Wijn, architectuur en design – de mooiste cantina’s in Toscane

In Toscane worden niet alleen schitterende wijnen gemaakt, ook de cantina’s waar de wijn wordt gemaakt zijn vaak prachtig.

Te midden van de wijngaarden verrijzen architectonische bouwwerken waar traditie, architectuur en design samenkomen. We nemen je mee naar de mooiste cantina’s in Toscane.

Antinori nel Chianti Classico – San Casciano in Val di Pesa

De bekende wijnmakersfamilie Antinori heeft op meerdere plekken in Toscane bijzondere wijnhuizen, maar de cantina in San Casciano in Val di Pesa is het architectonische paradepaardje van Antinori.

De wijnkelder is een ontwerp van Marco Casamonti van Archea Associati, die de cantina volledig met lokale materialen bouwde. Hij zorgde er bovendien voor dat het ontwerp een symbiose met het Toscaanse landschap vormt. De cantina lijkt er bijna in weg te vallen.

Kenmerkend is de grote spiraalvormige trap die de drie verdiepingen van de cantina met elkaar verbindt. Boven op het dak groeien wijnranken en ligt restaurant Rinuccio 1180, waar je tijdens een lunch of diner de wijnen van Antinori kunt proeven.

Tijdens een van de wijntours kun je de cantina ook van binnen bewonderen. Meer informatie vind je op de website van Antinori nel Chianti Classico.

Deze cantina van Antinori behoort tot Toscana Wine Architecture, een netwerk van veertien wijnhuizen in Toscane die zijn vormgegeven door gerenommeerde architecten als Marco Casamonti, Renzo Piano en Mario Botta.

foto’s: Antinori nel Chianti Classico

Castello di Fonterutoli – Fonterutoli

Al sinds 1435 is Castello di Fonterutoli in handen van de familie Mazzei. Extra bijzonder dus dat het ontwerp van de cantina van de hand van architect Agnese Mazzei is, een van de familieleden, die het bedrijf en het proces van wijn maken door en door kent en daardoor precies wist waar ze bij het ontwerp op moest letten.

Ook deze cantina maakt deel uit van de eerder genoemde Toscana Wine Architecture. Het gebouw heeft een half ronde vorm. Het centrale deel heeft aan elke kant een galerij die als twee armen de wijnvelden lijken te omarmen.

De cantina bevindt zich grotendeels onder de grond. Zo volgen de druiven na de oogst een natuurlijk ‘afdalingsproces’.

In de barriquekelder, die zich op vijftien meter diepte bevindt, liggen meer dan drieduizend eiken vaten in een perfect microklimaat, dankzij de rotswanden waar water langs stroomt.

Tijdens de Fonterutoli Wine Tour kun je de unieke wijnkelder vol wijnvaten bewonderen en meer horen over het proces van wijn maken. Na afloop proef je meerdere wijnen, waaronder de Chianti Classico DOCG, de Chianti Classico Riserva DOCG en de Chianti Classico Gran Selezione DOCG.

Je kunt ook een van de heerlijke Wine & Food Experiences boeken of voor een lunch of diner neerstrijken bij Osteria di Fonterutoli. De tongstrelende Toscaanse gerechten gaan uiteraard vergezeld van de wijnen van Fonterutoli.

foto’s: Castello di Fonterutoli

Podernuovo a Palazzone – San Casciano dei Bagni

Giovanni Bulgari, de eigenaar van wijnhuis Podernuovo a Palazzone, wilde een cantina die mooi op zou gaan in de omgeving, in harmonie met het landschap. Duurzaamheid was voor hem eveneens een kernwaarde.

De opdracht voor de bouw van de cantina werd uiteindelijk gegeven aan Alvisi Kirimoto & Partners, die de cantina tot een verlengstuk van het landschap maakte.

Ze ontwierpen vier parallelle muren, elk met een andere hoogte, die de glooiende heuvels lijken te volgen. De stenen hebben de kleur terra di Siena gekregen, voor een perfecte blend met het landschap.

Italiaanse en Japanse principes zijn prachtig met elkaar verweven. Dankzij de grote glazen wanden is het een open geheel, waardoor het proces van wijn maken mooi zichtbaar wordt. Vanuit de proefruimte word je getrakteerd op weidse uitzichten over de vallei, wat de beleving compleet maakt.

Het ontwerp van deze cantina won twee prestigieuze prijzen; een voor duurzame architectuur en een Toscaanse architectuurprijs.

Nieuwsgierig geworden? Boek dan een van Podernuovo’s experiences, waarbij je een bezoek brengt aan de wijngaarden en de cantina kunt bewonderen. Na afloop kun je een wijnproeverij, een lunch in het proeflokaal of een picknick in de wijngaarden reserveren.

foto’s: Podernuovo a Palazzone

Cantine Dei – Montepulciano

Caterina Dei staat aan het roer van Cantine Dei. Ze nam het stokje over van haar vader Glauco, die het weer van zijn vader had overgenomen. Toen Glauco tachtig was, wilde hij een cantina bouwen die helemaal zou opgaan in het heuvellandschap rondom Montepulciano.

