Novi Ligure – kleurrijke huizen en een museum vol kampioenen

Hoewel de naam anders doet vermoeden, ligt Novi Ligure in de regio Piemonte, al is de grens met Ligurië niet ver weg.

Dankzij het warmrood, goudgeel en pastelgroen van de beschilderde gevels die je vergezellen terwijl je door de met geschiedenis beschilderde steegjes van dit plaatsje loopt, waan je je in een van de Ligurische kustplaatsjes als Levanto, Camogli en de dorpjes van de Cinque Terre.

Dat is nog een erfenis uit de tijd dat Novi Ligure onder de heerschappij van Genua viel, tussen 1447 en 1815. Dankzij deze periode is het historisch centrum van dit pittoreske plaatsje, met zijn met fresco’s versierde gevels en trompe-l’oeil decoraties, als een kleurrijk prentenboek, waar in latere hoofdstukken ook de echo van wielerlegendes als Fausto Coppi en Costante Girardengo nog altijd weerklinkt.

Na de val van Napoleon in 1815 behoorde Novi Ligure tot het Koninkrijk Sardinië, onder leiding van de familie Savoia. Een koninklijk besluit stond echter toe dat het zijn naam behield, om de diepe historische wortels en sterke culturele identiteit te benadrukken. Vandaar dat het dorp nog altijd als Novi Ligure op de kaart staat.

Gevels kijken aan de Via Girardengo

Het centrum van Novi Ligure is gemakkelijk te voet te verkennen. Begin je reis aan de Via Girardengo en vergaap je aan alle kleurrijke gevels, de een nog mooier en expressiever dan de ander. Hier en daar zie je een finestra finta, een nepraam dat op de gevel geschilderd is (in deze blog ontdek je de achtergrond van dit verschijnsel).

Deze straat is overigens niet vernoemd naar wielrenner Costante Girardengo maar naar Nicolò Girardengo, een van de eerste Italiaanse drukkers die al in 1484 een boek drukte in Novi Ligure.

Bij Pasticceria Carletto (op nummer 99) geniet je van de lokale zoete specialiteiten, zoals de canestrelli novesi, kruimelige citroenkoekjes, of de zachte amaretti.

Novi Ligure is in heel Italië eveneens beroemd vanwege twee historische merken die op ambachtelijke wijze chocolade maken: Pernigotti, opgericht in 1860, en Novi, opgericht in 1903. Perfect om ter plekke te proeven maar ook als souvenir!

Net achter de Via Girardengo ligt de Galleria Perelli. Hoewel de galerij zelf betere tijden heeft gekend, tonen de schilderingen nog altijd mooi de nauwe band tussen Genua en Novi Ligure.

Piazza Dellepiane of Piazza della Collegiata

De Via Girardengo leidt naar het levendige Piazza Dellepiane, dat is vernoemd naar Mariano Dellepiane (1844-1916), een lokale textielondernemer die veel geld investeerde in Novi Ligure.

Aan het plein prijkt de barokke Collegiata di Santa Maria Maggiore. Vandaar dat het plein ook wel Piazza della Collegiata wordt genoemd. In de kerk bewonder je onder meer een altaarstuk van Domenico Fiasella en een vijftiende-eeuws beeld van de Beata Vergine Lagrimosa.

Fontana del Sale – een zoute herinnering

Voor de kerk staat de Fontana del Sale (fontein van het zout), als herinnering aan de tijd waarin de Fransen Novi Ligure om zout en tabak vroegen, om precies te zijn op 21 april 1814. De inwoners besloten deze eisen naast zich neer te leggen.

Een paar dagen later drongen de Britten onder leiding van Lord Bentinck Novi Ligure binnen en namen zout en tabak in beslag, tot protest van de inwoners, die beweerden hun eigendom te hebben verdedigd ‘tegen de klauwen van de Franse adelaar’.

Hiervoor werden ze beloond met een grote som geld die ze uiteindelijk investeerden in de wederopbouw van het gehavende aquaduct en de bouw van deze fontein, ter nagedachtenis aan hun inspanningen om hun kostbare zout te beschermen.

Op de sokkel lees je de Latijnse inscriptie aqua iugis urbi parta, waarmee de stad eeuwig verzekerd is van water. Tegenwoordig komt er echter geen water meer uit de fontein, waardoor we de legende dat iedereen die van het water drinkt, terugkeert naar Novi Ligure met een flinke korrel zout moeten nemen.

Palazzi met prachtige fresco’s

Rondom het plein schitteren elegante palazzi, met mooi versierde gevels vol prachtige fresco’s, zoals het Palazzo Costa, met op de gevel twee zonnewijzers: een die de Franse tijd aangeeft en een die de Italiaanse tijd aangeeft. Het is een van de weinige gebouwen ter wereld waar deze dubbele tijdsaanduiding bewaard is gebleven.

