Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Als je het Rome binnen de Aureliaanse Muur op je duimpje kent, wil je ongetwijfeld eens een onbekend stukje van de Eeuwige Stad verkennen. We raden ervaren Romegangers vaak aan om Villa Torlonia eens te bezoeken, een park met bijzondere bouwwerken.
Je bezoekt er bijvoorbeeld het Casina delle Civette, het ‘uilenhuisje’, maar sinds kort kun je ook de recent gerenoveerde Serra Moresca bewonderen. Deze kleurrijke serre is voor het eerst sinds de bouw in 1839 open voor publiek. Liza laat je in deze blog alvast virtueel zien hoe kleurrijk dit stukje stad is.
Een serre in Moorse stijl
Liza: ‘Dat deze kleurrijke serre er heel anders uitziet dan de architectuur die je van Italiaanse steden gewend bent, kan kloppen: het bouwwerk is namelijk in Moorse stijl gerealiseerd. Het complex bestaat uit een glazen kas en een toren, beide in dezelfde stijl gebouwd tussen 1839 en 1840.
Als je wel eens in het Spaanse Granada bent geweest en daar het Alhambra hebt bezocht, komt de rijkversierde façade van de serre je wellicht bekend voor. De Venetiaanse architect Giuseppe Jappelli liet zich voor het ontwerp namelijk inspireren door dit bouwwerk. Maar wat doet dit stukje Arabische architectuur in hartje Rome?
Exotisch tintje voor het park van prins Torlonia
Het idee van Jappelli was om in Villa Torlonia, het park dat in opdracht van prins Alessandro Torlonia aangelegd was in Engelse stijl, ook een ‘exotische scène’ te creëren.
Zijn ontwerpen waren wel vaker eclectisch. Zo is het Casina delle Civette, dat zich vlak bij de Serra Moresca bevindt, gebouwd in de stijl van een Zwitserse hut.
In eerste instantie leek Jappelli, die voor de realisatie van zijn plan samenwerkte met schilder en fotograaf Giacomo Caneva, andere invloeden in gedachten te hebben voor dit ‘exotische onderdeel’ van het park.
In zijn eerste projectaantekeningen uit 1939, die bewaard worden in de Biblioteca Civica van Padova, is namelijk te lezen dat hij een ‘Indiase pagode’ voor zich zag.
Uiteindelijk ging hij toch voor de Moorse stijl, waarschijnlijk na het lezen van het geïllustreerde boek The Arabian Antiquities of Spain van James Canavah Murphy uit 1816. Daarvan bevond zich destijds een exemplaar in de Vaticaanse bibliotheek en Jappelli had het boek persoonlijk aanbevolen aan Caneva.
Een Moors paviljoen midden in Rome
Een Moors tuinpaviljoen moest het dus worden, met zuilen van Albanese steen, versierd met Moorse motieven, gouden sterren en prachtige glas-in-loodramen. De namen van prins Alessandro Torlonia en zijn vrouw Teresa Tormura staan in het Arabisch op de muur te lezen.
Zelfs de begroeiing rondom de serre – palmbomen, agave en aloë vera – is typisch voor dorre gebieden als Granada. Ook in de serre zelf zijn exotische plantensoorten te bewonderen, waaronder ananassen.
Torre Moresca – de Moorse toren
Naast de serre werd een kunstmatige grot aangelegd, maar die werd in 1908 grotendeels afgebroken – al is een stukje ervan nog steeds te bewonderen. Je kunt zelfs namaak-stalactieten en -stalagmieten zien.
Vanaf de grot, die zich achter de serre bevindt, leidt een wenteltrap naar het laatste deel van dit bijzondere bouwwerk: de Torre Moresca, oftewel de Moorse toren. Dit torentje lijkt qua stijl op het paviljoen. De ramen zijn versierd met motieven van veelkleurig glas en het plafond beschikt over gedetailleerde fresco’s.
Decor voor decadente diners
Het complex – de serre, de grot en de toren samen – had door de jaren heen verschillende functies. Er werden culturele evenementen en zelfs chique diners gehouden.
Dat laatste gebeurde vooral in de toren, die over een modern snufje beschikte dat menig negentiende-eeuwse gast versteld zal hebben doen staan. Via een mechanisme en een opening in de vloer kon de eettafel vanuit de keuken naar boven worden getakeld.
Uiteraard waren dit soort decadente feestjes alleen bestemd voor genodigden. Villa Torlonia werd in 1978 een openbaar park en de Serra Moresca is pas sinds eind 2021 open voor het publiek.
Een uitgebreide restauratie
Het complex raakte vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw in onbruik, waardoor de staat van de gebouwen al snel verslechterde. Gelukkig begon in 2007 een serie restauraties, die maar liefst veertien jaar in beslag zouden nemen.
Architect Maria Cristina Tullio leidde deze ingewikkelde operatie. Ze vertelde aan de Corriere della Sera: ‘Aan de hand van documenten en foto’s van de hand van Giuseppe Checchetelli, een negentiende-eeuwse schrijver en letterkundige, hebben we geprobeerd de originele sfeer van de ruimte weer tot leven te wekken.’
Ze stelt dat de Serra Moresca bij zijn opening in 1840 op veel bewondering van de Romeinen kon rekenen en dat is niet veranderd. ‘Het gebruik van gietijzer en glas voor de structuur van de serre was nog nooit eerder gezien in Rome.’
De restauratie van de oorspronkelijke gebouwen, die maar liefst vijf miljoen euro kostte, werd in 2013 afgerond, waarna het restauratieteam zich toelegde op het inrichten van het complex als museumruimte.
Eind 2021 ging eindelijk ook de Serra Moresca open voor publiek. Je kunt door het paviljoen wandelen en het prachtig gekleurde glas-in-lood bewonderen, dat dankzij de stralen van de zon steeds van kleur lijkt te veranderen.
De toren kun je helaas niet van binnen bekijken, maar dankzij een stuk glas in het plafond van de grot kun je wel naar boven turen en de versieringen bewonderen.
Bezoek de Serra Moresca in Villa Torlonia
Wil je de Serra Moresca ook bezoeken? De serre is van 1 april tot 30 september dagelijks geopend van 10.00 tot 19.00 uur, behalve op maandag. In juli en augustus is de Serre Moresca helaas niet te bezoeken. Meer informatie vind je via deze link.
Een regulier kaartje kost € 4,-. Het is aan te raden deze van tevoren online aan te schaffen via de website van de Musei in Comune Roma, zodat je zeker weet dat je niet voor niets naar Villa Torlonia gaat.
