Bestel Saskia's roman Het perfecte recept

Ontdek het Napels van Lenù en Lila uit L’amica geniale van Elena Ferrante

Sinds ons eerste bezoek aan Napels zijn we dol op de stad: op de smalle straatjes, op de chaos, op de vele altaartjes vol met kaarsen, bloemen en briefjes, op de voetballende straatschoffies, op het silhouet van de Vesuvius die altijd in je blikveld opduikt, op het Napolitaanse dialect en op de geur van espresso en ander lekkers die meer dan elders in Italië in de straten lijkt te blijven hangen.

Na het lezen van de romans van Elena Ferrante kriebelde het dan ook meteen weer. Deze mysterieuze schrijfster (niemand weet wie er precies schuilgaat achter deze auteur) weet ons vanaf de eerste pagina van haar boeken mee te sleuren naar Napels en te betoveren met haar rake zinnen.

Al lezend gingen we op zoek naar een aantal plekken uit haar boeken – en nu het vierluik ook wordt verfilmd (zie deze blog), hopen we nog meer te herkennen. Gaan jullie mee op pad in het Napels van Lenù en Lila?

Rione Luzzatti – de wijk waar Lenù en Lila wonen

Volgens de vele Napolitanen die we tijdens onze speurtocht spreken, wonen Lenù (Elena) en Lila (Raffaella) in Rione Luzzatti. In de jaren vijftig, de tijd waarin Ferrante het eerste deel van haar vierluik laat afspelen, lag deze wijk aan de rand van de stad; inmiddels is de wijk opgeslokt door de stadsuitbreiding en wordt Rione Luzzatti omringd door nieuwere wijken.

De wijk was ‘een wereld waarin kinderen en volwassenen elkaar verwondden,’ aldus Ferrante. Kinderen groeiden op met ruzies en vechtpartijen en hoewel het er nu rustiger lijkt dan in de tijd van Ferrantes romans, is het nog altijd geen wijk waar je ’s avonds op je gemak in je eentje over straat loopt.

Rione Luzzatti werd uit de grond gestampt in de periode 1920-1950, net even ten noordoosten van het station van Napels, tussen het station van Gianturco (linea 2) en de metrohalte van Poggioreale, de wijk die bekend staat om de levendige markt.

De kleine bar/pasticceria uit Ferrantes verhalen kunnen we helaas niet achterhalen, maar gelukkig zijn er wel nieuwe adresjes waar je terecht kunt voor een cappuccino en een sfogliatella, zoals Bar Parisi (Via Beato Leonardo Murialdo 2), Bar Santa Cruz (Via Emanuele Gianturco 152) en Pasticceria Pasticciello (Via Vesuvio 3c).

De sfeer in het boek is ondanks de troosteloosheid die door Ferrantes woorden heen schittert romantischer dan in het echt – of misschien schuiven de poëtische zinnen een beetje van hun betovering af op de gebouwen.

Rione Luzzatti is vooral een desolate woonwijk waar van achter de smalle ramen slechts af en toe een geluid klinkt. Hier geen Napolitaanse mamma’s die vanaf hun balkons de laatste nieuwtjes uitwisselen, geen vrolijke keukengeluiden die een naderende lunch aankondigen, geen voetballende jochies of zingende pizzabakkers.

Tijdens een wandeling door de wijk stuiten we op de basisschool van Lila en Lenù, aan de Via Marino Frecchia. Ook hier heerst een troosteloze sfeer, er waaien geen kinderstemmen over het plein, er hangen geen tekeningen op de ramen – alles ademt slechts een doodse stilte.

Op de hoek van de straat wandel je langs de Sacra Famiglia dei Padri Giuseppini (Via Bussola 5), de kerk van de Heilige Familie waar Lenù op weg naar school ook altijd langskomt. Het is een ietwat wrange naam voor een kerk in een wijk waar families nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden.

Een gouden toekomst lijkt buiten hun bereik te liggen, zelfs nu de wijk wordt bezocht door groepjes Ferrante-fans. Ze komen hier slechts even kijken, voor ze zich laten betoveren door de rest van Napels, waar Lila en Lenù ook zo nieuwsgierig naar waren.

