Op ruim vijfhonderd meter hoogte boven de Valdichiana, in Umbrië, verrijst een bellissima bakstenen stadje dat een onweerstaanbare aantrekkingskracht uitoefent op iedereen die houdt van pittoreske steegjes, verrassende doorkijkjes en kleurrijke fresco’s.
Een stad als een adelaar
Als je de plattegrond van Città della Pieve aanschouwt, zie je dat de stad lijkt op een adelaar, die dreigend naar het zuiden lijkt uit te halen. Città della Pieve is verdeeld in drie wijken, terzieri genaamd, die min of meer overeenkomen met drie verschillende sociale klassen.
De kop van de adelaar komt overeen met de wijk Castello, de wijk waar de ridders woonden, terwijl de buik wordt gevormd door de wijk Borgo Dentro, waar de gegoede burgerij vertoeft. Gezamenlijk bestrijken de vleugel en de staart het territorium van de wijk Casalino, het thuis van de kleine burgerij en de ambachtslieden.
In elke wijk zijn de gebouwen voornamelijk opgetrokken uit rode baksteen. Deze steensoort is typisch voor Città della Pieve, want de stenen worden hier uitgegraven en gebakken. Het zorgt voor een warme sfeer in de smalle straatjes.
Dwaal door de smalle steegjes van Città della Pieve
Città della Pieve staat bekend om zijn netwerk aan vicoli, smalle steegjes. Het is bijna een doolhof, met op elke hoek weer een nieuwe verrassing: wapperende was, een klein Mariabeeldje, een vintage Vespa, een trap met potten vol kleurrijke bloemen…
Er is een soort wandelroute uitgestippeld, de Percorso dei Vicoli, waarbij je de mooiste steegjes ontdekt. De route wordt aangegeven door bordjes met daarop Percorso dei Vicoli en een blauw balkje.
In Terziere Borgo Dentro dwaal je bijvoorbeeld door de Via delle Scuole Pie, door de Via delle Nottole (vernoemd naar een houtsoort die werd gebruikt voor het maken van vaten), door de Via Firenzuola en door de Via Borgo di Giano (ook wel Borgo della Porta genoemd, naar de grote poort die hier ooit stond, aan het einde van de huidige Via Roma).
Terziere Castello herbergt onder meer de Via del Cocciaro en de Via del Fango (straatjes waar ooit de keramiekwerkers woonden), de Via del Profiello en de Via Francesco Melosio.
In Terziere Casalino vind je de Via delle Forbici, de ‘straat van de schaar’, waar ooit de kleermakers woonden en werkten. Ook de moeite van een wandeling waard zijn de Via del Barbacane, de Via delle Case Basse en de Via Arco delle Piagge.
Wurm je door het smalste steegje van Italië
De Vicolo Baciadonne is volgens de inwoners van Città della Pieve het smalste straatje van Italië. Deze steeg is met slechts drieënveertig centimeter breedte inderdaad heel smal. Zó smal dat je er inderdaad een vrouw moet kussen voor je haar kunt passeren.
Volgens een legende waren de bewoners van de huizen aan beide zijden van de steeg verwikkeld in een ruzie. Ze wilden zelfs niet één muur delen, vandaar dat er tussen hun huizen wat ruimte gecreëerd moest worden. Niet te veel natuurlijk, want ze wilden allebei uiteraard geen enkel stukje woonoppervlakte opgeven voor de ander.
Nadat de steeg klaar was, zouden de buren uit hun raam hebben kunnen leunen om de naam van de nieuwe steeg eer aan te doen, maar in plaats daarvan vonden ze weer een ander onderwerp om over te ruziën. Het was dus aan andere dorpsgenoten en bezoekers om in de steeg een kus uit te wisselen!
Bewonder fresco’s van Perugino
Kunstliefhebbers kennen vast de in Città della Pieve geboren Pietro Vannucci, maar dan waarschijnlijk wel onder zijn bijnaam, Perugino, die hij tijdens zijn verblijf in Florence kreeg vanwege zijn Umbrische accent.
Perugino, die tevens de leermeester was van Rafaël, liet zich eenvoudigweg inspireren door het landschap dat zich voor zijn ogen ontvouwde. Dat zie je duidelijk bij zijn Aanbidding van de Drie Koningen in de Santa Maria dei Bianchi, met als decor het gebied bij het Lago Trasimeno en daarachter het moeras van de huidige Valdichiana.
