Monte Argentario – ontdek dit Toscaanse schiereiland met pareltjes als Orbetello, Porto Ercole en Porto Santo Stefano

In het zuidelijkste puntje van Toscane ligt Monte Argentario, een klein schiereiland met pareltjes als Orbetello, Porto Ercole en Porto Santo Stefano. Ook vind je er fijne stranden, een kristalkleurige, heldere zee en prachtige natuur. Tijd om dit stukje Toscane te ontdekken!

Van eiland naar schiereiland

Tot begin achttiende eeuw was dit een eiland, maar sindsdien is Monte Argentario door de landtongen Giannella en Feniglia verbonden met het Toscaanse vasteland. De landtong waarop Orbetello prijkt, reikt net niet tot aan het schiereiland, maar staat dankzij een dijk alsnog in verbinding met Monte Argentario.

Het hoogste punt van Monte Argentario ligt bij Punta Telegrafo, op ruim zeshonderdveertig meter. Tijdens een rondreis over het schiereiland zie je nog duidelijk dat dit gebied lange tijd een belangrijke militaire controlepost was, vanwege de strategische ligging midden in de Tyrreense Zee. Enkele forten en vestingwerken zijn daar de stille getuigen van.

Ze worden tegenwoordig vooral omringd door ongerepte natuur. Het schiereiland heeft een vrij ruige kust, met een aantal door inhammen beschutte baaitjes waar het heerlijk zwemmen en zonnen is.

De Spaanse molen in de lagune van Orbetello

Je hebt misschien wel eens een foto gezien van de desolate Mulino Spagnolo in de lagune van Orbetello. Hij heeft veel weg van de molens uit het verhaal over Don Quichot, maar ondanks de naam en deze gelijkenis waren het niet de Spanjaarden die deze molen lieten bouwen…

Toen de Republiek Siena het in dit deel van Toscane voor het zeggen had, verrezen er in de lagune van Orbetello negen iconische graanmolens die met behulp van de getijden werden aangedreven.

Later werden – wél onder Spaans bewind – aan elke molen wieken met zeilen toegevoegd, zodat men ook kon profiteren van de wind en niet langer afhankelijk was van het water. Vandaar de naam Mulino Spagnolo, Spaanse molen.

Er is helaas slechts één molen bewaard gebleven, die stilletjes boven het rimpelloze wateroppervlak lijkt te hangen. Ook een prachtige plek voor een foto bij zonsondergang!

Beschermd natuurreservaat met flamingo’s

In de lagune van Orbetello vind je vooral nog veel ongerepte natuur. In de loop der tijd is hier een uniek ecosysteem tot ontwikkeling gekomen. Wanneer je je ogen goed de kost geeft, zul je versteld staan van al het moois dat de natuur op deze plek voor je in petto heeft, zoals de flamingo’s die de lagune als rustplaats gebruiken en van een roze gloed voorzien.

Aan de noordkant ligt een natuurreservaat van het Wereld Natuur Fonds, waar talloze vogels tijdens hun trektochten richting verre oorden een tussenstop maken om uit te rusten of hun nest te bouwen.

Dit unieke stukje natuur herbergt daarnaast een rijk onderwaterleven met talloze vissoorten – de productie van bottarga (viskuit) heeft hier bijvoorbeeld een hoge vlucht genomen. Het weelderige landschap en de overdaad aan mediterrane vegetatie vormen de omlijsting die het plaatje compleet maakt.

Ten zuiden van Orbetello ligt het natuurreservaat van Feniglia, waar onder meer herten, vossen, zwijnen, dassen en knaagdieren rondlopen.

De charmante borgo van Orbetello

Midden in de lagune ligt, op een smalle uitloper van het vasteland, het eeuwenoude plaatsje Orbetello. Alleen al vanwege de bijzondere ligging, precies tussen de twee landtongen die Monte Argentario met het vasteland verbinden, is een bezoek aan dit serene plaatsje met veel gekleurde gevels en het Palazzo del Podestà, met de karakteristieke klokkentoren, meer dan de moeite waard.

De Etrusken waren de allereerste bewoners van Orbetello. Later kwamen de Romeinen, maar wat je nu ziet herinnert vooral aan het Spaanse bewind. De Spanjaarden bouwden veel uitkijktorens, forten en verdedigingswerken, waarvan een aantal nog steeds overeind staat.

Een duidelijk voorbeeld hiervan is de stadsmuur rondom de borgo, die eigenlijk al door de Etrusken werd gebouwd, maar die de Spanjaarden verder uitbouwden en versterkten.

Aan de kant die op het vasteland uitkijkt, is de muur het best zichtbaar. Hier is de stadsmuur op zijn dikst en voorzien van kleine torentjes om Orbetello zo goed mogelijk tegen aanvallen van buitenaf te beschermen.

Vergeet ook niet een kijkje te nemen in de Duomo van Orbetello, met een zeventiende-eeuws interieur, prachtige muurschilderingen en de barokke kapel van San Biagio.

Polveriera Guzman en het Museo Archeologico van Orbetello

Het archeologisch museum van Orbetello is gehuisvest in de Polveriera Guzman, een uit 1692 stammend munitiedepot dat pal naast de oude stadsmuur staat.

Je vindt er een rijke collectie juwelen, vazen, gereedschappen en andere voorwerpen uit onder meer de ijzertijd en de Romeinse tijd. Ook bewonder je in het museum de fragmenten van Romeinse bouwwerken die in de omgeving stonden.

Het hoogtepunt van de collectie zijn echter de kunstschatten die gevonden zijn in de Etruskische necropolissen van Orbetello en Talamone. Daarbij gaat het voornamelijk om met reliëftechniek versierde ornamenten, meestal van goud, en bronzen spiegels.

Tot slot vind je in het museum verschillende voorwerpen die afkomstig zijn uit de Hellenistische periode, zoals bronzen speerpunten, messen, landbouwwerktuigen en decoratieve elementen van tempels, die in de necropolis van Talamone aan het licht zijn gekomen.

foto: Museo Archeologico di Orbetello

Porto Ercole – een van de mooiste dorpjes van Toscane

Vanuit Orbetello rijd je in een kleine tien minuten naar Porto Ercole, een van de borghi più belli d’Italia, de mooiste dorpjes van Italië.

Lange tijd was dit de favoriete vakantiebestemming van de Oranjes. Vanuit hun villa, met de naam L’Elefante Felice (‘de gelukkige olifant’), genoten ze van de prachtige stranden en baaitjes rondom Porto Ercole.

Ook het plaatsje zelf mag er zijn. Het is een typisch Italiaans vissersdorpje, waarvan je het oudste deel alleen te voet kunt bezichtigen. Wanneer je door de borgo antico omhoog wandelt, kom je uit op een panoramaterras waar je op een van de bankjes kunt neerstrijken om van het uitzicht te genieten.

Hier staat ook het zestiende-eeuwse Palazzo dei Governanti. Iets hoger op de heuvel, weggestopt in een steegje en te midden van kleurige huizen, staat de door Buontalenti ontworpen Sant’Erasmo, waar een aantal voormalige Spaanse gouverneurs begraven ligt.

Kijk wanneer je voor de toegangspoort van de borgo staat ook even omhoog. Onder de klokkentoren zie je een inscriptie ter nagedachtenis aan Caravaggio, die hier in 1610 overleed.

Aan de Viale Caravaggio ligt de Orto Botanico Corsini. Tussen de ongeveer dertienhonderd planten van wel honderdvijftig verschillende tropische en subtropische types is het genieten voor iedereen met groene vingers.

foto’s: Orto Botanico Corsini

Forte Stella – een van de Spaanse forten van Porte Ercole

Vanaf het imposante fortencomplex dat hoog boven de zee uittorent kijk je mooi uit over het schilderachtige Porto Ercole. De drie forten – Forte Filippo, Forte La Rocca en Forte Stella – zijn het werk van de Spanjaarden.

Het is flink zwoegen om er te komen, maar nadat je je missie hebt volbracht, geniet je van een fantastisch uitzicht op het lager gelegen dorp en de zee.

Forte Stella is een indrukwekkend fort, dat eigenlijk is opgebouwd uit twee vestingwerken. Het eerste bouwwerk bestaat uit vier puntvormige bastions, met daarbovenop een tweede zeshoekige vesting.

Deze vormen getuigen van een grote mathematische precisie. In het verleden deed het fort dienst als uitkijkpost, vanwaar men door middel van lichtsignalen met wachters op de andere torens op het schiereiland communiceerde om hen snel te waarschuwen voor een op handen zijnde aanval. Tegenwoordig worden er tentoonstellingen gehouden, vooral van hedendaagse kunst, maar het mooist is het weidse uitzicht over de fonkelende zee.

De kleurrijke haven van Porto Ercole

Het is een van de fotogeniekste plekjes van Monte Argentario: de haven van Porto Ercole, waar bootjes op het water dobberen, omringd door kleurrijke huizen. Van bovenaf al prachtig, maar ook van dichtbij bijzonder mooi!

Onder Spaans bewind kwam de ontwikkeling van Porto Ercole in een stroomversnelling en uiteindelijk groeide het uit tot een van de belangrijkste Europese havenplaatsen. Zelfs piraten wisten de weg ernaartoe te vinden, zoals Barbarossa in 1544.

Voor de kust van Porto Ercole vond ook een belangrijke zeeslag plaats, waarbij de Spanjaarden en Fransen het tegen elkaar opnamen. Porto Ercole viel destijds onder het gezag van de Republiek Siena, de bondgenoot van de Fransen, terwijl de Spanjaarden zich aan de zijde van Florence hadden geschaard.

Giorgio Vasari legde deze krachtmeting op doek vast. Dit kunstwerk kun je nog altijd bewonderen in de Salone dei Cinquecento in het Palazzo Vecchio in Florence.

Nu wijst niets meer op deze fanatieke strijd. De baai voor Porto Ercole ligt vol boten die geduldig wachten tot ze hun zeebenen weer kunnen strekken. Met zeevruchten voor het oprapen, of opvissen, kun je je hier natuurlijk te goed doen aan allerlei visgerechten, zoals spaghetti alle vongole, of de lokale specialiteit, een soep van sardientjes en aardappel.

Porto Santo Stefano

Een van de andere pareltjes op Monte Argentario is Porto Santo Stefano. Als je van een afstandje op dit plaatsje neerkijkt, springt één bouwwerk direct in het oog: het zeventiende-eeuwse Fortezza Spagnola.

Porto Santo Stefano is tegenwoordig een gezellige badplaats en een belangrijke aanlegplaats voor de veerboten naar de eilanden Giglio en Giannutri. In de haven liggen zonder uitzondering enorme privéjachten aangemeerd waar je je aan kunt vergapen.

Sinds 1937 vindt hier op 15 augustus de Palio Marinaro dell’Argentario plaats, een wedstrijd tussen de vier rioni (wijken) van Porto Santo Stefano, waarbij een aanval door piraten wordt nagespeeld.

Vondsten uit zee in het Fortezza Spagnola

Het zeventiende-eeuwse Fortezza Spagnola steekt majestueus boven de borgo van Porto Santo Stefano uit. Tegenwoordig heeft het geen militaire functie meer, maar is het een plek waar kunst en cultuur samenkomen.

Het twee verdiepingen tellende vierkante fort heeft muren die maar liefst zes meter dik zijn, met kanonsleuven. Je vindt hier het Museo dei Maestri d’Ascia, het museum van botenbouwers, waar je meer te weten komt over het vakmanschap en de technieken van de ambachtslieden die werkzaam waren in de scheepsbouw.

Ook kun je de expositie Memorie Sommerse bezoeken, met archeologische vondsten – de alleroudste uit de Romeinse tijd – die op de zeebodem rondom de Toscaanse archipel zijn gevonden.

Op de tweede verdieping bevindt zich een sectie die gewijd is aan een van de belangrijkste archeologische onderwatervondsten ooit: de wrakstukken van een Grieks schip, die in de jaren tachtig voor de Toscaanse kust in de buurt van het eilandje Giglio uit zee werden opgedoken.

De onderwaterwereld van Monte Argentario

Het Acquario Mediterraneo dell’Argentario aan de Lungomare dei Navigatori in Porto Santo Stefano heeft als missie een zo waarheidsgetrouw mogelijk kijkje te geven in de ecosystemen van Monte Argentario. Bij een bezoek aan dit museum maak je kennis met de unieke onderwaterwereld die je rondom het schiereiland aantreft, alsof je met een duikboot in de diepten van de zee afdaalt.

Je reis onder water voert langs zeventien aquaria waarin honderden vissoorten leven. Ook wordt er een interessante collectie tentoongesteld van schelpen en foto’s waarop het onderwaterleven is vastgelegd.

foto’s: Acquario Mediterraneo dell’Argentario

Naar het strand op Monte Argentario

Natuurlijk hoort een bezoek aan het strand er ook bij. Je vindt hier echt prachtige stranden waar je neer kunt strijken voor een dutje en een duik in zee of om de zon in de zee te zien zakken.

Onze favoriete stranden van het schiereiland zijn Spiaggia Feniglia, Bagni di Domiziano, Il Pozzarello, La Marinella, Cala Moresca, Cala Piazzoni en Lo Sbarcatello. Een overzicht van de fijnste stranden vind je via deze link.

Verscholen baaitjes vinden? Volg dan vanuit Porto Santo Stefano de Via Panoramica langs de westkust van het eiland, waar je hoog boven de blauwe zee rijdt. Geparkeerde auto’s verraden de aanwezigheid van fijne baaitjes die je alleen te voet kunt bereiken.

Wandel naar Punta Telegrafo

Voor de actieve bezoekers van Monte Argentario mag een wandeling naar Punta Telegrafo, op zeshonderdvijfendertig meter hoogte, niet ontbreken.

Er zijn verschillende (goed aangegeven) wandelroutes die naar de top voeren, voor een werkelijk spectaculair uitzicht over het schiereiland, de zee en de Maremma. Online vind je routes naar Punta Telegrafo via onder meer Komoot, WikiLoc en AllTrails.nl.

Tips in de omgeving van Monte Argentario

Na je rondje over het schiereiland kun je even buiten Capalbio een bezoek brengen aan Il Giardino dei Tarocchi, de tarottuin van Niki de Sant-Phalle. Ook een stop waard is de Romeinse kolonie Cosa. In deze blog tippen we meer moois in de Maremma, het zuidwestelijke deel van Toscane.