Duik in het oude Rome met virtual of augmented reality

Wie ervan houdt om de oudheid in volle glorie te beleven, kan in Rome zijn hart ophalen. Er zijn steeds meer monumenten, archeologische sites en musea die gebruik maken van multimedia om je mee te nemen op een wervelende reis door de tijd.

Dit kan bijvoorbeeld via virtual reality (VR). De plek die je bezoekt, krijgt na het opzetten van een speciale bril ineens een heel ander uiterlijk en je ziet een deel van de stad even door de ogen van de oude Romeinen. Ongelooflijk indrukwekkend!

Daarnaast wordt er op veel plekken ook gebruik gemaakt van augmented reality (AR). Hierbij worden, na zorgvuldige reconstructie, originele elementen toegevoegd aan de monumenten zoals je die vandaag de dag bezoekt. Zo zie je bij de Domus Romane onder Palazzo Valentini bijvoorbeeld gekleurde lichtprojecties die voor je ogen een Romeins huis tot leven wekken en doemen de Thermen van Caracalla ineens in volle glorie voor je op…

Ten slotte zijn er steeds meer plekken die multimedia in de vorm van video’s aanbieden, al dan niet als aanvulling op pakkende audiotours. Met deze video’s kun je niet alleen prachtige close-ups van de plek in kwestie zien (die je met het blote oog bijna niet kunt ontwaren), maar ze tonen ook reconstructies. Zo ‘blader’ je als het ware door een paar eeuwen geschiedenis.

Al deze multimedia zorgen voor een nieuwe, soms spectaculaire, belevenis van de Romeinse oudheid. Want laten we wel wezen: het is meestal een flinke uitdaging – en daardoor voor sommigen wat saai – om je een voorstelling te maken van hoe het destijds was.

In dit artikel laten Saskia, Wendelijn en Willemijn zien dat een saaie kennismaking met de Romeinse oudheid bij onderstaande monumenten verleden tijd is. Ben je klaar voor een virtuele duik in het oude Rome?

Domus Aurea
Wendelijn: ‘Voor je de Domus Aurea, het Gouden ‘Huis’ van Nero, gaat verkennen, moet je een helm op. Terwijl ik de riempjes vastsnoer, vertelt archeologe Valentina helder en inspirerend over wat er in dit gebied in de oudheid allemaal te vinden was.

Dat waren naast het Gouden Huis van Nero ook delen van de horrea, pakhuizen, die al door Nero’s voorgangers waren gebouwd, én de thermen van Trajanus, die later boven op Nero’s paleis werden gebouwd.

We dwalen door ruimtes met adembenemende fresco’s en schilderingen. Dat deze fresco’s de kunstenaars van de renaissance inspireerden is geen wonder. Maar hoe mooi de fresco’s ook zijn, ze vallen bijna in het niet bij het stukje virtual reality dat we halverwege de rondleiding krijgen voorgeschoteld.

Wanneer ik mijn VR-bril opzet, bevind ik me namelijk plotseling echt in het paleis van Nero en waan ik me tweeduizend jaar terug in de tijd. Wat we te zien krijgen, is zo levensecht dat ik er tranen van in mijn ogen krijg… We bewegen ons door de gangen en zalen en beleven het paleis in al zijn fonkelende kleuren, luxe materialen en uitgestrektheid. Wat is dit indrukwekkend!

Uiteindelijk worden we zelfs virtueel de tuinen in geleid, waar we uitkijken over Rome. We bevinden ons te midden van zacht wuivende bomen, een kleurrijke keur aan exotische planten, bloemen en dieren.

Zelfs het kunstmatige meer opent zich voor onze ogen. Dit Stagnum Neronis had Nero laten aanleggen voor extravagante nautische banketten en bootfeesten. Alles is 360 graden te bekijken, want met de VR-bril op je neus kun je echt om je heen kijken alsof je er daadwerkelijk rondloopt.

Hoewel ik dacht dat na het afzetten van de VR-bril de aanblik van de realiteit wat tegen zou vallen, is niets minder waar. Het geeft je juist een beter beeld van wat je je daadwerkelijk moet voorstellen bij wat je ziet. Dát is dus de waarde van virtual reality. Eenmaal buiten willen we eigenlijk nog een keer, maar helaas gaat dat nu niet lukken, je moet je bezoek namelijk altijd vooraf reserveren. Dat kan via de website Coop Culture. Echt een must do tijdens je volgende bezoek aan Rome!’

Mercati di Traiano
De Markten van Trajanus liggen net achter het Forum van Trajanus. In dit enorme antieke, halvemaanvormige winkelcomplex (met meer dan 170 winkelruimtes) is tegenwoordig een museum gevestigd, waarin je meer te weten komt over de geschiedenis van Trajanus in het bijzonder en die van de keizerfora in het algemeen.

Wendelijn: ‘Niet alleen staan er mooie vondsten uit opgravingen en kun je er naar hartenlust tussen de ruïnes wandelen, maar door middel van veel gebruik van multimediale technieken komt de geschiedenis van deze archeologische zone van Rome voor je ogen tot leven.

De prachtige reconstructiefilmpjes, maquettes en interviews met archeologen die vertoond worden geven een mooi beeld van Trajanus, terwijl de videoguide door middel van audio- én videomateriaal (met eveneens reconstructies) je echt een beter inzicht verschaft in dit enorme gebouwencomplex.

Je hebt hier overigens ook een prachtig uitzicht over de keizerfora, de zuil van Trajanus, het Capitool en de gebouwen op de Palatijn.

De benaming ‘markten’ blijkt overigens wat misleidend, want de videoguide legt uit dat nieuwe archeologische vondsten doen vermoeden dat de benedenverdieping – die direct aan het Forum van Trajanus ligt – integraal onderdeel van het forum was. De ruimtes hier zouden zijn gebruikt als kantoren. De tweede ring zou voor algemeen administratieve zaken gebruikt zijn.