Perugino voltooide dit enorme werk in slechts negenentwintig dagen, maar desondanks zijn de details indrukwekkend. Kijk maar eens naar de gouden versieringen op de mantels.
De schilder deed ook al aan selfies: hij schilderde zichzelf tot twee keer toe op dit doek. Kun je zijn twee zelfportretten ontdekken? Je vindt een jonge Perugino links, met een rood hoedje en een valk op zijn hand. De oudere Perugino staat in de mensenmassa aan de rechterzijde, helemaal linksachter, met een roze tulband op zijn hoofd.
En of dit meesterwerk nog niet genoeg is: in de sacristie bewonder je nog een prachtige Madonna van Pomarancio. De suppoost doet op verzoek graag de deur voor je open.
In de Santa Maria dei Servi (toegang € 3,-) schittert Perugino’s Kruisafneming. Het fresco zat jarenlang verstopt achter de muur van de zijkapel, maar gelukkig is een groot deel in vrij goede staat teruggevonden. We kunnen uren kijken naar de verfijnde gezichten die hij de rouwende vrouwen meegaf. Wát een talent!
Vergeet als je de Santa Maria dei Servi bezoekt niet op zoek te gaan naar de verborgen fresco’s en bewonder achter het altaar het deksel van een Etruskische sarcofaag, die een jaar of vier geleden door een boer uit de omgeving werd gevonden toen hij een waterput wilde graven. Hij stuitte daarbij op een Etruskisch graf met een aantal sarcofagen. Een unieke vondst, die gelukkig deels in Città della Pieve mocht blijven.
In de kathedraal van Città della Pieve bewonder je Perugino’s Doop van Christus. Rechts daarvan prijkt een klein zelfportret van Perugino. Op het altaar van deze kerk is nog een werk van zijn hand te bewonderen, met Maria en de beschermheiligen van Città della Pieve.
Aan het plein naast de kathedraal vind je ook Perugino’s geboortehuis:
Proef likeur, bier of olijfolie met saffraan
Città della Pieve staat bekend om de productie van saffraan. In de middeleeuwen was dit een van de belangrijkste exportproducten. Het werd niet alleen gebruikt in de keukens van de rijke families, maar ook in de ateliers van schilders, als natuurlijke kleurstof, en voor het kleuren van zijde en andere stoffen.
Bij La Casa dello Zafferano (Via Pietro Vannucci 31), gevestigd in de voormalige wijnkelders van een van de historische palazzi in Città della Pieve, duik je in de geschiedenis van het kostbare saffraan.
De productie in Città della Pieve gebeurt volledig biologisch, zonder enige bestrijdingsmiddelen. Ook het verwijderen van de meeldraden gebeurt nog op de authentieke manier: met de hand. Een ontzettend arbeidsintensieve klus, zeker als je weet dat er voor een kilo saffraan zo’n tweehonderdduizend bloemen nodig zijn!
Gelukkig heb je maar een paar rode draadjes nodig voor een prachtige goudgele kleur aan bijvoorbeeld een smaakvolle cake of een pan risotto. Zo zet je in een handomdraai goud op tafel!
Bij La Casa dello Zafferano kun je ook proeven van olijfolie, likeur en bier gemaakt met saffraan. Al dit lekkers is ook te koop, net als een mooi doosje met vijf porties saffraan met bij elke portie een heerlijk recept, van Risotto Baciadonne tot Umbricelli del Perugino.
Als je nog meer wil weten van saffraan, organiseert La Casa dello Zafferano ook een bezoek aan een saffraanveld. In de zomer kun je bijvoorbeeld meehelpen met het planten van de bollen, in de herfst (oktober-november) kun je zien hoe er wordt geoogst. Ook kun je kookworkshops volgen of aanschuiven voor een uitgebreide proeverij met saffraangerechten. Voor meer informatie en reserveringen neem je contact op via 0039-3473811394.
Extra tip: nog meer smakelijke souvenirs, zoals saffraankaas, truffelkaas, pasta, olijfolie en wijn sla je in bij Le Pizzicherie, even verderop aan de Via Pietro Vannucci (op nummer 23).
Vergaap je aan de pracht en praal in het Palazzo della Corgna
Van buiten lijkt dit palazzo dan niet direct een pareltje, maar wie eenmaal over de drempel stapt, ontdekt schitterende fresco’s van Pomarancio en Salvio Savini, tot in detail beschilderde deuren, authentieke vloeren en een raak raamgedicht.
De trouwzaal, waar ook al veel Nederlandse bruidsparen het jawoord uitspraken, lijkt regelrecht uit een sprookje te komen. De perfecte setting voor een Italiaanse bruiloft (nu alleen die prins op het witte paard nog…)!
