Al heel lang stond een bezoek aan Piticchio op ons wensenlijstje, nieuwsgierig als we waren naar hoe het nu, negen jaar na het televisieprogramma De Italiaanse droom, met Piticchio en de plaatselijke ‘hoofdrolspelers’ gaat. Tijdens zijn verblijf bij Castello di Monterado kon Paul er eindelijk een kijkje gaan nemen.
Hoe een televisieserie een uitstervend dorpje op z’n kop zette
Paul: ‘Nadat we vanuit Monterado een half uurtje door de verbluffend mooie omgeving gereden hebben, krijgen we zicht op Piticchio. Dit dorpje in Le Marche werd in 2008 in heel Nederland beroemd, met dank aan de uitzendingen van De Italiaanse droom (via deze link kun je het programma terugkijken).
Hierin moesten vier Nederlandse stellen met een ‘Italiaanse droom’ een woning opknappen. De beste bouwers mochten het pand aansluitend een half jaar gratis uitbaten als bed & breakfast, waarna zij het konden kopen voor de aankoopprijs die het programma ervoor betaald had. Thomas en Sandy Broos waren de gelukkige winnaars die zich in Piticchio mochten vestigen.
De vakjury werd destijds gevormd door een drietal mensen uit Piticchio en omgeving, die de stellen op diverse fronten moest beoordelen. Want naast punten voor het verbouwen kregen de deelnemers ook punten voor hun kook- en taalkunsten. Immers, wie een B&B in Italië gaat beginnen, moet op z’n minst ook lekker Italiaans kunnen koken én de taal spreken.
Ione, een 65-jarige gepensioneerde kokkin, was verantwoordelijk voor de kooklessen in la cucina. Silvia (uit Jesi) gaf de deelnemers gedurende hun verblijf wekelijks van Italiaanse taallessen. Architect en begeleidend aannemer Sergio gaf de stellen wekelijks punten voor de verbouwing.
Wat de deelnemers in eerste instantie niet wisten, was dat er naast de driekoppige vakjury ook nog eens negen personen uit het dorp een geheim consiglio vormden, een soort schaduwjury. Wekelijks kwamen zij bij elkaar in een piepklein theatertje om hier in het geheim over de vorderingen van de Nederlanders te discussiëren.
Want wie in een klein dorpje van slechts drieënvijftig inwoners – waar uiteraard iedereen elkaar kent – wil integreren, moet ook op goede voet staan met de lokale bevolking. Vandaar dat ook het consiglio punten uitdeelde en uiteindelijk in de finale zelfs als enige mocht beslissen over de winnaars. Het consiglio bestond uit de volgende negen personen:
*Sandro, de uitbater van een witgoedzaak tegenover het pand waarin de bed & breakfast zou komen
*Lucia, die in het openingsfilmpje altijd uit het raam hing, en haar man Dario, die helaas blijkt te zijn overleden
*Franca, de bakkersvrouw, en haar man Giovanni
*Wilma, de eigenaresse van de plaatselijke alimentari
*Roberto, de elektricien
*Daniela, de barvrouw
*Francesco, voormalig eigenaar van het pand waarin de B&B zou komen en tevens voorzitter van het consiglio
Het was mooi om door de ogen van deze negen locals mee te kunnen kijken hoe zij het ervaarden hoe de Nederlanders hun plekje in deze hechte gemeenschap probeerden te vinden. Hoe keken zij aan tegen acht buitenlanders die opeens in hun dorp kwamen wonen?
Het omgekeerde was minstens zo interessant: hoe de Nederlanders bij het verwezenlijken van hun droom geconfronteerd werden met de Italiaanse realiteit. De realiteit van Piticchio, waarbij familie heel belangrijk is, iedereen elkaar kent en er altijd over eten gepraat wordt.
Als we Piticchio binnenrijden, ontwaren we al snel het kenmerkende witte pand met de vele bruine ramen. We parkeren onze auto voor de deur en zien twee mannen aan de overzijde met elkaar praten. We besluiten om eerst maar eens bij hen te informeren.