Hun dromen werden deels gevoed door de boeken die ze leenden in de wijkbibliotheek. Sla de huidige Biblioteca Giulio Andreoli (Via Leonardo Murialdo 7) tijdens je wandeling door Rione Luzzatti niet over, want daar wacht een mooi eerbetoon aan L’amica geniale: de muren zijn door Eduardo Castaldo voorzien van een muurschildering, met Lenù, Lila, hun onderwijzeres en bibliothecaris Ferraro, die een foto vasthoudt van Agostino Collina, de echte oprichter van de bibliotheek.

In het hart van de wijk, op het Piazza Salvatore Lobianco, schittert nog een andere muurschildering, een portret van de twee meisjes van street artist Gomez, van meer dan twintig meter hoog:

https://www.instagram.com/p/B1bXSjziX54/?utm_source=ig_web_copy_link

Overigens werden de meeste scènes niet opgenomen in Rione Luzzatti, maar in Marcianise, in de provincie Caserta, waar de wijk bijna in zijn geheel werd nagebouwd, met meer dan zestigduizend vierkante meter aan appartementencomplexen. Complimenten aan decorontwerper Giancarlo Basili, die er een schitterend en authentiek geheel van liet maken.

Benieuwd naar de sfeer in Rione Luzzatti? Bewonder dan via deze link schitterende zwart/witfoto’s van deze Napolitaanse wijk.

Door de tunnel, naar de zee

‘Was het mogelijk dat alleen onze wijk zo vol spanning en geweld was en de rest van de stad stralend en vriendelijk?’ Lenù en Lila zijn nieuwsgierig naar wat er zich buiten hun leefwereld bevindt. Op een dag wandelen ze door de tunnel die hun wijk afscheidt van de rest van de stad.

Deze tunnel brengt de meisjes naar de Via Emanuele Gianturco, die uiteindelijk naar zee voert. Voor de meisjes staat deze zo goed als onbereikbare plek symbool voor onbegrensde mogelijkheden. Zouden ze ooit verlost zijn van het geweld en de onrust in hun wijk?

De Via Taddeo da Sessa, die langs de talloze sporen van het centraal station leidt, is zo mogelijk nog troostelozer. Waarschijnlijk is dit de stradone, zoals Ferrante hem noemt, de ‘grote weg’. De zee lijkt hier verder weg dan waar dan ook in Napels – net als de hoop, de energie, die unieke mix van chaos en levenslust.

We zijn blij dat dit niet onze eerste kennismaking met de stad is. Hoewel de kleurrijke kloostertuin van de Santa Chiara en de boulevard bij het Castel dell’Ovo hemelsbreed niets eens zo ver weg liggen, lijken ze te behoren tot een andere wereld, onbereikbaar voor wie hier, in deze grauwe blokken, opgroeit.

Luxe in de wijk Chiaia

Ferrantes verhaal brengt ons ook naar de andere kant van de stad, naar de wijk Chiaia – een van de rijkere delen van Napels, met luxe winkels en boetiekjes. Als tieners kijken Lenù en Lila hier hun ogen uit (met name in de Via dei Mille vermoeden we) en het contrast met Rione Luzzatti kan bijna niet groter zijn.

Op het Piazza dei Martiri, met het monument met vier stenen leeuwen, zou je zo de schoenenwinkel van de broers Michele en Marcello Solara binnenstappen, waar ook Lila’s schitterende, zorgvuldig met de hand gemaakte schoenen te verkrijgen waren. Helaas heeft de winkel uit het boek in de echte wereld een geduchte concurrent aan Ferragamo (op nummer 56), waar weliswaar bijzondere schoenen worden verkocht, maar waar weinig tot niets meer doet denken aan de lang vervlogen tijd van Lila en Lenù.

Ze wandelen over het Piazza del Plebiscito en drinken koffie bij Caffè Gambrinus – inmiddels een instituut in Napels en een plek waar we altijd even neerstrijken voor een cappuccino. Hier, in het art nouveau-interieur met nog-net-niet-buigende obers, komt de sfeer van Ferrantes laatste boek bijna tot leven. Zou Ferrante hier zelf ook graag komen, om koffie te drinken, inspiratie op te doen, misschien wel te schrijven?

