Naar hoofdinhoud Naar navigatie
18 oktober 2019

De Sacconi Rossi herdenken de slachtoffers van de Tiber in Rome

Elk jaar op 2 november herdenkt de Confraternita dei Sacconi Rossi, een broederschap op het TibereilandDeze link opent in een nieuw tabblad in hartje Rome, de slachtoffers van de Tiber.

Na een heilige mis lopen de broeders, gehuld in rode mantels, in een door flakkerende fakkels verlichte processie naar de rivier die dwars door Rome stroomt, waar ze een bloemenkrans in het water gooien, ter nagedachtenis aan alle doden die de Tiber in de loop der tijd heeft opgeëist.

Saskia was er vorig jaar bij en vertelt je vlak voordat de processie weer plaatsvindt meer over deze eeuwenoude traditie.

Saskia: ‘Als ik op een zonnige novemberdag het Tibereiland wil oversteken, van Trastevere terug naar mijn tijdelijke thuis in Monti, zie ik op het plein een broeder in een felrode mantel staan. Achter hem staat een deur die ik tot dan toe altijd gesloten heb gezien wagenwijd open.

Nieuwsgierig stap ik op de man af en vraag hem wat er achter de deur te zien is. Hij wijst me vriendelijk de weg naar het oratorio van zijn broederschap, de Confraternita dei Sacconi Rossi, met de bijbehorende crypte. Vandaag mag je er een kijkje nemen, in ruil voor een donatie voor de broederschap.

Een crypte vol schedels

Voor ik het weet, sta ik in de crypte van het oratorium, die vol ligt met schedels. Het zijn er niet zo veel als in de Cripta dei Cappuccini, de knekelkerk aan de Via Veneto, even verderop in Rome, maar ik tel er heel wat.

Ze zijn allemaal verzameld tijdens de nachtelijke expedities van de broeders. Met brandende fakkels liepen ze in de achttiende eeuw in de nachtelijke uren langs de Tiber, op zoek naar aangespoelde lijken.

Wanneer zich geen familieleden meldden en de dode niet geïdentificeerd kon worden, kreeg zijn kadaver een plek in de ruimtes onder het oratorium. In de loop der tijd ontstond zo een heuse crypte, waarbij de broeders de schedels en andere botten netjes gingen ordenen.

Nu zie je nissen vol schedels. De ‘tomba di infelici’, de tombe van de ongelukkigen, oogt als een museum vol botten en schedels, in soms bizarre composities. Zo ligt er op het altaar een macaber skelet, gekleed in een rode mantel, alsof hij nog begraven moet worden.

Luguber, maar tegelijkertijd fascinerend, met name omdat van de meeste doden niet bekend is wie ze waren, wat ze deden en hoe ze om het leven zijn gekomen? Werden ze in de Tiber geduwd of gegooid? Was het pure pech en gleden ze uit over een stukje van de glibberige oever? Sprongen ze er zelf uit wanhoop in? We zullen het nooit weten…

De broederschap van de Sacconi Rossi

Een gids vertelt meer over de bijzondere broederschap die hier nog altijd gevestigd is. De Confraternita dei Sacconi RossiDeze link opent in een nieuw tabblad werd opgericht in 1760, door drie Romeinen die zich wilden wijden aan het lijden van Christus en tegelijkertijd de zielen in het vagevuur wilden verlossen.

De officiële naam luidt dan ook Veneranda Confraternita dei Devoti di Gesù Cristo al Calvario e di Maria Santissima Addolorata in Sollievo delle Anime Sante del Purgatorio. Een hele mond vol, maar de chique naam staat in schril contrast met de werkzaamheden van de broeders.

De Sacconi Rossi moesten namelijk de in de Tiber verdronken lichamen uit het water zien te vissen. Als de lijken niet door familie of andere bekenden werden opgehaald, verzorgden de broeders een begrafenis voor hen, vergezeld van vurige gebeden voor de zielenheil van de overledenen. Je kwam immers ook toentertijd niet zomaar in de Tiber terecht…

Vanwege hun felrode mantels – een verwijzing naar het bloed van Christus – kregen de broeders al snel de bijnaam Confraternita dei Sacconi Rossi. De mantels hebben grote kappen, zodat de broeders hun gezichten kunnen bedekken, waarbij alleen twee gaatjes zijn vrijgelaten voor de ogen.

Tegenwoordig wandelen de broeders echter meestal zonder kap rond. Als je ze al ziet, want ze gaan maar zelden openlijk over straat. Alleen op 2 november, de Giorno dei Morti (letterlijk Dag van de Doden, maar bij ons beter bekend als Allerzielen) laten ze zich openlijk zien.

Langzame ondergang

De broederschap was er overigens bijna niet meer geweest. In 1836 besliste paus Gregorius XVI dat de doden alleen nog maar begraven mochten worden op het Cimitero del Verano, onder meer vanwege een cholera-epidemie die de stad teisterde. Vanaf dat moment verloor de broederschap zijn glans.

In 1849 namen de Fransen beslag van het oratorium, om er grote slaapzalen te creëren voor de soldaten, hetgeen zorgde voor een verdere verschraling van de werkzaamheden van de broeders

In 1870 werd nogmaals van hogerhand verboden dat kloosters en ziekenhuizen hun doden op eigen terrein mochten begraven. De broederschap verloor hiermee een groot deel van zijn bestaansrecht en telde steeds minder leden. In 1960 werd de broederschap zelfs in zijn geheel opgeheven.

Eerbetoon aan de doden van de Tiber

Gelukkig werd de Confraternita in 1984 weer in ere hersteld. Sindsdien worden de slachtoffers van de Tiber elk jaar opnieuw geëerd met een bijzondere ceremonie, waarmee de broeders een jarenlange traditie in ere houden.

Het publieke eerbetoon aan de Tiberdoden vindt plaats op 2 november, net na zonsondergang. Na een mis in de San Giovanni Calibita, een van de kerken op het Tibereiland, dalen de Sacconi Rossi de trap af naar de Tiber, om daar de onbekende overledenen te eren met gebeden, een bloemkrans en een zegening. Zeer indrukwekkend om een keer mee te maken!

foto’s: Confraternita dei Sacconi Rossi

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Welkom op Ciao tutti, hét startpunt voor inspiratie uit en over Italië. Reis elke dag even mee naar Italië, om te genieten van prachtige plekken in de laars, van de Italiaanse keuken en van de Italiaanse taal.

autohuur italië
Bol AlgemeenBol Algemeen