Het werd een architectonisch kunstwerk opgetrokken uit travertijn, dat vanwege zijn natuurlijke tinten één geheel vormt met de omgeving.

Glauco maakte tussen de wijngaarden een halfrond plein met trappartijen, dat doet denken aan een tribune van een amfitheater. Onder deze ‘tribune’ bevinden zich de wijnkelders.

De toegang tot de cantina is bijzonder. Je daalt af via een spiraalvormig ‘slakkenhuis’ dat uitkomt onder de grond. Glauco’s barriquekelder is echt een wijntempel geworden, met enerzijds moderne en strakke elementen en anderzijds ook een vleugje klassieke bouwkunst.

Tijdens een rondleiding kun je je niet alleen vergapen aan de bijzondere architectuur maar natuurlijk ook proeven van de wijnen van Dei. Er wordt onder andere een Rosso di Montepulciano DOC gemaakt, maar Caterina’s trots is de Vino Nobile di Montepulciano.

foto’s: Cantina Dei

Cantina di Montalcino – Montalcino

In Montalcino vind je Cantina di Montalcino, een coöperatie waar zo’n vijftig wijnboeren deel van uitmaken. Samen maken ze de lekkerste Brunello-wijnen.

Ook deze cantina maakt deel uit van de Toscana Wine Architecture. Het is een ontwerp van architectenduo Prosperi en Giannelli, die het dak van het gebouw mee lieten glooien met het Toscaanse heuvellandschap. De contouren zijn al van veraf herkenbaar en symboliseren de Colli Senesi.

Door het grote ronde raam in de façade vang je een glimp op van de productieruimte, waar grote stalen tanks staan.

Meer dan de helft van Cantina di Montalcino bevindt zich onder de grond. De kern van het architectonische bouwwerk, de wijnkelder, heeft een gewelfd houten plafond. Hier liggen de houten wijnvaten met Brunello di Montalcino.

Cantina di Montalcino heeft verschillende wijnexperiences, waarbij je kennismaakt met de Rosso di Montalcino en de Brunello di Montalcino. Uiteraard kun je tijdens de rondleiding ook een kijkje nemen in de cantina.

foto’s: Cantina di Montalcino

Podere la Chiesa – Terricciola

Het idee van architect Andrea Mannocci van And Studio Architects was een unieke en compacte cantina die zou integreren in de omgeving. De kleur van de cantina van Podere la Chiesa is dan ook aardebruin, zodat het versmelt met la terra.

Wat meteen opvalt, is de optische voorgevel, met ronde openingen met verschillende diameters, die doen denken aan een druiventros.

De cirkels hebben een schitterend effect. Ze zorgen niet alleen voor een bijzondere weerkaatsing van het licht, maar zorgen er ook voor dat je vanuit elk punt van de cantina een andere kijk op het landschap hebt.

Er worden regelmatig openluchtconcerten georganiseerd door eigenaren Palma en Maurio. Magisch, want ‘s avonds komen de cirkels extra tot leven.

Je kunt bij Podere la Chiesa ook een tour boeken door de cantina, inclusief wijnproeverij. Je proeft bijvoorbeeld een Chianti DOCG, Toscana Rosso IGT en een Bianco Toscano IGT.

foto’s: Podere la Chiesa

Cantina Petra – Suvereto

Niet ver van de Toscaanse kust ligt Cantina Petra. Het lijkt wel een heiligdom, een monumentaal bouwwerk – en dat was ook precies het idee van de Zwitserse architect Mario Botta, die zich liet inspireren door tempels uit de oude beschaving.

Cantina Petra is ook een van de architectonische pareltjes die behoort tot de Toscana Wine Architecture. Het design is een stenen cilinder van vijfentwintig meter hoog, die schuin omhoog tegen een heuvel aanligt.

Het monumentale uiterlijk wordt nog versterkt door de trap die de cilinder doorsnijdt. Aan weerszijden van de cilinder is een galerij gebouwd met wijnranken op het dak, die de heuvel inloopt.

De wijntempel lijkt haast op te gaan in de omliggende heuvels en is gebouwd vanuit het idee van respect voor de natuur en zo min mogelijk impact willen hebben op het landschap.

Voor Vittorio Moretti, eigenaar van Cantina Petra, staat het symbool voor zijn oneindige passie voor wijn maken en de natuur. Als je boven aan de trap staat, wacht een fenomenaal uitzicht over het wijnimperium van de familie Moretti.

Ook de wijnkelder is prachtig. Het lijkt wel een crypte van een kerk, met een gewelfd plafond en pilaren, met op de grond overal houten wijnvaten.

Je kunt een van de drie tours boeken, waarbij je onder andere proeft van Cantina Petra’s Sangiovese, Merlot en Syrah.

foto’s: Cantina Petra

Rocca di Frassinello – Gavorrano

Ook deze cantina behoort tot de Toscana Wine Architecture. Niemand minder dan Renzo Piano tekende voor het ontwerp van deze cantina in de Maremma, in het zuiden van Toscane.

