Een modern wonder: de wedergeboorte van Castello di Postignano

Als je door Postignano wandelt, kun je niet anders dan een gevoel van ontzag krijgen. Dit gehucht in Umbrië veranderde van een spookdorp in een levendig plaatsje vol sfeervolle straatjes en mooie restaurants.

Ciao tutti’s Jesper bezocht het dorp in gezelschap van architect Gennaro Matacena, die verantwoordelijk is voor de wedergeboorte van Castello di Postignano. Hij neemt je graag mee naar dit moderne wonder met een lange historie.

Een modern wonder met eeuwenoude wortels

‘Toen ik te horen kreeg dat het dorp in zijn geheel te koop stond, werd ik erg enthousiast. Na jaren gewerkt te hebben aan monumentale restauraties zou het restaureren van een volledig dorp echt een droom zijn,’ aldus architect Gennaro Matacena uit Napels.

Terwijl hij Jesper vertelt over de start van dit bijzondere verhaal kijken ze gezamenlijk uit over een stukje van de Valnerina. Onder hen ligt de Nero, een lange kronkelige rivier die door het bos slingert.

Als je hier voor het eerst komt, snap je meteen waarom Corriere della Sera de wedergeboorte van Castello di Postignano ‘een modern wonder’ noemde. Ook Giorgio Napolitano, voormalig president van de Italiaanse Republiek, was overweldigd. Zozeer zelfs dat hij zijn persoonlijke complimenten stuurde naar de initiatiefnemers van het project, architecten Gennaro Matacena en Matteo Scaramella.

Voeg daarbij een officiële notitie van Unesco, die het project prijst vanwege ‘een effectieve interpretatie van onze waarden met betrekking tot de bescherming van het landschap en het milieu’.

Van bloeiende bedrijvigheid tot een spookdorp

Het kasteeldorp zou zijn gesticht tussen de negende en tiende eeuw, langs een belangrijke weg die Norcia, Spoleto, Foligno en Assisi verbond. Vooral in de veertiende en vijftiende eeuw kende Postignano een bloeiende economie, gebaseerd op landbouw, bosbouw en metaalbewerking. Vanaf de zestiende eeuw begon de bevolking echter af te nemen en in de twintigste eeuw vond er een aanzienlijke emigratie plaats.

Begin jaren zestig was Postignano bijna volledig verlaten. Slechts zes families hielden stand. In 1966 was er een kleine aardverschuiving die problemen veroorzaakte voor een huis vlak bij de rots. De toenmalige burgemeester vaardigde een evacuatiebevel uit en iedereen moest verhuizen.

Gennaro vertelt: ‘De allereerste keer dat ik voet zette in Postignano had ik echt het gevoel dat ik de middeleeuwen binnenstapte. Er was geen elektrische verlichting, geen toiletten en geen stromend water. Je moest het water uit een kleine fontein halen.’

Archetype van het Italiaanse heuveldorp

Dit was waarschijnlijk hetzelfde tafereel dat de Amerikaanse architect Norman F. Carver Jr. aantrof toen hij Postignano in 1967 bezocht. Hij was ook fotograaf en reisde door Italië op zoek naar heuvelstadjes voor een boekproject dat hij in gedachten had.

Tijdens zijn eerste bezoek aan Postignano schoot hij een aantal zwart-witfoto’s. Carver raakte zo gefascineerd door het verlaten dorp, dat hij besloot het op de omslag van zijn boek Italian hill towns te zetten, dat voor het eerst verscheen in 1979.

In een korte notitie schreef hij: ‘Ik was verrukt toen ik Postignano ontdekte, want het leek mij het archetype van het Italiaanse heuveldorpje. De voormalige dorpelingen, van wie de laatsten door de autoriteiten uit hun huizen zijn verdreven vanwege het aardbevingsgevaar, beschouwen Postignano nog steeds als een spirituele plek.’

Een droom of een nachtmerrie?

Ondanks de vervallen staat van Postignano was Gennaro meteen gegrepen toen hij hoorde dat het dorp te koop stond. Samen met Matteo stelde hij een plan op voor een grootschalig restauratieproject dat ze voorlegden aan de autoriteiten, die het na niet al te lange tijd goedkeurden.

‘Op dat moment begon onze droom vorm te krijgen,’ aldus Gennaro. ‘Maar er moest veel werk worden verzet. Alle rechtmatige eigenaren van de woningen moesten worden opgespoord om alle verkoopdocumenten te kunnen opstellen. Ongeveer driehonderd personen, deels woonachtig in Italië maar deels ook in het buitenland, moesten een akte ontvangen en ondertekenen om hun huis of stuk land te verkopen aan Mirto, het bedrijf dat ik samen met Matteo voor dit project oprichtte.