Het enige aanknopingspunt is dat ik thuis enkele oude afleveringen terug gekeken heb en foto’s heb gemaakt van de leden van het consiglio. Als we de twee mannen vragen naar het pand en het bijbehorende televisieprogramma knikken ze beiden bevestigend, maar ze reageren niet erg enthousiast. Waarschijnlijk hebben ze die vraag al iets te vaak moeten beantwoorden.
Zodra ik de foto’s laat zien, komt er echter een grijns op hun gezichten en worden er namen genoemd. Het grappige is dat een van beide mannen zichzelf herkent en zegt Sandro te zijn. We schrikken er zelf van. Inderdaad, hij is weinig veranderd na negen jaar!
Plotseling voegt Emanuela zich bij ons. Ze heeft het voorval vanuit de alimentari gevolgd, waar haar moeder op dat moment de dagelijkse inkopen doet. In mijn beste Italiaans vertel ik de aanwezigen dat ik een Nederlandse journalist ben en dat ik graag een artikel wil schrijven over het Piticchio van nu, negen jaar na De Italiaanse droom.
Dat blijkt te helpen, want vanaf dat moment zal Emanuela de hele dag bijna niet meer van onze zijde wijken. Emanuela: ‘Dat is Sandro inderdaad, hij was lid van het consiglio, net als mijn moeder Lucia en mijn overleden vader Dario. Mijn moeder is nu in de alimentari ’.
Ik kijk mijn vrouw even snel aan. We kunnen bijna niet geloven dat we binnen vijf minuten na aankomst in Piticchio al drie leden van het consiglio gevonden hebben. Sandro is inmiddels terug naar zijn winkel gelopen; zonder dat we een foto van hem hebben gemaakt.
We worden door Emanuela meteen meegenomen naar de alimentari, waar we naast Lucia ook Wilma ontmoeten, de hoogbejaarde uitbaatster die al meer dan zestig jaar in de zaak staat. Haar herkennen we gelijk van de foto’s.
Emanuela stelt ons aan beide dames voor en ik tracht met alle Italiaans dat ik in me heb om een gesprek te voeren (hetgeen wonderbaarlijk genoeg nog redelijk lukt ook). Wilma zegt lachend: ‘Ik weet het nog goed, dat die gekke Hollanders hier waren en bij mij boodschappen kwamen doen. Ik was ook lid van het consiglio maar mocht daar uiteraard niets van laten merken. Ze kwamen hier voor de meest vreemde dingen zoals koffiefilters. Nou, die verkocht ik niet! En bij Sandro vroegen ze om een koffiezetapparaat.’
Lucia neemt het over: ‘Ze moesten ook voor ons koken. Ze hadden de tafels altijd heel mooi gedekt maar de pasta was geen succes. Je weet toch dat je het water eerst moet proeven voordat je de pasta kookt! Het moet als bouillon zijn, niet te zout maar ook niet te flauw,’ zegt ze met enige stemverheffing.
‘Verder ben ik dik tevreden over het hele avontuur. Mijn deur stond altijd open voor een kop koffie en die drie maanden waren heel erg gezellig. Iedereen vond het geweldig en toeristen riepen nog heel lang dat ik uit het raam moest gaan hangen, net zoals ik dat in het introfilmpje deed.’ Lianne en ik kijken elkaar aan: wat zijn het toch lieve en hartelijke mensen hier!
We vragen of we op één of andere manier in het pand zouden kunnen komen om foto’s te kunnen maken, maar de gesloten ramen verraden al dat er niemand thuis is. We vernemen dat er een speelgoedmuseum in gevestigd is en dat de huidige eigenaar Baldassari meer in Rome verblijft dan in Piticchio.
Wel nodigt Wilma ons uit om via haar naastgelegen keuken in ieder geval foto’s te nemen van de zijkant van het pand. We herinneren ons nog het gigantisch grote buitenterras met dat geweldige uitzicht, maar dat terras krijgen we helaas dus niet te zien. Het uitzicht gelukkig wél!
