Verdwaal in het magische labyrint van Arnaldo Pomodoro in Milaan

Achter de deuren van de showroom van Fendi in Milaan gaat een bijzondere wereld schuil. Hier kun je namelijk afdalen in het labyrint van Arnaldo Pomodoro. De kunstenaar werkte er maar liefst zestien jaar aan, van 1995 tot 2011, en sinds kort is het weer geopend voor publiek.

Tijd wordt ruimte, ruimte wordt tijd

‘Het betreden van mijn labyrint is een uitnodiging voor het volgen van een pad waar tijd verandert in ruimte en ruimte in tijd,’ aldus Arnaldo Pomodoro. De kunstenaar ziet het labyrint als een reflectie op en synthese van zijn carrière als kunstenaar. Hij baseerde zich bij het ontwerpen van deze magische plek op het werk van Gilgamesj, het eerste epische gedicht in de geschiedenis van de mensheid.

Met een kaart en een zaklamp ga je op zoek naar de tekens die kenmerkend zijn voor de kunst van Arnaldo Pomodoro. Je wandelt door mysterieuze kamers met elk een eigen verhaal en wordt ondergedompeld in Pomodoro’s beeldtaal van vormen en geschriften die je moet ontcijferen.

Pomodoro’s tijdloze beeldtaal

Het tijdloze kunstwerk roept voorbije werelden en verdwenen beschavingen op, die deels symbool staan voor het leven van Pomodoro, die je wellicht kent van zijn beelden bij de Vaticaanse Musea en in Pesaro.

De kunstenaar werd in 1926 geboren in Monferrato (Piemonte), maar bracht zijn hele jeugd door in Pesaro. In 1954 vestigde hij zich in Milaan, waarna hij zijn unieke beeldtaal ontwikkelde.

Het schrift heeft hem altijd geïntrigeerd, van de tekeningen in grotten tot de kleitabletten met spijkerschrift en hiëroglyfen. De afdrukken die Pomodoro in het artistieke materiaal maakt, komen vaak uit overgeleverde teksten van archaïsche beschavingen. Het is een mix van vergeten, onbekende talen die niettemin onbewust een vreemde vertrouwdheid overbrengen, die de toeschouwer meesleept naar een ver verleden maar tegelijkertijd de onvergankelijkheid van symbolen laat zien.

Kunst in een voormalige staalfabriek

Arnaldo Pomodoro ontdekte de ruimte voor zijn labyrint toen hij op zoek was naar een plek die geschikt was voor de bouw van de maquette van zijn sculptuur Novecento, die later in de wijk EUR in Rome werd geplaatst. Hij vond het in onbruik geraakte pand van de staalfabriek Riva Calzoni, aan de Via Solari, dat lange tijd beroemd was om de hydraulische turbines die waren ontworpen onder leiding van Guido Ucelli di Nemi.

Pomodoro zag meteen het potentieel van deze plek en besloot tot een grote renovatie, waarbij de voormalige fabriek werd omgetoverd tot een levendig cultureel centrum. Hij wist er een soort theater te creëren en vanuit deze donkere ruimte, ver weg van de bewoonde wereld, begon Pomodoro aan zijn persoonlijke labyrint.

Mysterieus labyrint

Het is een artistiek en dus atypisch labyrint, zonder groene bomen die de route omlijnen. Pomodoro gebruikt de natuurlijke angst van de mens voor het mysterie van het bestaan, voor wat de stenen je over jezelf zouden kunnen onthullen.

Je begint je tocht tussen zwak verlichte koperkleurige platen en gaat stap voor stap verder, door een majestueuze toegangsdeur van glasvezel met elementen van koper en lood, versierd met de kenmerkende grafische motieven van de kunstenaar.

In het netwerk van gangen die samen maar liefst honderdzeventig vierkante meter beslaan, kom je een grote rol tegen met oude codices, als eerbetoon aan de oude Mesopotamische beschavingen en het Soemerische spijkerschrift, waarmee het epos van Gilgamesj werd overgeleverd.

Terwijl je je weg vervolgt, word je op de hielen gezeten door de koortsachtige haast van het futurisme. Langzaam begin je elk besef van ruimte en tijd te verliezen.

Als je eenmaal het middelpunt hebt gevonden, kom je een soort mausoleum tegen dat is gewijd aan graaf Cagliostro, avonturier, tovenaar en alchemist. Dit is een plek die de onderdrukking en opoffering lijkt op te roepen die Cagliostro voelde tijdens zijn gevangenschap in het fort van San Leo.

Het leven buiten het labyrint lijkt een verre en gedempte herinnering. Dankzij Pomodoro’s werk maak je tegelijkertijd een reis door de geschiedenis én door de menselijke psyche, een ervaring die tijd in ruimte verandert en ruimte in tijd.

foto’s: Andrès Juan Suarez voor de Fondazione Arnaldo Pomodoro

Daal af in het Labirinto Arnaldo Pomodoro

Het labyrint van Arnaldo Pomodoro is alleen toegankelijk na reservering via deze link. Een unieke kans om jezelf te verliezen én te vinden in een van de fascinerendste plekken van Milaan, zoals dit voorproefje laat zien: