Bestel Saskia's roman Het perfecte recept

De Zuil van Trajanus in Rome – eerbetoon aan de optimus princeps

In het jaar 98 gebeurde er iets bijzonders in het Romeinse rijk: voor het eerst kwam een niet-Italiaanse keizer aan de macht. Marcus Ulpius Nerva Traianus Augustus is zijn officiële naam, maar wij kennen hem het best als Trajanus.

In deze blog een klein eerbetoon aan een grote keizer, die op 9 augustus van het jaar 117 zijn laatste adem uitblies.

Vreemde keizer

Trajanus kwam uit Italica, een plaatsje in Spanje. Zijn weg naar de troon liep, zoals dat inmiddels gebruikelijk was in Rome, via een adoptie. De zittende, wat onzekere keizer Nerva nam hem als adoptiefzoon op in de familie. Die adoptie had Trajanus helemaal aan zichzelf te danken: hij bouwde een glansrijke militaire carrière op, nog voordat hij de politieke ladder beklom en de gebruikelijke ambten doorliep. Voor Nerva was een alliantie met deze populaire generaal meer dan welkom.

Optimus princeps

De troonopvolging verliep dus relatief rustig: zowel de afzwaaiende keizer als het volk had vertrouwen in de man met die lange staat van dienst. Precies die rust en dat vertrouwen zouden de regeringsjaren van Trajanus meer en meer gaan kenmerken.

Sinds Augustus was er zelfs niet meer een keizer geweest die zo populair was en zo’n goede naam had bij het volk als Trajanus. De regering van Trajanus (98-117) werd de nieuwe standaard waartegen toekomstige regeringen werden afgewogen. In zijn bijnaam schuilt misschien nog wel de beste opsomming van de populariteit van Trajanus: optimus princeps, oftewel ‘de beste leidsman’.

Trajanus in Rome

De optimus princeps liet, net als vrijwel elke keizer, zijn sporen na in de hoofdstad. Een aantal van de monumentale bouwondernemingen van Trajanus hebben de tand des tijds doorstaan en worden nog dagelijks door duizenden toeristen bewonderd. Waar kom je Trajanus’ erfenis nog tegen in Rome? Dit zijn de bekendste plekken:

De markten van Trajanus – in het hart van Rome, vlak bij het Piazza Venezia, vind je het forum en de markten van Trajanus. Enkele jaren geleden opende het museum van de Mercati di Traiano, een geweldige plek om het forum van Trajanus en andere keizerfora beter te leren kennen. Bovendien is dit je enige kans om zelf rond te wandelen in de ruïnes van Trajanus’ forum!

De zuil van Trajanus – onderdeel van de markten van Trajanus, maar zo markant dat hij apart genoemd moet worden: de zuil van Trajanus. De gigantische, bijna dertig meter hoge zuil wordt ook wel het oudste stripverhaal ter wereld genoemd.

Die naam dankt de zuil aan de lange serie reliëfs die op de zuil van beneden naar boven te volgen is en de verovering van Trajanus op Dacië weergeeft. Bij hoge uitzondering is het ook mogelijk de zuil van Trajanus, waarin een wenteltrap verstopt zit, te beklimmen.

In 2014 kon je de Zuil van Trajanus in detail bewonderen. Alle reliëfs die zich om de zuil wentelen, en die lezen als een soort stripverhaal, zijn namelijk gefotografeerd en in de juiste volgorde op een soort zeildoek gespannen, zodat je ze van dichtbij kon bekijken.

Zuil-Trajanus-Rome-forum (1)

De reliëfs van de Zuil van Trajanus

Volgens het Latijnse opschrift dat op de zuil is te lezen, deed de zuil ook dienst om de hoogte aan te geven van de heuvel die was afgegraven voor de aanleg van het Forum van Trajanus:

‘Senaat en volk van Rome – Aan de keizer, de Caesar Nerva, zoon van de goddelijke Nerva keizer Trajanus, zegevierend in Germanië en Dacië, hogepriester, zeventiende keer tribuun, zesde keer imperator, zesde keer consul, vader des vaderlands, om aan te geven hoe hoog de heuvel was die voor dit werk is weggehaald.’

Zuil-Trajanus-Rome-forum (3)

Het ‘stripverhaal’ rolt normaal als het ware om de zuil heen en strekte zich nu over twee keer tachtig meter uit over de Via Alessandrina, die parallel aan de Via dei Fori Imperiali loopt. Nu je alle figuren goed kon zien, kon je de oorlog die Trajanus voerde tot in detail volgen.

Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (1) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (2)

Althans, de oorlog zoals Trajanus zich die graag herinnerde. Uiteraard zijn er alleen scènes afgebeeld die voor de Romeinen positief uitpakten: veldslagen die ze wisten te winnen, in de strijd gesneuvelde Daciërs en onoverwinnelijke Romeinen.

De Zuil van Trajanus in detail

Dankzij de foto’s komt de zuil echt tot leven. Ineens zie je allerlei details, van varkens en paarden tot twee zoenende figuren, van vechtende soldaten en hoofden op een stok tot de godin van de overwinning. Trajanus komt zelf maar liefst zestig keer voor in het hele verhaal. Een paar details:

Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (3) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (6) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (7) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (8) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (9) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (10) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (11) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (12) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (15) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (16) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (17) Zuil-Trajanus-Rome-forum-detail (18)

Oorspronkelijk stond de zuil tussen twee grote bibliotheken. Vanaf de eerste verdieping kon je vanuit beide leeszalen de reliëfs, die toen nog met allerlei vrolijke kleuren beschilderd waren, goed bekijken.

Als je nu het hele stripverhaal tot in detail wil bekijken, zit er niets anders op dan een goede verrekijker mee naar Rome te nemen…

De thermen van Trajanus – Trajanus’ thermen zijn veel minder bekend bij het grote publiek dan die van Caracalla of Diocletianus (hoewel dat weer veel minder bekende keizers zijn), vanwege het simpele feit dat er maar weinig van over is.

Toch kun je op een aantal plekken (bijvoorbeeld het Parco del Colle Oppio) op de Esquilijn in Rome nog resten zien van het enorme badhuis dat Trajanus op de fundamenten van Nero’s Domus Aurea liet bouwen.

Ontdek de leukste routes in Italiaanse steden!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *