20 september 2025

Castello Presule (Schloss Prösels) – een imposant kasteel in de bergen van Zuid-Tirol

Omgeven door bossen, wijngaarden en bergpartijen schittert het indrukwekkende Castello Presule (Schloss Prösels in het Duits). Dit prachtige bouwwerk in renaissancestijl is het bezoeken meer dan waard.

Simone wandelde naar het kasteel vanuit het nabijgelegen Tires al Catinaccio (Tiers am Rosengarten) en volgde een rondleiding om het slot ook van binnen te bewonderen.

Aan de voet van de Monte Sciliar

Simone: ‘Van welke kant je ook aan komt lopen, de witte muren en torens van Castello Presule zijn al van veraf te bewonderen. Mijn wandeltocht naar het kasteel startte in Tires al Catinaccio, dat is ongeveer anderhalf uur lopen (bergafwaarts).

Onderweg geniet ik van de Dolomieten. Tijdens mijn tocht passer ik gigantische rotspartijen en bergen als de Croda del Maglio (Hammerwand) en de Monte Sciliar (Schlern). Het kasteel ligt aan de voet van de Monte Sciliar, een prachtig gezicht.

Het kasteel is niet alleen gemakkelijk te voet te bereiken, je komt er ook eenvoudig met de auto, motor of bus. Vanuit Bolzano of San Cipriano rijdt bus 185 vlak langs het kasteel en vanuit Siusi stopt bus 176 bijna voor de deuren van het kasteel.

Decor voor ridders en heksen

Castello Presule is vandaag de dag vooral bekend als trouw- en evenementenlocatie. Het biedt ook ieder jaar het podium aan de Cavalcata di Oswald Von Wolkenstein, een riddertoernooi in de omgeving met als grande finale een groot feest bij het kasteel.

Daarnaast is het regelmatig het decor voor films en series geweest. Zo heeft het kasteel een rol in het tweede seizoen van A Discovery of Witches.

Een kijkje binnen de metershoge muren

Als je graag het interieur van het kasteel wil bekijken, boek je vooraf een rondleiding. Deze zijn in het Italiaans of Duits, maar je kunt een Engelse audioguide vragen. Je loopt dan met de gids en groep mee, maar luistert naar je eigen audioguide.

Via de Schlossbar (leuk voor een aperitivo na de tour) ga je de toegangspoort door. Vanaf hier bewonder je alvast de metershoge muren die het kasteel al eeuwenlang overeind houden.

Verderop vergaap je je aan het uitzicht over het dal. Het dorpje Fiè allo Sciliar (Völs am Schlern) ligt aan de overkant. De gids wacht bij de ingang van het kasteel. De rode toegangspoort gaat open en je stapt de binnenplaats op.

Eerste vermelding als Castrum Presil

‘De eerste keer dat dit kasteel in vroegere documenten werd genoemd, is in 1279. Castrum Presil heet het dan nog,’ zo vertelt de gids. De heren Von Völs lieten het kasteel bouwen. Zij waren de ministerialen (dienstmannen) van de bisschop van Bressanone en dit was jarenlang hun familieresidentie.

Leonhard von Völs-Colonna (1458-1530) speelde de grootste rol bij de bouw van het kasteel. Hij was gouverneur van Adige en burggraaf van Tirol en liet het slot in laatgotische en renaissancestijl optrekken.

Bevriend met keizer Maximiliaan I

Onder meer de loggia, torens en de muren van driehonderdtwintig meter hoog liet hij als eerste bouwen. Leonhard was goed bevriend met keizer Maximiliaan I, die hem het beheer over zoutmijnen in Hall (bij Innsbruck) had gegeven.

Zout was het witte goud van die tijd, vertelt de gids. Leonhard was dus een rijk man, hoewel hij zelf niet van hoge komaf was. Hij trouwde bovendien drie keer in zijn leven met een rijke vrouw, dat hielp ook bij het opbouwen van zijn fortuin.

Op de muren van de loggia is een fresco te zien van Maximiliaan I en Leonhard, als teken van hun vriendschap.