Aan de Via Roma schittert onder meer het Palazzo della Dogana, met elegante zandstenen portalen en maar liefst drie reeksen aan overlappende decoraties. Ook elders kijk je je ogen uit, dus dwaal vooral lekker rond!

Sacro Monte in miniatuur

Dwaal ook door andere straten in het centrum; elke straat is een schatkist vol kleurrijke schoonheid. Ook de kerken – waaronder de Sant’Andrea en de San Pietro.

Voor de ingang van deze laatste kerk staat een fontein met een putto op een dolfijn, van de hand van de lokale beeldhouwer Michele Sansebastiano (1853-1903), die in Genua studeerde en zijn kunstzinnige creaties verder verfijnde in Florence. Van zijn hand zijn ook veel werken bewaard gebleven op de Genuese begraafplaats Staglieno.

Sla ook de Santa Maria Maddalena niet over. Boven het hoofdaltaar is namelijk een Sacro Monte (heilige berg) in miniatuur gebouwd. Het kunstwerk dateert uit de zeventiende eeuw en is grotendeels gesneden uit olijfboomhout, dat vakkundig beschilderd en verguld werd door Vlaamse beeldhouwers.

Bekijk ook het houten model dat Novi Ligure laat zien zoals het halverwege de achttiende eeuw oogde en het kruisbeeld dat Novi Ligure kreeg van paus Benedictus XIV.

Gran Mercato del Piccolo Antiquariato

Ben je op de vierde zaterdag van de maand in Novi Ligure, dan kun je naar de grote antiekmarkt. Langs de straten van het historisch centrum staan dan talloze kraampjes vol antieke meubels, boeken, elpees en andere hebbedingetjes, met ook veel vintage kleding en accessoires.

Lekker lunchen in Novi Ligure

De historische banketbakkerijen maken heerlijk geurige verse focaccia en farinata (bereid met kikkererwten). Haal een van deze lekkernijen bij Panificio Delucca (Via Girardengo 86) of bij Il Banco (Via Monte di Pietà 5) en geniet van een snelle maar smakelijk lunch.

foto: Il Banco

Wil je liever uitgebreider lunchen, dan is D.O.C. Dall’Oste Contemporaneo (Corso Romualdo Marenco 189) een aanrader. Een van oorsprong Franse chef schotelt je hier elke dag iets anders voor. Wij genoten van trofie al pesto alla genovese, een mooie herinnering aan de Genuese roots van Novi Ligure.

Bestel er zeker een glas Gavi bij, een droge witte wijn die in de heuvels rond de stad wordt geproduceerd. Meer wijn proeven? Volg dan de Strada del Vino e dei Sapori dei Colli Tortonesi.

Parco Castello

Als je naar het hoger gelegen deel van Novi Ligure klimt, bereik je het Parco Castello, waar een van de torens van het vroegere kasteel en een deel van de verdedigingsmuren nog te zien zijn. Een perfecte plek voor een wandeling met uitzicht, want het kasteel werd gebouwd op het hoogste punt van Novi Ligure.

Museo dei Campionissimi

Novi Ligure is de bakermat van twee wielerfenomenen: Costante Girardengo en Fausto Coppi. Hun geschiedenis leeft vooral voort in het Museo dei Campionissimi, dat is gewijd aan het wielrennen als geheel en deze twee fietsfenomenen in het bijzonder.

Het museum is gevestigd in een industrieel pakhuis en omvat een unieke collectie historische fietsen, foto’s, shirtjes en krantenpagina’s van met name La Gazzetta dello Sport en Tuttosport.

Je maakt als het ware een reis door de geschiedenis van het fietsen, van de eerste tweewielers (zoals het houten model dat Leonardo da Vinci eind vijftiende eeuw ontwierp) tot supersonische modellen, waarbij bijzondere finishmomenten en historische duels tot leven komen dankzij audiovisuele beelden.

De meest legendarische wielrenner die je in het museum tegenkomt is Fausto Coppi, die op veertienjarige leeftijd in Novi Ligure belandde om als slagersjongen in de leer te gaan bij Da Minghein (Via Paolo da Novi 21).

Uiteindelijk was hij beter in het bezorgen van bestellingen, uiteraard op zijn fiets, waardoor hij sneller dan de wind was en uiteindelijk zonder pakketjes op de fiets stapte en wereldberoemd werd.

Borghi dei Campionissimi

Wil je op de fiets kennismaken met de geboortestreek van Costante Girardengo en Fausto Coppi? Dat kan tijdens de Borghi dei Campionissimi-route van Onderweegs in Italië.

Je bezoekt verstilde dorpjes en middeleeuwse borghi, waaronder ook Novi Ligure, en fietst langs rivieren, door valleien en over rustige wegen tussen de glooiende Gavi-wijngaarden. Je overnacht op verrassende locaties. Via deze link vind je alle details.