Samen met de Zuil van Trajanus, zijn forum en het thermencomplex dat Trajanus boven op de Domus Aurea liet bouwen, illustreerde dit stukje Rome de militaire glorie van deze vechtlustige en bij Romeinse tijdgenoten zo geliefde keizer.

Voor mij is de videoguide fijner dan de audioguide. Het is écht een aanvulling; de videoguide blaast leven in deze plek en brengt de veelheid aan zalen tot een overzichtelijk(er) geheel.’

Viaggio nei Fori
Saskia: ‘Ook elders op de keizerfora kun je een bijzondere tijdreis maken. Op het Forum van Augustus vindt een spectaculaire lichtshow plaats waarbij het verleden bijna letterlijk tot leven wordt gebracht. Het is echt net alsof je terug in de tijd stapt, met een boeiende show die letterlijk en figuurlijk licht werpt op de geschiedenis van dit unieke stukje stad.’

Isaac doet op zijn blog verslag van de show op het Forum van Augustus. Alle praktische informatie (met o.a. aanvangstijden, prijzen en de mogelijkheid tot het reserveren van kaartjes) vind je via de website Viaggio nei Fori.

Domus Romane – Palazzo Valentini
Willemijn: ‘Op het eerste gezicht is er weinig bijzonders te ontdekken aan Palazzo Valentini, de thuisbasis van de Provincia di Roma, naast de Zuil van Trajanus. Dat komt omdat je voor de echte schatten van deze plek moet afdalen naar de kelder van het palazzo.

Hier vond men, diep onder de grond, een onwaarschijnlijke schat: de archeologische resten van een paar fraaie woonhuizen uit het oude Rome. Vanaf de dag van de vondst zette een team van kunsthistorici, archeologen en architecten alles op alles om die huizen in kaart te brengen, te restaureren en klaar te maken voor openstelling voor het publiek.

In verband met de veiligheid bezoek je deze opgraving altijd in groepen en op vooraf bepaalde tijden. Eenmaal beneden, wanneer de rondleiding begonnen is, zie je met eigen ogen wat er gebeurt als je eeuwenoude Romeinse resten combineert met de moderne technieken van nu.

Er is geen fysieke gids, maar er is wel een stem die je door de kamers en gangen begeleidt en je vertelt waar je je bevindt en wat je zoal ziet. Schrik niet als je eenmaal in de eerste kamer staat: de deuren sluiten achter je en het wordt pikkedonker.

In die eerste kamer sta je boven op een Romeins badhuis. Terwijl een stem vertelt, lichten onder je voeten en onder de doorzichtige vloer van de ruimte de verschillende delen van het oude badhuis op. Allerlei bijzondere vondsten passeren de revue, terwijl je het licht volgt en steeds maar onder je kijkt naar wat er nog meer te ontdekken valt. Dan zie je ineens de hele ruimte oplichten: met behulp van laserprojecties wordt het oude badhuis in een klap gereconstrueerd.

De rondleiding door de Romeinse huizen onder Palazzo Valentini gaat op deze manier verder: door kamers, gangen, elk voorzien van dezelfde doorzichtige vloer, en elk met een eigen verhaal.’

Een bezoek aan dit bijzondere Romeinse huis reserveer je via de website van de Domus Romane in Palazzo Valentini.

L’Ara com’era
Wendelijn: ‘De videoguide van de Ara Pacis, het vredesaltaar van keizer Augustus, is meer dan de moeite waard, zeker in combinatie met de kleurreconstructies die er in het museum hangen en een korte film die er vertoond wordt.

De videoguide voorziet je enerzijds van een algemeen begrip van de Ara Pacis als monument in zijn tijd en toont anderzijds juist allerlei mooie zaken die je anders wellicht zouden ontgaan, zoals allerlei in de schaduw van planten verscholen beestjes en de hoger gelegen reliëfs.

Ook komen in de video figuren uit de oudheid aan het woord, onder wie Agrippa en Livia, hetgeen zorgt voor een mooie persoonlijke touch.’

Saskia: ‘Tijdens L’Ara com’era (‘het altaar zoals het was) gaat de techniek nog een stapje verder. Je kunt de Ara Pacis aanschouwen in de kleuren die het ooit moet hebben gehad. Een geavanceerde virtual reality-techniek zorgt ervoor dat je een betoverende stap terug in de tijd kunt doen.’ Bekijk hier alvast een voorproefje!’

Terme di Caracalla
Saskia: ‘Ook in de Thermen van Caracalla reis je terug in de tijd. De ruïnes veranderen in een prachtig thermencomplex, waar je bijna in het water zou plonzen. Je bent even in het jaar 216, vlak na oplevering van het enorme badhuis. Je ziet de verschillende ‘badkamers’ en de fonteinen, mozaïeken en beelden die de thermen sierden.’

Een bezoek aan de Terme di Caracalla mét virtuele gids reserveer je via de website van Coop Culture.

RomaPass
Ben je van plan om tenminste twee bezienswaardigheden of musea te bezoeken in Rome? Dan is de Roma Pass een goed idee. Met deze pas krijg je namelijk toegang tot één of twee populaire bezienswaardigheden (afhankelijk van je keuze voor een pas voor 48 of 72 uur) en dertig tot zeventig procent korting op een aantal museumbezoeken. En dat niet alleen: je kunt er ook gratis mee reizen in het openbaar vervoer (bus, metro en tram).

De gratis entree en/of korting is geldig bij alle bovenstaande bezienswaardigheden, met uitzondering van de Domus Aurea en de Terme di Caracalla.