Messner Mountain Museum – bijzondere musea in en over de bergen

Of je nu van wandelen, klimmen of skiën houdt, de Noord-Italiaanse regio Trentino-Alto Adige is een paradijs voor liefhebbers van bergen. Niet zo gek dus dat juist hier ook bijzonder mooie musea te vinden zijn die helemaal in het teken van bergen staan.

Onder de naam Messner Mountain Museum (MMM) vind je verschillende musea verspreid over Trentino-Alto Adige, met de bergen als veelzijdig museumobject.

Naar een idee van de Italiaanse bergbeklimmer Reinhold Messner

Het project Messner Mountain Museum is bedacht door de Italiaanse bergbeklimmer Reinhold Messner. Messner is vooral bekend omdat hij als eerste alle ‘achtduizenders’ (de veertien bergtoppen die hoger zijn dan achtduizend meter) heeft beklommen.

Daarnaast heeft deze ‘bergkoning’ nog heel wat andere baanbrekende expedities voltooid, tientallen boeken geschreven en enkele films gemaakt. Messner noemt de verschillende vestigingen van het Messner Moutain Museum zijn ‘vijftiende achtduizender’.

Reinhold Messner | foto’s: Tonello Photography

Zes verschillende musea over de bergen

Ieder museum belicht een ander aspect van de bergen. Ook wordt er aandacht besteed aan de lokale geschiedenis van dit Italiaanse berggebied.

Het Messner Mountain Museum Firmian in Bolzano is het hart van het project, waar alle thema’s van de andere musea bij elkaar komen. De vestiging van het Messner Mountain Museum Ortles in Solda is gewijd aan ijs en gletsjers, het Messner Mountain Museum Juval in Castelbello aan de mythe van de bergen.

In het Messner Mountain Museum Ripa in Brunico maak je kennis met de cultuur van bergvolkeren en het Messner Mountain Museum Corones in Pieve di Marebbe vertelt over bergsport en de geschiedenis daarvan.

In het najaar van 2024 zal Messner Mountain Museum Roca openen in Sesto. Deze laatste vestiging van het museumcomplex zal  gewijd zijn aan bergbeklimmen.

In eerste instantie was er een ander zesde museum, het Messner Mountain Museum Dolomites op de Monte Rite in Cibiana di Cadore, gewijd aan de Dolomieten. Dit museum is wel gerealiseerd, maar maakt geen deel uit van Messners project.

Messner Mountain Museum Firmian in Bolzano – de betoverde bergen

Het Messner Moutain Museum Firmian is gevestigd in het schitterende Castel Firmiano, net buiten Bolzano. Het museum opende in 2006 de deuren, maar was altijd al bedoeld als eerste deel van de museumroute, ook vanwege de centrale ligging ten opzichte van de andere locaties van het Messner Mountain Museum. Vanuit het kasteel heb je prachtig uitzicht op de bergen.

De centrale thema’s van dit museum zijn de relatie van de mens tot de bergen, het ontstaan en vergaan van bergketens, de verbinding tussen religie en bergen, de grandeur van de beroemdste bergtoppen van de wereld en de geschiedenis van de bergsport vanaf het begin tot aan het hedendaagse bergtoerisme.

Er wordt ook aandacht besteed aan de geschiedenis van het middeleeuwse kasteel waarin het museum gevestigd is en de belangrijke rol die het gespeeld heeft in de onafhankelijkheidsbeweging van Zuid-Tirol.

Een bezoek aan dit museum beleef je ook fysiek: je bent continu aan het stijgen en dalen om de verschillende ruimtes van het enorm uitgestrekte kasteel te bereiken.

De hoogtepunten van de vaste collectie zijn de grot van de dwergenkoning Laurino en de reconstructie van de Grot van Milarepa, waar de boeddhistische filosoof Milarepa in de elfde eeuw jarenlang verbleef.

Zeer indrukwekkend zijn ook het eerbetoon aan bergbeklimmers die hun leven hebben gegeven voor deze passie en de ruimte die gewijd is aan de vergankelijkheid van bergen, met als soundtrack Blowing in the wind van Bob Dylan.

Messner Mountain Museum Ripa in Brunico – de erfenis van de bergen

Het Messner Mountain Museum Ripa is gevestigd in het middeleeuwse kasteel van Brunico, in het hart van het historisch centrum.

Bij de ingang staan een Boeddhabeeld en een paar Chinese leeuwen die tempels bewaken. In het museum maak je namelijk kennis met de gewoontes en gebruiken van verschillende bergvolkeren over de hele wereld.

De moderne bergsport is pas tweehonderdvijftig jaar oud, maar de mens komt al tienduizend jaar in de bergen. In het begin alleen om te jagen, vervolgens liet hij vee grazen op de bergweides en ten slotte ging hij er wonen en het land bewerken.

