Op reis door Campanië in de voetsporen van Aeneas

Felicia van Salerno Travel neemt je mee terug in de tijd. Stap in de voetsporen van Aeneas en ontdek een uniek stukje Campanië!

Aeneas met zijn vader Anchises en zoon Ascanius
beeld van Gianlorenzo Bernini in de Galleria Borghese in Rome

Felicia: ‘Mijn vader was altijd enorm gefascineerd door mythologische verhalen en keek dan ook vol bewondering naar films die gewijd waren aan dit onderwerp. Toen ik klein was, begreep ik nog niet dat die fascinatie zijn oorsprong vond in de cultuur en het onderwijs dat hij als kind in Italië had genoten.

Hoe meer ik me begon te verdiepen in de geschiedenis en verhalen van de regio Campanië, hoe beter ik begreep waar deze interesse vandaan kwam en hoe het onderdeel vormde (en nog steeds vormt) van de algemene ontwikkeling. Want net als een hoop andere sporen die door de Grieken zijn achtergelaten in Campanië, vormen de verhalen van de Griekse mythologie de basis voor een hoop andere vertellingen.

Een verhaal dat ik zelf fascinerend vind én dat een duidelijke link heeft met de regio Campanië, is een vroeg Romeins werk, dat werd opgeschreven door de schrijver Vergilius. Ik doel hiermee op de twaalf boeken die samen de Aeneis vormen. Het verhaal omschrijft de oorsprong van de Romeinse beschaving, met in de hoofdrol de mythologische Trojaanse held Aeneas.

Het is een uitgebreid verhaal dat je meeneemt op reis naar een andere wereld. Voor wie het niet kent, een zeer korte samenvatting. Aeneas was een halfgod, als zoon van godin Aphrodite en de sterfelijke man Anchises. Nadat hij uit Troje gevlucht is, komt hij na veel omzwervingen in Lazio terecht, waar zijn nakomelingen uiteindelijk Rome zullen stichten.

Voor zijn aankomst in Latzio komen er een aantal plekken in het huidige Campanië aan bod. Deze plaatsen zijn vandaag de dag nog steeds terug te vinden. Het zijn stuk voor stuk mooie, interessante plekken die ik voor jou in kaart heb gebracht. Klaar voor een reis in de voetsporen van Aeneas?

Cilento: Palinuro

De Cilento is een van de meest ongerepte delen van Campanië. Een groot deel van dit gebied behoort tot het Parco Nazionale del Cilento, Vallo di Diano e Alburni. Het is een prachtig gebied, rijk aan natuur, tradities, kleine dorpjes en geschiedenis.

Zo kun je het plaatsje Paestum bezoeken, met drie Griekse tempels in het groen, of het plaatsje Agropoli, met een karakteristiek historische centrum en een kasteel. Daarnaast vind je er mooie stranden.

PaestumAgropoli

Palinuro is een van de prachtige plaatsen die het gebied rijk is. Deze plek wordt genoemd in het vijfde deel van de Aeneis. Palinuro is een mooie badplaats ten zuiden van de stad Salerno. Voor Italianen is het een populaire vakantiebestemming, vanwege de kwaliteit van het zeewater en de mooie ligging in het natuurgebied.

Er zijn hier dan ook prachtige plekken te vinden, zoals het drukbezochte strand met de Arco Naturale (een rotsformatie in de vorm van een boog) en La Spiaggia del Buondormire. Daarnaast staat het gebied rondom Capo Palinuro bekend om zijn talrijke grotten, waardoor het ook voor duikers een populaire plek is.

De naam van deze plaats komt regelrecht uit de Aeneis. Aan het einde van het vijfde boek wordt door Vergilius namelijk omschreven hoe stuurman Palinuro tussen de Golf van Policastro en de inham van het plaatsje Pisciotta in slaap valt. Hij slaat overboord. Gelukkig weet hij weer aan land te komen, bij de plek die nu bekend staat als Capo Palinuro.

Hier wordt hij door de plaatselijke bevolking echter vermoord en in zee gedumpt. Palinuro’s lichaam zal nooit gevonden worden.