De wijnkelder van Rocca di Frassinello is vooralsnog de enige wijnkelder die Piano ontwierp, als vriend van eigenaar Paolo Panerai. Bij het ontwerp ging het er vooral om de functionaliteit van het productieproces te verbeteren.

Het wijnhuis heeft een opvallende rode toren en een groot terracotta terras. Ondergronds vind je Piano’s meesterlijke barriquekelder, die sterk doet denken aan een ‘wijntheater’.

Hij creëerde een zaal waar de houten vaten zo zijn gepositioneerd, dat ze toeschouwers in een amfitheater lijken, met ook een trap die van boven in het gebouw afdaalt in de arena.

Deze sublieme wijnkelder wordt verlicht door zonnestralen die door de toren, via spiegels, naar binnen vallen.

Boek voorafgaand aan je bezoek een van de wine experiences. Tijdens een tour door het bijzondere bouwwerk hoor je alles over het unieke ontwerp voor de cantina. Daarna kun je kennismaken met de wijnen van het landgoed, zoals de Maremma Toscana DOC.

foto’s: Rocca di Frassinello

Le Mortelle – Castiglione della Pescaia

Vlak bij het kustplaatsje Castiglione della Pescaia vind je nog een ander wijnhuis van Antinori, Le Mortelle. Studio Hydea kreeg in 2005 de opdracht om een moderne en duurzame cantina te ontwerpen, die geen afbreuk mocht doen aan het landschap.

Hydea maakte een ontwerp voor een ondergrondse cantina, die doet denken aan Etruskische necropoli die je in de omgeving vindt. Mede vanwege dit originele ontwerp behoort ook deze cantina tot het netwerk van Toscana Wine Architecture.

In 2010 werd de terracottakleurige cantina geopend. Binnen in het gebouw, dat drie verdiepingen telt, is een schitterende wenteltrap gemaakt die het productieproces van boven naar beneden volgt. De druiven komen binnen op het hoogste niveau; de rijping van de wijn vindt uiteindelijk plaats in houten vaten op het onderste niveau.

foto’s: Le Mortelle

Tenuta Ammiraglia Frescobaldi – Magliano in Toscana

Midden in de Maremma ontwierpen architecten Piero Sartago en Nathalie Grenon in 2006 een cantina die helemaal samensmelt met de heuvels in de omgeving, vooral door de beplanting op het dak.

Enerzijds heeft het ontwerp kronkelende vormen, anderzijds loopt het groene dak uit in een spitse punt. Het doet denken aan de boeg van een schip dat uit het landschap verrijst en richting de zee wijst.

De cantina van Tenuta Ammiraglia Frescobaldi behoort ook tot het netwerk van Toscana Wine Architecture. Je kunt er terecht voor een rondleiding door het bijzondere architectonische bouwwerk.

Aan het eind van de tour proef je de wijnen, waaronder de Maremma Toscana DOC, de Rosso di Montalcino en de Chianti Classico DOCG. Ook kun je aanschuiven voor een lunch of diner in het restaurant.

foto’s: Tenuta Ammiraglia Frescobaldi

Cantina ColleMassari – Cinigiano

Het ontwerp voor Cantina ColleMassari komt van architect Edoardo Milesi. Vanwege het bijzondere design maakt ook deze cantina deel uit van de Toscana Wine Architecture.

Qua design heeft het wat weg van een box met houten balken die op luxaflex lijken en oprijst uit het landschap. De witte betonnen pilaren suggereren een pergola. Geen zwaar massief gebouw dus, maar een ‘luchtig’ uiterlijk.

De cantina heeft een verticale structuur. De druiven volgen de weg van de zwaartekracht naar beneden in het gebouw, zonder hulp van bijvoorbeeld pompen.

Edoardo Milesi ontwierp ook een schitterende wijnkelder voor de houten wijnvaten, met een soortgelijke houtenbalkenconstructie aan het plafond die ook aan de buitengevel is terug te zien. Langs de rotswanden loopt water, om zo een perfect microklimaat voor het wijnrijpingsproces te creëren.

foto’s: Cantina ColleMassari

Fattoria delle Ripalte – Elba

In het zuiden van het eiland Elba vind je de moderne, strakke wijntempel van Fattoria delle Ripalte, die werd ontworpen door architect Tobia Scarpa in 2010. Ook deze cantina behoort tot het netwerk Toscana Wine Architecture.

Scarpa ontwierp de cantina zo, dat deze haast één wordt met het unieke landschap aan de Costa dei Gabbiani en qua kleuren en materiaal lijkt te mengen met de heuvel waar hij tegenaan is gebouwd.

De cantina kreeg twee verdiepingen, volledig gewijd aan het productieproces. Boven op het dak is een groot terras gemaakt, vanwaar je de wijngaarden en de zuidelijke kustlijn overziet.

Tijdens een rondleiding kun je het bijzondere staaltje architectuur van Scarpa bewonderen, inclusief een tour door de wijngaarden en een wijnproeverij vergezeld van Toscaanse kazen en vleeswaren en olijfolie. Je kunt dan kennismaken met onder andere een Vermentino, een Rosato en de Aleatico Passito dell’Elba DOCG.

foto’s: Fattoria delle Ripalte