De leidraad door de tentoonstelling is de vraag wat de verschillende bergvolkeren met elkaar verbindt: wat betekent het om in de bergen te leven? Je wordt aan het denken gezet over de betekenis van bergen in onze moderne tijd en uitgedaagd om verder te kijken dan het geïdealiseerde beeld dat we als toeristen vaak hebben van het bergleven.

Ook dit museum heeft geen klassieke inrichting. Je klimt en daalt via trappen, kamers en torens om de verschillende delen van de tentoonstelling te bereiken. Als je geen hoogtevrees hebt, is het een aanrader om de toren te beklimmen, voor een fantastisch uitzicht over de omliggende Dolomieten.

Messner Mountain Museum Corones in Pieve di Marebbe – de traditionele bergsport

Op de Plan de Corones, op een hoogte van ruim tweeduizend meter, ligt het Messner Mountain Museum Corones, dat gewijd is aan de traditionele bergsport. Deze sport heeft Reinhold Messner gevormd, maar is op zijn beurt weer sterk door hem beïnvloed.

Het museum bevindt zich ín de berg, dankzij het ontwerp van de beroemde architecte Zaha Hadid, die ook het MAXXI-museum in Rome heeft ontworpen.

Dit bijzondere gebouw is altijd indrukwekkend om te zien, maar het komt het beste tot zijn recht als het helemaal bedekt is met sneeuw. Door de grote panoramaramen kijk je vanuit het museum in vier richtingen uit over het berglandschap.

Reinhold Messner heeft deze locatie echter niet alleen gekozen vanwege het prachtige uitzicht, maar ook om het wintersportgebied Plan de Corones buiten het skiseizoen aantrekkelijk te maken voor toeristen.

De expositie laat de evolutie van de moderne bergsport zien, de ontwikkelingen van de afgelopen tweehonderdvijftig jaar en de triomfen en tragedies die plaats hebben gevonden op de beroemdste bergen ter wereld.

Aan de hand van voorwerpen, kunstwerken en citaten wordt het verhaal verteld van al die bergbeklimmers, waar Reinhold Messner er een van is.

Let wel: het Messner Mountain Museum Corones is alleen te voet of met een kabelbaan te bereiken.

Messner Mountain Museum Juval in Castelbello – de mythe van de bergen

In Castel Juval, het privékasteel van Reinhold Messner in de prachtige Val Venosta, is het Messner Mountain Museum Juval gevestigd, dat is gewijd aan de mythe van de bergen.

Het is sowieso een plek met een rijke historie: het kasteel stamt uit 1278 en is gebouwd boven op een prehistorisch dorp, waarvan men wel denkt dat Ötzi, de man die als ijsmummie is gevonden, er zijn winterverblijf had.

Veel volkeren over de hele wereld kennen heilige bergen: van de Olympus in Griekenland tot de Fujiyama in Japan en Ayers Rock in Australië. In het museum zijn schilderijen met de bekendste heilige bergen te zien, een bijzondere collectie Tibetaanse voorwerpen en een verzameling maskers uit alle continenten, een tantrakamer en de kelder met de materialen die Reinhold Messner voor zijn expedities gebruikte.

Messner Mountain Museum Ortles in Solda: aan het einde van de wereld

Het Messner Mountain Museum Ortles ligt in Solda, op negentienhonderd meter hoogte, aan de voet van de ijskap van de Ortler (Ortles in het Italiaans), die op de beroemde kaart van Tirol uit 1774 van Peter Anich werd aangeduid als ‘het einde van de wereld’.

In het museum ontdek je de angst voor het ijs en het donker, de mythes van de verschrikkelijke sneeuwman en de Tibetaanse sneeuwleeuw, whiteouts en de derde pool. De tentoonstelling is een reis door twee eeuwen geschiedenis van ijsuitrustingen, skisport, ijsklimmen en poolexpedities.

Het Messner Mountain Museum Ortles heeft ook de grootste collectie schilderijen met uitzichten op de Ortler ter wereld.

Messner Mountain Museum Roca in Sesto: bergbeklimmen

De nieuwste vestiging van het Messner Mountain Museum zal in het najaar van 2024 de deuren openen in een verbouwd kabelbaanstation op de Monte Elmo, in Sesto. Dit museum met de naam Roca (‘rots’ in het Spaans) zal gewijd zijn aan bergbeklimmen, van de begindagen van de sport op de zandsteenformaties van het Elbedal tot de hedendaagse grand tour van free solo climbing.

Een van de topstukken van het museum is de Goddess of Protection, een bronzen beeld uit de Himalaya dat symbool staat voor bijna tweehonderd jaar onmisbare bescherming op extreme klimroutes op rots en ijs. Met de inrichting van deze laatste locatie zal de visie van Reinhold Messner voor het Messner Mountain Museum na dertig jaar compleet zijn.

met dank aan Messner Mountain Musea voor een aantal foto’s