Vibonati – een van de authentieke dorpjes in de Cilento

Als een adelaarsnest ligt de kerk boven op de hoge, smalle heuvelkam van Vibonati, uitkijkend over de zee, de kustlijn van Calabrië, het langgerekte dorp en de met olijfboomgaarden bedekte heuvels.

De middeleeuwse borgo was eeuwenlang een toevluchtsoord dat zijn inwoners dankzij de hoge ligging beschermde tegen de invallen van piraten.

Middeleeuws heuveldorp in de Cilento

Vibonati is een van de borghi autentici d’Italia, de authentieke dorpjes van Italië. De middeleeuwse structuur is volledig bewaard gebleven, mede door de hoge ligging, tussen twee rivierdalen, waardoor het zich als een lint over de heuvelkam slingert.

Hans en Marga Pilon ontdekten Vibonati bij toeval tijdens hun eerste vakantie in de Cilento, jaren geleden. Inmiddels wonen ze in dit authentieke dorpje en nemen ze je er graag mee naartoe.

Hans: ‘We namen een afslag van de kustweg en zagen al gauw een prachtig oud dorp boven op een heuvel liggen, onzichtbaar vanaf de kustweg, midden in een groene vallei.

Vanaf de parkeerplaats liepen we via een trap het dorp in en meteen leek het of we terug gingen in de tijd. We dwaalden langs oude huizen en door smalle steegjes, genietend van mooie doorkijkjes, binnenplaatsjes en steile trappen.

De huizen zijn op en aan elkaar vast gebouwd, tegen de steile heuvel. Er is één doorlopende smalle en steile hoofstraat, waar kleine auto’s in één richting kunnen rijden. Vooral in het oudste en hoogste deel rondom de kerk Sant’Antonio Abate is het een doolhof van steegjes en trappen, die alleen te voet te bereiken zijn.

Gelukkig zijn er veel huizen bewoond, zien we een paar winkeltjes, bars, restaurants en een gelateria en ontmoeten we een aantal zeer vriendelijke bewoners die trots zijn op hun dorp.

Het is augustus en aan de kust, op drie kilometer afstand, vieren veel toeristen vakantie, maar hier in Vibonati merk je daar weinig van. Je bent hier weg van het toerisme, op een authentieke plek, met toch veel voorzieningen binnen handbereik. Wij werden op slag verliefd.

Perfecte uitvalsbasis voor de Basso Cilento

Het is een heerlijke plek om de prachtige omgeving van de Basso Cilento, het zuidelijke deel van het Parco Nazionale del Cilento e Vallo di Diano te bezoeken. Ook ligt het vlak bij een van de mooiste kustlijnen van Italië, terwijl het ongerepte binnenland een paradijs voor natuurliefhebbers is.

De grens met Basilicata (met onder meer de Costa di Maratea) en die met Calabrië (met onder meer het Parco Nazionale del Pollino) zijn vlakbij. Door de geïsoleerde ligging in een gebied dat heel lang moeilijk bereikbaar was, heeft het dorp zijn authenticiteit behouden. Een ideale bestemming dus als je het minder bekende, maar prachtige zuiden van Italië wil ontdekken.

De bewogen geschiedenis van Vibonati

Vibonati is waarschijnlijk ontstaan rond het jaar 1100 en is altijd een belangrijke plaats in de Cilento geweest. Het dorp werd gebouwd op de resten van een vesting, wat nog te zien is aan de oude steunpilaren die zich in een doorgang onder de kerk bevinden.

Het heeft een roerige geschiedenis van invasies vanaf zee in de middeleeuwen. In de zestiende eeuw verwoestte een grote invasie Turken de dorpen in de Golf van Policastro, waarbij veel bewoners werden omgebracht. Ook Vibonati werd verwoest, maar later weer opgebouwd.

Giuseppe Garibaldi te gast in Vibonati

In de tijd van de Risorgimento, de eenwording van Italië, landde aan de kust bij Vibonati een leger opstandelingen, dat het binnenland in trok. Giuseppe Garibaldi, een van de grondleggers van het huidige Italië, die Sicilië en het zuiden van Italië veroverde met zijn leger van vrijwilligers, is langs Vibonati getrokken.

Hij heeft er in 1860 zelfs overnacht. Een gedenksteen bij het Palazzo Nicolelli aan de Corso Umberto herinnert hier nog aan. In juli wordt deze historische periode nagespeeld met een revocazione storica in het dorp.

Il paese dei portali – het dorp van de deurportalen

Langs de hoofdweg, de Corso Umberto Primo, vind je veel oude palazzi met grote deurportalen en daaromheen een mooi versierde stenen boog. Vibonati wordt daarom ook il paese dei portali, het dorp van de deurportalen, genoemd.

Villammare – de badplaats van Vibonati

In het begin van de vorige eeuw wilden veel welgestelde Vibonatesi graag een huis aan zee, om daar de zomermaanden door te brengen. Zo is Villammare (villa al mare) ontstaan, het dorp waar Vibonati op uitkijkt en dat bij dezelfde gemeente hoort.