In het trappenhuis staat nog een trotse verwijzing naar de eeuwenoude geschiedenis van dit stukje Umbrië: een originele Etruskische obelisk.
Ontdek de huilende engelen in het Oratorio di San Bartolomeo
Jacopo di Mino del Pellicciaio uit Siena leerde van zijn beroemde stadsgenoten Simone Martini en Ambrogio Lorenzetti. In het Oratorio di San Bartolomeo schilderde hij in de tweede helft van de veertiende eeuw de kruisiging van Jezus Christus.
Het fresco wordt door de inwoners van Città della Pieve ook wel ‘de wenende engelen’ genoemd, vanwege de schitterende, tot in detail uitgevoerde engelen die tranen vergieten vanwege de dood van Jezus.
Leuk: op het pleintje voor het Oratorio di San Bartolomeo staat een oude telefooncel, La Casina dei Libri, ‘het boekenhuisje’, vol met boeken in allerlei talen. Je kunt hier een boek uitkiezen om tijdens je vakantie te lezen en/of je vakantielectuur achterlaten voor andere lezers.
Ook mooi zijn het Teatro degli Avvaloranti (dat tijdens ons bezoek helaas gesloten is), de Chiesa di San Pietro (waar nog een fresco van Perugino te vinden is) en het Santuario della Madonna di Fatima (met een schitterend werk van Pomarancio).
Geniet van een uitgebreide aperitivo bij Dandy’s
Voor een snelle aperitivo bij aankomst nemen we plaats op het terras van Caffè degli Artisti, maar voor een uitgebreide apericena (een combinatie van aperitivo en diner) met een tafel vol hapjes schuiven we aan bij Dandy’s (Via Garibaldi 20).
Proef de pici cacio e pepe van Trattoria Bruno Coppetta
Zin in een avond lang heerlijk tafelen? Schuif dan aan bij Trattoria Bruno Coppetta, waar je in elk geval de pici cacio e pepe moet proeven, een dikke, met de hand gerolde soort spaghetti met een saus van pecorino en zwarte peper. In deze blog vertellen we je alles over dit heerlijke pastagerecht en alle andere lekkers waarvan we hier smulden.
Proef de wijnen van Pomario
Net even buiten Città della Pieve ligt het wijnlandgoed Pomario, waar je een kijkje kunt nemen in de cantina, wijnkelder, met een uitgebreide collectie historische wijnen. Natuurlijk kan er ook uitgebreid geproefd worden. In dit artikel nemen we je mee naar Pomario’s wijngaarden.
Bewonder een muzikaal bloementapijt in de wijk Casalino
Ben je rond 23 en 24 juni in Città della Pieve? Mis dan de Infiorata di San Luigi Gonzaga niet! In de wijk Casalino worden de straten in de nacht van 23 op 24 juni omgetoverd tot een bloementapijt. Dit jaar is het thema muziek, hetgeen betekent dat er heel wat portretten van bekende musici met bloemblaadjes zullen worden gelegd.
Op de avonden voorafgaand aan het bloemenfestijn (van 14 tot en met 23 juni) kun je bij de Taverna del Barbacane in deze wijk vanaf 20.00 uur terecht voor een diner met bloemessences in de hoofdrol. Reserveren is voor deze diners verplicht (0039-3497739140).
Gooi met meel tijdens Palio dei Terzieri
Nóg een extra tip: de Palio dei Terzieri, die dit jaar op 19 augustus plaatsvindt. Tijdens deze Palio strijden de stadswijken met elkaar om het felbegeerde stadsvaandel (de palio). Daarvoor nemen ze het tegen elkaar op in de zogenaamde Caccia del Toro, een boogschietwedstrijd waarbij drie ronddraaiende (kartonnen) stieren vanaf dertig meter afstand in hun nek geschoten moeten worden.
Voorafgaand aan deze wedstrijd is er een historische stoet, die wordt afgesloten met één groot meelgevecht. Het centrale plein van Città della Pieve verandert in een oorlogszone en niemand is veilig voor de fanatieke ‘meelsmijters’.
De Nederlandse Klaartje, haar man Torben en hun twee dochters, die even buiten Città della Pieve Casa San Carlo runnen, mochten deel uitmaken van deze optocht. Klaartje laat ons in deze blog meegenieten van deze bijzondere ervaring. Da non perdere, niet te missen, als je deze zomer in de buurt bent!