Intussen houdt Emanuela een auto aan. Onze verrassing is groot als Giovanni uitstapt. Ook hij zat in het consiglio en hij spreekt gelukkig een paar woorden Engels. Na een korte introductie vertelt hij: ‘Het is alweer negen jaar geleden dat het programma werd opgenomen. Iedereen die erbij betrokken was vond het een unieke en leuke tijd. Maar dingen vervagen en na negen jaar zijn het nog slechts vage herinneringen die we hebben.
De eerste drie jaar na het programma kwamen er veel Nederlanders die hier in de buurt op vakantie waren een kijkje nemen. Het leek wel een pelgrimsoord. Maar meestal waren ze na een uurtje al weer weg. Ze dronken een glaasje in de bar en namen een kijkje bij het pand of in het oude ommuurde centrum.
We hebben ze allemaal hartelijk ontvangen maar vandaag de dag is Piticchio weer het Piticchio van vóór al die drukte, een slaperig, uitstervend dorpje. Er zijn in de beginjaren ook veel Nederlandse bruiloften geweest. Die vinden nog altijd plaats, maar veel minder dan toen. Nederlanders komen graag naar Le Marche, maar dit stukje Italië heeft natuurlijk veel meer te bieden dan alleen Piticchio, dat besef ik ook’.
Giovanni verontschuldigt zich, hij moet helaas gaan, maar hij zegt dat zijn vrouw Franca thuis is. Ze wonen in dezelfde straat in een kenmerkend rood huis, met de bakkerij aan de achterkant. Franca is echter aan het koken en zegt vanaf haar balkon niet veel tijd te hebben. Toch vragen we ze of ze even naar beneden wil komen voor een foto.
Emanuela (links) en Franca
Het kleine theater waar het consiglio wekelijks bij elkaar kwam, blijkt helaas gesloten. Wel raken we aan de praat met Vicenzo, die buiten aan het metselen is. Hij was geen lid van het consiglio maar was indertijd wel een aandachtig toehoorder. Ook hij vertelt in geuren en kleuren over het avontuur.
De dorpelingen reageren stuk voor stuk enthousiast. Blijkbaar vinden ze het toch bijzonder dat iemand uit Nederland negen jaar later nog even komt kijken hoe het met hen gaat. Iedereen werkt dan ook hartelijk mee.
Tijd om wat sfeerfoto’s in het middeleeuwse centrum te nemen. ‘Komen jullie daarna naar ons?’ vraagt Emanuela. ‘Wij wonen binnen de muren en we zien jullie dadelijk wel verschijnen. Mijn moeder heeft nog een krantenartikel en een foto uit die tijd liggen, die wil ze jullie graag laten zien.’
Onwetend waar we straks dan precies moeten zijn, lopen we via de oplopende toegangsweg naar het prachtige oude centrum van Piticchio. De prachtige halfronde toegangspoort nodigt bijna letterlijk uit om het dorp te betreden. Het keramieken kunststuk boven deze toegangspoort is gemaakt door Bruno D’Arcevia, een kunstschilder die het maakte als eerbetoon aan zijn moeder, die hier geboren is.
Op de kleurrijke plaquette staan twee goudkleurige engelen die de dag en de nacht uitbeelden. Wij vinden het niet vreemd dat de makers van het programma hier terecht kwamen. Piticchio is een pareltje met leuke doorkijkjes, torentjes, pleintjes en intieme steegjes. Bovendien is het uitzicht op de heuvels rondom bijna adembenemend.
Na wat foto’s hebben we al snel het middeleeuws huis van Emanuela gevonden, waar de hele familie van een pranzo zit te genieten. Of we mee willen eten? We slaan beleefd af maar beide dames gaan ons ondanks hun volle borden voor naar het huis van Lucia, enkele meters verder.