Langs de mooie boulevard vind je verschillende historische palazzi. Villammare heeft een groot strand en is in de zomer een gezellige familiebadplaats, waar ook een Bandiera Blu wappert, het symbool voor de schoonste stranden van Italië.

Torre Pertosa – symbool van de strijd tegen piraten

Aan het begin van de boulevard staat een belangrijk bouwwerk uit het verleden. Deze Torre Pertosa is een herinnering aan de roerige geschiedenis, toen de kusten van Zuid-Italië geterroriseerd werden door invasies vanuit het Midden-Oosten en Afrika.

In de zestiende eeuw werd daarom een keten van goed zichtbare verdedigingstorens langs de kust gebouwd, in opdracht van de Spanjaarden die toen aan de macht kwamen.

De keten van torens werkte als een waarschuwingssysteem. Bij het zien van naderende piraten werd een vuur in de toren aangestoken dat zichtbaar was voor de volgende toren. Zo ging het nieuws heel snel rond, ‘als een lopend vuurtje’.

De processie voor de Madonna del Porto Salvo

In Villammare wordt in augustus een bijzondere processie gehouden. De Madonna del Porto Salvo, beschermster van zeelieden en vissers, wordt dan uit de kerk aan de lungomare naar zee gedragen, waar een met bloemen versierde boot wacht.

Samen met de priester, de burgemeester en de fanfare maakt de Madonna een tocht langs de kust. Er wordt op diverse plekken aangelegd en de processie eindigt bij de rots met de prachtig gelegen kapel aan de rand van Villammare.

Daar wordt de Madonna naar boven gedragen, waar ze tot het begin van de avond blijft. Een processie brengt haar dan weer over land terug naar de Chiesa Madonna del Porto Salvo.

Sant’Antonio Abate – de patroonheilige van Vibonati

Belangrijker nog is 17 januari, de feestdag ter ere van Sant’Antonio Abate, de patroonheilige van Vibonati. De heilige wordt dan in een lange processie door het dorp gedragen, als afsluiting van een week feest.

Het is ook de drukste dag van het jaar. Familieleden uit heel Italië en zelfs uit het buitenland komen dan naar hun geliefde borgo. ’s Avonds is er spectaculair vuurwerk dat begint met enorme knallen waar de ramen van schudden.

Voorafgaand aan de dag van de processie is de grote feestdag met overdag kanonschoten, klokken die elk uur luiden en ’s avonds muziek en veel traditioneel eten.

De devotie voor de weldoener van de armen en beschermer van de dieren is groot, net als de gastvrijheid. Veel deuren staan open en iedereen komt samen.

Proef de keuken van de Cilento

Gerechten uit de cucina tipica van de Cilento vind je bij Paisà, het restaurant bij de oude bogen van de brug over het piazza. In de zomer eet je er op het sfeervolle terras.

Een groot bord met allerlei antipasti – heerlijke klaargemaakte groenten, frittata, kaas en worst – is een aanrader. Verder is er keus uit verschillende pasta’s en vleesgerechten, allemaal klaargemaakt door de moeder en zus van eigenaar Valentino.

Liefhebbers van de cucina del mare kunnen heerlijk eten bij Taverna Porto Salvo, aan de boulevard van Villammare. Het kleine restaurant, waar de vangst van de dag in een grote bak in het restaurant ligt, zodat je zelf je vis kunt kiezen, staat bekend om zijn uitstekende keuken.

Een paar kilometer in het binnenland van Vibonati ligt de olijfperserij La Macina Felice met het restaurant La Valle del Lupo. Je kunt er heerlijk zachte olijfolie kopen. In augustus wordt hier de Sagra dell’Olio gehouden. De perserij is dan te bezoeken en ’s avonds begint het feest met eten aan lange tafels, muziek en dans.

Sagra della Ciauredda – proef de zomer in Vibonati

Als afsluiting van de zomer wordt in Vibonati ook nog de Sagra della Ciauredda gehouden. Rondom het kerkplein kun je dan ciauredda proeven, het typische zomergerecht van de Cilento, bereid met aubergine, paprika, courgette, tomaat en aardappel. Natuurlijk is er muziek waarop de pizzica gedanst kan worden, de traditionele dans van Zuid-Italië.

Een nieuw museum met de grootste kerststal ter wereld

De bewoners van Vibonati zijn terecht trots op hun prachtige dorp. Gelukkig worden er ieder jaar weer huizen gerestaureerd om de authentieke borgo te behouden.

De mensen zijn ook heel gastvrij en vertellen bezoekers graag over hun dorp. Ze hopen zelfs beroemd te worden met een prachtig nieuw project dat dit jaar is gestart, een museum met de grootste kerststal ter wereld, maar daarover vertellen we je morgen meer.

We hadden het destijds goed gezien. Het dorp leeft volop – en wij genieten er nog elke dag van!’