Het Piazza Municipio, waar Lenù’s vader werkt, is ook dichtbij, net als de straat waar Lila haar bruidsjurk koopt, de Corso Umberto I, door de Napolitanen ook wel Rettifilo genoemd.

Op boekenjacht met Lenù

Het filiaal van Feltrinelli (hoek Via Santa Caterina / Via Chiaia), op een steenworp afstand van het Piazza dei Martiri, is natuurlijk niet dezelfde boekhandel als waar Lenù in Het verhaal van het verloren kind, het laatste deel van Ferrantes Napels-vierluik, een presentatie houdt, maar je kunt er wel even heerlijk rondneuzen. Uiteraard ontbreken ook Ferrantes boeken niet!

De middelbare school van Lenù zou dicht bij de botanische tuin van Napels liggen. Haar schooltijd had ze vast graag met Lila gedeeld, maar de vriendinnen groeien langzaam uit elkaar. Lenu’s beste vrienden zijn verhalen; boeken spelen een grote rol in het leven van Lenù.

Net als zij zo graag doet, kun je in de Via Port’Alba, een zijstraatje van Piazza Dante, langs de verschillende boekenstalletjes struinen en voor slechts een paar euro een mooi boek op de kop tikken.

foto: Antonio Gravante

Prachtig uitzicht op zee

‘De Vesuvius was een berg van een tere, pastelkleurige vorm, met aan de voet ervan de opgehoopte, wittige keien van de stad, het Castel dell’Ovo dat er aardekleurig tegen afstak, de zee.’ Lenù geniet samen met haar vader vanaf de Lungomare Caracciolo van de zee en van het zicht op het indrukwekkende silhouet van de vulkaan.

‘De golven rolden aan als blauwe metalen buizen met schuimig eiwit erbovenop, en dan braken ze in duizenden fonkelende scherven en spoelden, onder een o! van verbazing en angst van ons, toeschouwers, tot op de straat.’

Nóg mooier uitzicht heb je vanuit de wijk Posillipo. Het verbaast ons niet dat Lenù zich afvraagt hoe anders haar leven zou zijn geweest als ze elke ochtend in een van de huizen in Posillipo, met uitzicht op zee, wakker zou zijn geworden, in plaats van in de geïsoleerde, grauwe woonwijk die haar thuis was. Ontwaken met zicht op de horizon had letterlijk en figuurlijk haar blik kunnen verbreden, haar wereld kunnen vergroten…

Gelukkig komt het later met dit zeezicht helemaal goed, als Lenù een appartement met uitzicht op de Golf van Napels betrekt, aan de Via Tasso.

Het eiland Ischia

Naast Napels is er in de serie een mooie rol weggelegd voor het eiland Ischia, waar Lenù haar allereerste vakantie doorbrengt, grotendeels met een boek op het strand. In deze blog nemen je mee naar dit groene eiland voor de kust van Napels,

Aan tafel met Ferrante

Wil je de speurtocht naar Lenù en Lila in stijl afsluiten, ga dan eten bij Pizzeria Carmnella (Via Marino Cristoforo 22), waar pizzabakker Vincenzo Esposito de pizza Elena Ferrante op de kaart zette, met ragù napoletano (die urenlang heeft mogen pruttelen), ricotta, mozzarella en basilicum.

Een andere aanrader is Trattoria da Carmela (Via dei Tribunali 376), waar je de gnocchi scarpariello kunt bestellen, ‘gnocchi van de schoenmaker’, met een eenvoudige maar smakelijke tomatensaus.

Lees de Napolitaanse romans van Elena Ferrante

Ken je het werk van Elena Ferrante nog niet? Dit zijn de vier romans uit Ferrantes vierluik over Lenù en Lila:

De geniale vriendin
De nieuwe achternaam
Wie vlucht en wie blijft
Het verhaal van het verloren kind

De schitterende serie die op basis van het eerste boek is gemaakt, is te zien via Lumièreseries.com en ook verkrijgbaar op dvd.

© alle foto’s uit de serie: Eduardo Castaldo | Lumière Series

Ontdek de leukste routes in Italiaanse steden!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *