hij aan Liefde en dood in de rode stad begon, hoe het verhaal zou aflopen.

Rindert: ‘Als ik aan een boek begin, moet ik altijd weten hoe het afloopt. Wat er onderweg allemaal gebeurt, dat weet ik nog niet helemaal, wel een beetje, maar ik wil van begin af aan weten waar ik naartoe ga.

In Liefde en dood in de rode stad heb ik ook een heel nare eigen ervaring gebruikt. Na mijn eerste bezoek aan Rome, in december 1985, was ik vlak na Kerstmis in de vertrekhal van vliegveld Fiumicino voor de reis terug naar Nederland. Palestijnen vielen die vertrekhal binnen en vermoordden achttien mensen.

Op het moment zelf besefte ik niet waaraan ik was ontsnapt, maar later wel. Ik ben er echt een paar maanden door van slag geweest. In mijn eerste novelle voor volwassen, De taal van Ennio, heb ik er al over geschreven.

In dat boek maak je kennis met een jonge Nederlandse schrijver die in Rome gaat wonen nadat hij die aanslag heeft meegemaakt.’

De jongen van het godeneiland

Rindert is bijna klaar met het derde deel van de trilogie: De jongen van het godeneiland, dat zich afspeelt op Sicilië. Daarin zien we Matteo weer terug, die naar het eiland reist op zoek naar sporen van Pirandello, een van zijn lievelingsschrijvers.

Rindert: ‘De hoofdpersoon is de achttienjarige Luca, die kaartjes verkoopt in het Pirandello-museum. Het is dit keer geen liefdesverhaal, of eigenlijk toch wel: het gaat over de liefde voor het vertellen.’

Die liefde loopt als een rode draad door Rinderts oeuvre. Rindert: ‘In Italië staan ze op straat allemaal aan elkaar verhalen te vertellen. Het leven in Italië ís theater, heerlijk! Dit nieuwe boek eindigt in Rome, op een unieke plek in hartje stad, die ik nog niet zal verklappen.’

Pirandello

Rinderts favoriete plekken in Rome

Rindert: ‘Mijn favoriete stad in Italië is en blijft Rome. Ik kom er een à twee keer per jaar, meestal samen met mijn vriend Eric, en het is nog altijd thuiskomen. We hebben er onze vaste pizzeria in Trastevere, Popi Popi, waar we altijd hartelijk verwelkomd worden door onze vaste ober, Matteo.

Ik ben daar Rinaldo, lo scrittore. ‘Sei famoso in Olanda?’ vroeg Matteo me ooit. Toen ik wilde betalen, riep hij door de zaak: ‘Rinaldo, lo scrittore famoso vuole pagare!’ Tijdens ons laatste diner daar zaten we naast een Italiaans echtpaar en dan vertelt Matteo dat ik in Nederland een heel beroemde schrijver ben. Prompt gingen ze mij opzoeken op Google.

We logeren vaak op de Aventijn, vlak bij de Santa Sabina. Naast een pizza bij Popi Popi schuiven we dan ook altijd aan bij Al Callarello, aan Via Salvator Rosa. Echt zo’n Romeinse trattoria, waar veel vaste gasten komen.

Vroeger ging ik vaak naar Caffè della Pace, dat nu helaas gesloten is, waar Elsa Morante – die het prachtige La storia schreef – en Alberto Moravia ook altijd zaten. Ik bestelde dan een caffè doppio of een borreltje en kon er dan rustig zitten schrijven. Dat deden wel meer mensen in die tijd, je zag veel notitieboekjes.

Mijn favoriete plein is het Piazza Pasquino, vooral omdat bijna niemand weet wie deze Pasquino is. Ik wekte hem tot leven in mijn boek Voetstappen in de donkere nacht, over de zes sprekende beelden in Rome.’

foto: Rindert Kromhout

Favoriete plekken in Bologna

In Bologna logeerde Rindert, toen hij Liefde en dood in de rode stad schreef, in een appartement in een zijstraat van het Piazza Verdi, met een dakterras met mooi uitzicht over de daken en de San Giacomo. Midden in de studentenbuurt, waar hij ook zijn verhaal situeerde, en dus perfect om de sfeer van Bologna op te snuiven.

Hoewel Rindert in Bologna nog niet zo thuis is als in Rome, heeft hij ook in de rode stad zijn favoriete adresjes. Rindert: ‘De lunch is mijn favoriete moment van de dag, zeker op een zonovergoten terras. In Bologna ga ik dan graag naar Da Cesarina, aan het Piazza Santo Stefano, dat ook voorkomt in mijn boek. Hier zit je eerste rang voor alles wat er op straat gebeurt. Net theater!’

De Italiaanse boekenplank van Rindert Kromhout

Benieuwd naar alle Italiaanse boeken van Rindert Kromhout? We hebben ze hieronder nog eens, in chronologische volgorde, voor je op een rijtje gezet.

*Het geheim van de afgebeten vingers (1990)
*Peppino (1990)
*De paljas en de vuurvreter (1993)
*Lui Lei Enzo (1993)
*De taal van Ennio (1995)
*Italië (2004) – in 2010 opnieuw uitgebracht als Naar Italië
*Het geheim van de verdwenen muntjes (2004)
*Alle maskers af (2006)
*Het mysterie van de gevleugelde leeuw (2008)
*Die dag in augustus (2013)
*Op en top Ellie en Nellie (2014)
*Het geheim van de gillende geraamtes (2017)
*Voetstappen in de donkere nacht (2021)
*De poppenspeler van Lampedusa (2022)
*Liefde en dood in de rode stad (2023)

Sommige boeken zijn te koop in de (online) boekhandel, voor andere moet je ofwel tweedehands je slag slaan of een kijkje nemen in de collectie van de bibliotheek.