Een van de plaatselijke bewoners, Nazzareno Bruni, heeft ons enorm geholpen. Als jongeman woonde hij in het oude Postignano en met zijn ongelooflijk goede geheugen is hij een soort ‘hoofddetective’ geweest in de poging om alle eigenaren op te sporen,’ vertelt Gennaro met een glimlach.

Terwijl Jesper met Gennaro door het dorp loopt, komen ze Nazzareno tegen. Hij vertelt dat hij in 1948 werd geboren. Hij verhuisde toen hij een jaar of achttien was, dus hij herinnert zich nog goed hoe het dorp ooit was.

‘Ik ben Gennaro en Matteo echt dankbaar dat ze in Postignano geloofden en het dorp weer tot leven hebben gewekt. Het is echt een droom om het verloren gewaande dorp weer te zien schitteren!’ aldus Nazzareno.

Geen enkele steen is misplaatst

In 1992 gingen Gennaro en Matteo van start. Het duurde twee jaar om alle administratie rond de aankoopprocedures af te handelen. Daarna nog eens drie jaar van concrete plannen maken en uitwerken, waarna Gennaro en Matteo net voor de zomer van 1997 eindelijk klaar waren om van start te gaan.

Helaas werd Postignano in september 1997 getroffen door een aardbeving, waardoor de werkzaamheden stil kwamen te liggen. Pas tien jaar later, in 2007, was het mogelijk om opnieuw te beginnen. In 2014 was het hele restauratieproject voltooid.

Het is duidelijk dat er behalve veel tijd en energie ook veel passie is gestoken in de transformatie van het verlaten dorp tot dit pareltje. Ondanks een geschiedenis die meer dan duizend jaar teruggaat, voldoet het dorp volledig aan de wensen van moderne reizigers.

In dit indrukwekkende restauratieproject is geen enkele steen misplaatst. Alle woningen zijn herbouwd volgens de modernste anti-seismische maatregelen. Elk detail is tot in de puntjes verzorgd, op basis van een perfect omlijnd idee.

Albergo diffuso – een heel dorp als hotel

Tegenwoordig bestaat Castello di Postignano uit zestig appartementen, waarvan er ruim vijftig in topconditie zijn hersteld. Ongeveer twintig van deze appartementen maken nu deel uit van het hotel, een zogenaamde albergo diffuso, wat betekent dat de appartementen zich op verschillende locaties in het dorp bevinden.

Elk appartement heeft zijn eigen verhaal. Een van de appartementen is bijvoorbeeld gevestigd in de voormalige dorpsschool. Alle stoffen zijn van het plaatselijke prestigieuze bedrijf Mastro Raphaël. Er is een prachtig buitenzwembad, maar je kunt je ook terugtrekken in de bibliotheek vol boeken over Umbrië.

De Santissima Annunziata-kerk werd vermoedelijk in de vijftiende eeuw gebouwd en is eveneens geheel gerenoveerd. Tot ieders grote verrassing kwam er tijdens de restauratiewerkzaamheden een kostbaar fresco van de kruisiging tevoorschijn.

Proef van Postignano

Er zijn ook een paar adresjes waar je kunt neerstrijken voor een kop koffie of een goed glas wijn, zoals La Terrazza Café, met een terras dat prachtig uitzicht over de vallei biedt, of wijnbar Vini e Oli dell’Umbria.

Bij Trattoria La Casa Rosa van Michele en Maria Fulvia tovert chef-kok Maria Massimiani gerechten uit de keuken van Umbrië op tafel.

Wil je echt iets bijzonders, reserveer dan een van de weinige tafeltjes van La Tavola Rossa, waar chef-kok Vincenzo Guarino de sterren van de hemel kookt.

Voor wie zich liever laaft aan culturele evenementen, organiseert Castello di Postignano een gevarieerd programma aan boekpresentaties, tentoonstellingen en concerten.

foto’s: Jesper Storgaard Jensen & Castello di Postignano

Ontdek de omgeving van Castello di Postignano

Breng je een bezoek aan Castello di Postignano of logeer je op deze droomplek? Wandel dan zeker ook over de Ponte Tibetano di Sellano, een ruim vijfhonderd meter lange hangbrug. Ook de moeite waard zijn de plaatsjes Rasiglia (ook wel ‘het Venetië van Umbrië’ genoemd), Spello, Spoleto en Foligno. Nog meer tips voor Umbrië vind je via deze link.