Wandelen op een berg van scherven in de Romeinse wijk Testaccio

Wie wel eens in de Romeinse wijk Testaccio is geweest, kan niet om de Schervenberg heen. Deze berg, van maar liefst vierendertig meter hoog, rijst geleidelijk op in het midden van deze volkswijk, die vooral geliefd is bij foodies maar ook vermaard is om het bruisende nachtleven.

De Schervenberg is jarenlang gesloten geweest voor publiek, maar sinds kort is het mogelijk om via de archeologische dienst een bezichtiging af te spreken. Je krijgt dan een uur de tijd om de Schervenberg te bezoeken, waarbij je vrij kunt rondkijken. Vaak ben je de enige bezoeker, behalve als er op dat moment een stadsarcheoloog zijn inspectieronde doet, om te kijken hoe de plek erbij ligt.

Mariska nam een kijkje op de Schervenberg. Samen met haar man Julian en zoontje Massimo struinde ze over miljoenen scherven aardewerk, die zich hier eeuwenlang hebben opgestapeld.

Amforen uit Hispanië

Testaccio, de twintigste rione (wijk) van Rome, was in de bloeitijd van het Romeinse Rijk de plek van de Porticus Aemilia, de binnenhaven van Rome. Hier werden vanuit Ostia Antica, de haven aan zee, aardewerken amforen met olijfolie uit Hispanië de stad binnen gebracht.

Ter plekke werd de inhoud van de grote amforen overgeheveld naar kleine amforen. De grotere amforen mochten maar één keer gebruikt worden; olijfolie bedierf namelijk snel in de aardewerken kruiken. Een officieel decreet bepaalde dat de gebruikte amforen in stukken moesten worden geslagen en op een grote hoop moesten worden gegooid. Dit gebruik startte aan het eind van de Romeinse Republiek en duurde tot aan de derde eeuw.

De resultaten van dit eeuwenlange ritueel zijn nog steeds zichtbaar in de Monte Testaccio, die door de Romeinen altijd Monte dei Cocci (‘Schervenberg’) wordt genoemd. De hele wijk werd uiteindelijk vernoemd naar de aardewerken scherven, want het Latijnse woord testu(m) betekent letterlijk ‘vaatwerk’ of ‘aardewerk’.

Garages en nachtclubs

Als je op tijd voor je afspraak bent, loont het de moeite om eerst een rondje om de Schervenberg heen te lopen, over de Via di Monte Testaccio, die in een halve cirkel om de Schervenberg heen loopt. Bewoners van de wijk groeven vaak grotten in de berg uit om als voorraadruimte te gebruiken.

Later werden er restaurantjes, garages, winkels en nachtclubs in de berg uitgehouwen. In de meeste panden zie je niets meer terug van de aardewerken bouwstenen, omdat de plafonds en wanden zijn witgekalkt. Maar soms duikt er opeens een onverwachte verrassing op in een wijnkelder…

Er is een plek waar je heel goed kunt zien hoe Monte Testaccio is opgebouwd: op de hoek waar de Via Luigi Galvani en de Via Nicola Zabaglia elkaar kruisen. Hier zie je de gelaagde bouw van terracottascherven heel duidelijk terug.

En dan is het tijd voor het bezoek! De poort van het opgravingsterrein, waar heel duidelijk op vermeld staat dat buitenstaanders absoluut geen toestemming hebben om de berg te beklimmen, gaat voor je open.

Goed schoeisel is overigens wel een aanrader; scherven lopen niet comfortabel als je slechts slippertjes aan hebt. Er staan ook nauwelijks hekjes op de top van de Schervenberg, dus wees niet te enthousiast tijdens het maken van foto’s; je kunt een lelijke val maken.

Baan je een weg omhoog via het looppad, dat bezaaid ligt met terracotta scherven. De ene scherf is nog mooier dan de andere. Grote aardewerken scherven worden afgewisseld met kleinere. Sommige scherven vertonen markeringen en stempels, terwijl je ook complete oren van amforen ziet – en zelfs even kunt vasthouden.

Adembenemend uitzicht over Testaccio

Het uitzicht vanaf de Schervenberg is overweldigend. De wijk Testaccio ligt aan je voeten. Je ziet het oude slachthuis, het mattatoio, en de omringende uitgaansgelegenheden waar de wijk om bekend staat.

Even verderop vervolgen de treinen hun weg richting station Ostiense. Aan de andere kant zie je de groene Aventijn en de Santa Sabina. De Piramide van Gaius Cestius steekt nog net boven de groene bomen uit.

Dat dit geen reguliere bezoekerssite is, blijkt uit alles. De seizoenen doen hier hun werk en de plek is niet gepolijst en mooier gemaakt dan dat hij is. Zo ziet een echte archeologische opgraving eruit.

Op de Schervenberg vinden regelmatig inspecties plaats van de archeologische dient, maar ook echte opgravingen, dus het kan zomaar zijn dat je een groep archeologen op onderzoek tegen het lijf loopt.

Reserveer je bezoek aan de Schervenberg

Reserveren voor je bezoek aan de Schervenberg doe je via info@060608.it. Het contact loopt via de Sovrintendenza Capitolina. Geef in het Italiaans of het Engels aan dat je de Schervenberg graag wilt bezoeken en in welke periode. Vervolgens krijg je een datum en een tijd, die je in overleg ook weer kunt wijzigen.

Je spreekt af voor de ingang van de Schervenberg (Via Nicola Zabaglia 24), waar je een medewerker van Museo di Roma ontmoet. Voor vier euro per persoon, die je ter plekke bij het betreden van de site afrekent, krijg je toegang tot een van de meest authentieke archeologische sites van Rome. Echt een aanrader!