In de woonkamer haalt ze het krantenartikel uit het Parool tevoorschijn, plus een oude foto van de deelnemers. Dit is alles wat ze nog bewaard heeft. Uit het raam wijzen beide dames ons bovendien naar een plek in het heuvellandschap, waar B&B Borgo Belfiore zich bevindt, eigendom van Pieter en Susanne. Daar moeten we heen, zeggen ze. Pieter en Susanne waren destijds namelijk ook betrokken bij de opnames en Pieter is een Nederlander, dus die kan ons ongetwijfeld wat meer vertellen. Maar Emanuela en Lucia staan er op dat ze met ons mee gaan. Nou, graag zelfs!
de deelnemers aan De Italiaanse droom
Maar eerst hebben we behoefte aan een lunch. Lucia verwijst ons naar La Cantina di Bacco in Ripalta, op tien minuten rijden. Daar kunnen we lekker lunchen. We spreken af dat we elkaar na een uurtje weer zullen ontmoeten. Als we bij Di Bacco arriveren, blijkt het nét gesloten te zijn. Gelukkig strijkt eigenaresse Cristina over haar hart en serveert ons nog een heerlijke pasta.
Eenmaal terug in Piticchio ontmoeten we beide dames weer en tuffen we achter hen aan naar Borgo Belfiore in Montefortino. De Italiaanse droom werd destijds dertien zondagavonden lang uitgezonden op de Nederlandse televisie en omdat Pieter de enige in de buurt was die over een schotelantenne beschikte, toog half Piticchio elke zondagavond naar Borgo Belfiore om de uitzendingen te bekijken. Pieter fungeerde bovendien als tolk.
Hij weet het nog goed: ‘In 2007 kreeg ik bezoek van twee Nederlandsen mannen, Maarten Veeger en Pascal Horbach. Ze vroegen of ik hier kooklessen wilde organiseren, want ze gingen in Piticchio een realityshow draaien. Ze hadden een bepaald pand op het oog en hadden een aantal bewoners, onder wie Giovanni, gevraagd of de gemeenschap het zou accepteren als ze in Piticchio zouden komen filmen.
Na de goedkeuring van de bewoners kocht productiemaatschappij Eyeworks uiteindelijk het pand. Het stamt uit 1920 en stond al jaren leeg, dus eigenaar Francesco was zo blij als een kind. Later verkocht Eyeworks het format aan de KRO. Elke aflevering verliep natuurlijk wel via een bepaald stramien, dus Lucia hing elke aflevering uit het raam, teksten werden gedeeltelijk gescript en aan het einde van elke aflevering gaf het consiglio zijn geheime mening over de deelnemers. Het was natuurlijk wel een beetje gestuurd allemaal. Maar het programma werd goed bekeken in Nederland, met wekelijks rond de één miljoen kijkers.
Wij mochten in het begin geen contact zoeken met de deelnemers, want ze moesten natuurlijk wel hun eigen weg zoeken. Dat leverde wel eens hachelijke situaties op, omdat ons uiterlijk verraadt dat wij geen Italianen zijn. Aan het eind van de rit bleek dat het financieel gezien, met slechts vier kamers voor de verhuur, voor de winnaars niet op te brengen was. Thomas verdiende in de tussenliggende maanden meer met rondleidingen geven dan met de verhuur. Dan weet je genoeg. Na een half jaar zijn ze er dan ook mee gestopt.’
v.l.n.r. Lucia, Emanuela, Pieter en Susanne
Lucia vertelt dat de inwoners wel heel trots waren dat Piticchio op televisie kwam. En misschien nog belangrijker: er was weer wat leven in de brouwerij in Piticchio! Helaas heeft het op termijn verder weinig opgeleverd voor het dorpje, al brengt de herinnering bij de meeste dorpsbewoners die we hebben ontmoet een brede glimlach op het gezicht, zelfs na negen jaar…’
Leuk om te lezen hoor!! En voor zover ik het me kan herinneren klopt ook alles wel min of meer. Ciao tutti & a prossima, Karim! 😉