Een opvallend bouwwerk op de binnenplaats is een grote put. Deze liet Leonhard aanleggen voor de opslag van water, zodat ze tijdens een vijandelijke aanval genoeg voorraad hadden.

Een bijzondere kamer die aan de binnenplaats ligt, is de wapenkamer. Hier zijn wapens van de zestiende tot en met de negentiende eeuw te zien, van de tijd van Leonhard tot die van de laatste bewoners van het kasteel.

Kunst in het kasteel

De tour gaat door, de wenteltrappen op naar de galerie, in het modernere deel van het kasteel. Na de negentiende eeuw waren er geen erfgenamen meer van de familie Von Völs.

Zo kwam het kasteel door de jaren heen in handen van diverse eigenaren. In 1981 nam de private stichting Kuratorium het Castello Presule geheel over. Na een renovatie stelde de stichting het kasteel open en sindsdien zijn er rondleidingen, culturele activiteiten en bruiloften.

In de galerie hangen werken van kunstenaars die sinds de jaren tachtig in het kasteel hebben geëxposeerd. Iedere kunstenaar liet volgens traditie één werk achter. Daarmee hangt de galerie nu al behoorlijk vol.

Uitzicht over het dal

Vanuit de galerie neemt de gids je mee naar het terras en de uitkijktoren. Het kasteel ligt op een strategische plek; hoog boven het dal. Daardoor zijn er maar weinig aanvallen geweest. Wel kwamen boeren in de omgeving in 1525 in opstand tegen de belastingheffing, maar die opstand werd neergeslagen.

Vanaf het terras kijk je schitterend uit over het dal. Ten oosten is Renon (Ritten) te zien, ten westen de Sciliar.

Leonhard als ridder

De kapel, ter ere van San Valentino, stond al op deze locatie voordat het kasteel er was. Later is het heiligdom bij het kasteel gevoegd. Het altaarstuk is het bekijken waard. Daarop staan verschillende patroonheiligen én Leonhard afgebeeld als ridder.

De gids vervolgt de tour naar de sala del caminetto, het centrale deel van het kasteel. Dit was vroeger de enige kamer die te verwarmen was, dankzij de openhaard.

In deze ruimte zijn drie schilderijen te zien die van betekenis zijn: een afbeelding van het Batzenhäusl in Bolzano, een restaurant waar veel kunstenaars kwamen, en twee portretten van Marie en Engelbert Trebo, de waard van het Batzenhäusl.

De schilderijen in de volgende kamers in het kasteel komen veelal uit de collectie van Batzenhäusl. Een van de eigenaren van het Castello Presule, Alexander Günther liet deze kamers zo inrichten.

Heksen, ridders en bruidsparen

Nadat je de kunstwerken hebt bewonderd, betreed je de ‘kamer van de veroordeling’. Hier werden in de periode 1506-1510 vrouwen al dan niet schuldig bevonden aan hekserij. Zeker negen vrouwen zijn hier volgens de gids tot de brandstapel veroordeeld. Buiten, bij de oprit naar het kasteel, staat nog een monument ter ere van hen.

Van deze kamer gaat de rondleiding naar de kerkers en de kaartenzaal, met een grote kaart uit 1774 die laat zien hoe de omgeving er toen uitzag.

Daarna bewonder je de slaapzaal van de ridders, die in 1893 is gebouwd. Later liet Günther deze ruimte opnieuw inrichten. Nu is het de meest geboekte zaal voor bruiloften en evenementen.

Eerste fresco van Fiè allo Sciliar

De laatste ruimte van het kasteel die je bezoekt, is de Wagnerkapel. Een extra aanbouw verbindt de ridderzaal met deze kapel. Waarschijnlijk is hier de eerste visuele representatie, een fresco, van het dorpje Fiè allo Sciliar te zien.

Eenmaal terug op de binnenplaats eindigt de rondleiding. Werp een laatste blik op de prachtige fresco’s op de loggia en bekijk het kapelletje nog eens van een afstandje. Dan is het tijd voor een aperitivo bij de Schlossbar, mét uitzicht op die geweldige bergpartij; de Monte Sciliar.’