San Giovanni in Galdo – een klein dorp in Molise met grootse plannen

San Giovanni in Galdo is een klein, langgerekt dorp in de regio Molise, dicht bij de hoofdstad Campobasso. Het ligt op ruim vijfhonderd meter hoogte en er wonen nog maar net iets meer dan vijfhonderd mensen.

Eigenlijk is het niet meer dan een lange hoofdstraat met stegen aan weerszijden en in het midden ervan de oude borgo. Marlou woont tijdelijk in San Giovanni in Galdo, vanwaar ze prachtige wandelingen maakt en op pad gaat in de omgeving. Op Ciao tutti deelt ze regelmatig haar belevenissen.

Omringd door groen

Marlou: ‘De toevoeging in Galdo verwijst naar het Duitse woord Wald, dat nog stamt uit de tijd dat de Longobarden in dit deel van Italië woonden. Het dorp doet zijn naam eer aan; het ligt echt tussen de bossen.

Volgens de overlevering stond op de plek van het dorp ooit een klooster dat toebehoorde aan de Orde van de Tempeliers. Maar er zijn ook sporen te vinden van de Samnieten, het volk dat al twee eeuwen voor Christus in de huidige regio Molise neerstreek.

Morrutto is ook een naam die vaak gebruikt wordt voor het oude centrum. Het betekent muro rotto, oftewel kapotte muur. Dit verwijst naar de ingestorte stadsmuur van de oude borgo, waarvan je de restanten nog kunt zien.

Het is zoals inmiddels vele dorpen in Zuid Italië een typisch ‘leegloopdorp’. Steeds meer mensen trekken weg en huizen zijn verlaten. Er zijn dus steeds minder San Giovannari, zoals de inwoners heten.

Hoe het begon

Mijn eerste kennismaking met San Giovanni in Galdo was in mei 2022, na langdurig per e-mail en telefoon contact te hebben gehad met burgemeester Domenico Credico en later Stefano Trotta, voorzitter van de stichting Amici del Morrutto, die probeert de leegloop te stagneren en het dorp nieuw leven in te blazen.

In ons contact stond steeds de vraag centraal hoe het dorp toeristen kan trekken. Ik nam de uitnodiging van de gemeente om naar San Giovanni in Galdo te komen aan en zette in mei vorig jaar voet in het dorp, met het doel het dorp te bekijken en de mogelijkheden voor een eventuele samenwerking te verkennen.

Op verkenning in de borgo

We spraken af voor het gemeentehuis, aan de hoofdstraat van het dorp waar de stadspoort toegang geeft tot San Germano, de borgo. Hier ontmoet ik Pietro Geremia, consigliere van de gemeente. Hij is geboren en getogen in San Giovanni in Galdo en na een lange carrière in het buitenland is hij teruggekeerd naar zijn geboortedorp, om samen met Domenico en Stefano het dorp weer op de kaart te zetten.

De oude borgo vormt de kern van het dorp en heeft een middeleeuwse bouwstijl. Oorspronkelijk waren er in de stadsmuur drie stadspoorten, waarvan er nu nog twee in gebruik zijn.

Door de originele hoofdpoort, waar het gemeentehuis aan grenst, loop je steil omhoog de oude borgo binnen. Vele steegjes en trappetjes vormen een klein labyrint en leiden je naar de andere poort.

De oude borgo is oorspronkelijk gebouwd rond de kerk, waarvan de ommuring nog overeind staat en waarin nu een gedeelte van het gemeentehuis is gevestigd. De kerk in kwestie, de San Giovanni Battista is een stukje verderop aan de hoofdstraat herbouwd.

Vlak achter de poort ligt het abdijpaleis Orsini, dat nog in gebruik is en ook twee appartementen herbergt. Het is eigendom van de gemeente en beschikbaar voor gasten. Ook ik mag er overnachten.

Thuis in San Giovanni in Galdo

Een paar dagen lang mocht ik me volledig onderdompelen in het dorpsleven. Ik voerde vele gesprekken, ontmoette bijna de helft van de inwoners en verkende het dorp en de omgeving. De gastvrijheid was overweldigend; ik werd overal uitgenodigd met als hoogtepunt de aanwezigheid bij een fave-feest (de oogst van de eerste tuinbonen).

Bij de bijzondere trattoria van het dorp, diep verborgen in de borgo, waar Lucia de kookscepter zwaait, proefde ik lokale specialiteiten en Bar Marconi werd mijn vaste stek voor ontbijt en aperitivo.

Deze bar van broer en zus Pino en Angela is een prettige ontmoetingsplaats voor iedereen. Zelfs de sindaco, burgemeester, drinkt hier elke dag zijn caffè. Je voelt je meer dan welkom wanneer men na de eerste koffiebestelling al precies weet hoe je ’s ochtends het liefst je cappuccino drinkt (heet en met weinig melk). De bar heeft ook een kleine alimentari voor de hoognodige boodschappen.

Uiteraard keek ik ook op een andere manier naar het dorp. Wat heeft het dorp te bieden? Hoe zou een toerist het hier vinden? Wat kun je in en om San Giovanni in Galdo allemaal doen? Wat kan ik samen met de locals organiseren?

Drie maanden tussen de San Giovannari

Uiteindelijk pakte ik na deze paar dagen voor een langere tijd mijn koffers. Ik mocht drie maanden in het dorp wonen en meewerken aan de promotie van het dorp op het gebied van slow toerisme. Ook mocht ik de omgeving verkennen en in kaart brengen en erover schrijven.

Uiteraard moest er ook benoemd worden wat er nodig is in het dorp om toekomstige toeristen te verwelkomen. Aan gastvrijheid ontbreekt het niet, maar er is meer nodig. De gemeente faciliteerde een huis met pas aangelegd internet en zo vertrok ik na een grondige voorbereiding eind augustus vorig jaar naar Molise en nam mijn intrek in het dorp.

Het welkom bij terugkeer was wederom zeer warm en al snel dompelde ik me onder in het dorpse leven. Een gesprek met de buurtjes die elke dag fruit vanuit hun orto komen brengen, helpen bij de olijfpluk, pasta maken bij de trattoria, op zondag genieten van de kaartende mannetjes bij de bar en vooral van de dagelijkse gesprekjes met dorpsgenoten.

Het dorpse leven paste me goed

Natuurlijk kreeg ik van iedereen tips: ‘ga daar eens kijken’, ‘proef dit eens’. Het dorpse leven paste me goed. Elke dag maakte ik een wandeling, op zaterdag koos ik bij de groenteman die langs kwam gereden allerlei lekkers en op donderdag aten we altijd vis, want dan kwam de visboer.

De dorpen in de buurt hadden er een vaste klant bij. Ik ging naar Campodipietra voor boodschapjes en naar Toro voor de wekelijkse pizza-avond. Campobasso, de hoofdstad van de regio Molise, ligt op slechts tien minuutjes rijden, over de mooiste weg door de heuvels.

Na een maand mocht ik al de eerste gasten verwelkomen – onder wie ook mijn vrienden uit Vieste – en uiteindelijk besloot ik na die drie maanden dat ik hier een groot deel van het jaar wil blijven wonen. Komende tijd volgen dan ook meer verhalen uit dit kleine dorp met grootse plannen!’

Lees ook het artikel over de Tempio Italico – een Samnitische tempel bij San Giovanni in Galdo.