Vervolgens vindt er een aantal wonderbaarlijke gebeurtenissen plaats. De moordenaars van Palinuro voelen zich schuldig en richten een gedenkteken voor hem op. Volgens Vergilius zal deze plaats daarom voor altijd de naam Palinuro dragen…

Campi Flegrei

De Campi Flegrei is het gebied gelegen ten westen van Napels. De naam, die ‘brandende velden’ betekent, verwijst naar de vulkanische activiteit in dit gebied. Het was vanwege de aanwezige thermen een populaire vakantiebestemming voor de Romeinen.

foto: Salvatore di Stadio

In dit deel van Campanië vind je veel opgravingen, zoals de stad Pozzuoli, gelegen in het hart van de Campi Flegrei. Hier vind je onder andere het Flavisch amfitheater (het derde grootste amfitheater uit de Romeinse tijd), en het Macellum di Pozzuoli, dat ooit een marktplein was.

Macellum di Pozzuoli | foto: Salvatore di Stadio

In de buurt ligt ook de verzonken stad Baia, die door meerdere aardbevingen langzaam onder water verdween en tegenwoordig enkel tijdens een snorkel- of duikexcursie te bezoeken is.

In dit gebied zijn er veel verwijzingen terug te vinden naar het zesde deel van de Aeneis. Zo vind je er bars, restaurants, b&b’s en appartementencomplexen die namen dragen van personages uit het zesde boek. Dit is dan ook niet zonder reden. In dit deel van het verhaal zet Aeneas namelijk voet aan wal op Italiaanse bodem, precies op deze plek.

Cumae

Het plaatsje Cumae ligt aan de rand van de Campi Flegrei. Hier zijn een aantal archeologische resten te bewonderen, maar de belangrijkste bezienswaardigheid is de grot van de Sibylle (in de klassieke oudheid waren de Sibylles maagdelijke prinsessen die geïnspireerd door een godheid de toekomst voorspelden).

De grot vormt de plek waar Aeneas heen gaat om raad te vragen over zijn reis. De Sibylle van Cumae voorspelt een aantal gebeurtenissen die hem te wachten staan en geeft hem vervolgens instructies hoe hij toegang tot de onderwereld kan krijgen.

De ruimte die wordt aangeduid als de grot van de Sibylle, kun je voor een paar euro bezoeken. Het bestaat uit een lange, rechte gang van 131 meter lang met aan het einde het heiligdom waar de Sibylle haar orakels zou hebben gegeven.

Lago d’Averno

Niet ver van Cumae ligt het Lago d’Averno, een meer dat in een uitgebrande krater ligt. De naam Avernus is afgeleid van een Grieks woord dat ‘zonder vogels’ betekent. Men vertelde namelijk dat door bepaalde gassen die uit het meer kwamen, vogels die erover heen probeerden te vliegen, dood neer vielen.

Daarnaast namen zowel de Grieken als later de Romeinen aan dat dit meer de ingang naar het hiernamaals was. Dit is dan ook de plek waar Aeneas begint aan zijn afdaling naar de onderwereld, op zoek naar zijn overleden vader Anchises.

Onderweg steekt hij de rivier Acheron over, waar de zielen van de onbegravenen wachten op een overtocht door de veerman Charon (in het Italiaans Caronte) en legt hij het af tegen de Cerberus, een monsterlijke hond met drie koppen.

Uiteindelijk ontmoet hij zijn vader in het Elysium, het gedeelte van de onderwereld waar de gelukzaligen zich bevinden. Hier wordt hem verteld over zijn goddelijke missie en de toekomstige grootheid van zijn volk. Hij twijfelt dan niet langer aan wat hem te doen staat en vertrekt vol overtuiging met zijn mannen richting Latium om Rome te stichten.

Namen als Bar Caronte, Ristorante Il Cerbero en appartementencomplex Enea klinken een stuk logischer wanneer je de verhalen kent die aan dit gebied toebehoren.

Tegenwoordig blijft het gebied van de Campi Flegrei een bijzondere plek die een bepaalde sfeer ademt. Wellicht is het de combinatie van de mythologische verhalen en de geuren afkomstig van de Solfatara-vulkaan die in dit gebied ligt.

Een bezoek aan de Campi Flegrei is bovendien een goede afwisseling als je even aan de drukte van Napels wilt ontsnappen en tot rust wilt komen. Het ligt op een steenworp afstand van de stad en het is goed bereikbaar.

Er zijn hier heel wat leuke activiteiten te ondernemen om het gebied beter te leren kennen. Denk aan een biologische kookles aan de rand van het Lago d’Averno, een yogasessie langs het meer of een fietstocht door het gebied. Dit stukje Italië wordt door veel mensen overgeslagen, maar het is meer dan de moeite waard, zoals Aeneas al wist!’