Montepulciano – wijnstad in een waas van herfstnevel

Roman Helinski verruilde zijn Amsterdamse schrijverswoning begin oktober voor de verwezenlijking van een lang gekoesterde droom: een jaar in Italië wonen. Hij begon in Bologna, maar reisde vervolgens door naar Montepulciano, een van de bekendste wijnstadjes van Toscane, waar de herfst de heuvels kleurt.

Roman: ‘Wanneer ik aankom in Montepulciano, laat in oktober, vraag ik me af waar de herfst is gebleven. Maar in de paar dagen dat ik in de wijnstad verblijf, sijpelt dit seizoen het landschap binnen.

Over een witte grindweg wandel ik met een flinke rugzak om naar mijn verblijf, even buiten Montepulciano. De weg krijt mijn schoenen. Een Fiat komt van achter aangereden, achtervolgd door een uitdijende stofwolk.

De Fiat rijdt langszij. Het raampje gaat open. Een oudere dame vraagt of ik een lift wil. Ik vertel haar waar ik naartoe moet: Agriturismo Ardene. In moeizaam Engels zegt ze: ‘Dan ben jij Roman. Ik verwacht je.’

Benedetta, zoals de dame blijkt te heten, runt een agriturismo met een verbluffend uitzicht op Montepulciano. De wijnstad ligt op de heuvel achter haar huis, zeshonderd meter boven zeeniveau. De torens prikken in de blauwe lucht.

Mijn appartement is eigenlijk te groot voor één persoon. Het heeft een fraaie, warme ouderwetse inrichting, het ruikt er lekker en er zijn twee badkamers. Vanuit mijn slaapkamerraam kijk ik uit over het groene dal. Herfst, waar ben je?

Ik drink een koffie met Benedetta en ontmoet oma die in de tuin aan het werk is. Achter een haag olijfbomen – de pluk is net achter de rug – ligt een groot zwembad, ligstoelen uitnodigend ernaast, maar het is me toch net wat te koud om te zwemmen op deze mooie, relatief warme middag.

Dwars door de wijngaarden en olijfboomgaarden (waar hier en daar nog geplukt wordt) wandel ik naar Montepulciano. Een verlaten grindweg slingert om het dorp heen, gestaag opklimmend. Het blijkt een omweg, een kilometer of drie wandelen.

Erg vind ik het niet. Ik laat de omgeving op me inwerken, stop een paar keer om omlaag te kijken; overal glooiend weiland, cipressen, wijngaarden. Montepulciano is een opeenvolging van steile straatjes die uitmonden in het centrale plein, met kerk en andere indrukwekkende, oude panden. Het is rustig – de herfst blijkt een uitstekend moment om dit stadje op je gemak te ontdekken.

De e-bike die ik heb gehuurd, staat ’s middags klaar bij Agriturismo Ardene. Andrea, een frisse kerel, vertelt me over een paar mooie fietsroutes: Il Sentiero del Nobile en Il Sentiero della Bonifica. Allebei duidelijk aangegeven en steeds over autoluwe wegen.

Ik snijd door het landschap, richting het noorden, naar Montefollonico. Een rustig stadje, maar de weg erheen is geweldig. Steeds die witte wegen, om me heen cipressen. Heuvel op, heuvel af, dankbaar dat ik een e-bike heb gekozen. Ik stop veelvuldig in het niemandsland, en ben dan blij dat er niemand anders is, zodat het voelt alsof ik de enige ben die dit kan zien.

Een soortgelijke ervaring heb ik bij het Fortezza Medicea in Montepulciano, een prachtig middeleeuws fort. Ik drink er een glas Vino Nobile op het buitenterras, dat leeg is. Het uitzicht is onuitsprekelijk mooi en voelt even helemaal van mij.

Beneden me baadt de San Biagio in een door zon verlichte ochtendnevel. Ik blijf een hele poos zitten. Daarna bezoek ik het wijnlandgoed Santavenere, van de familie Triacca. Fiamme, een jonge vrouw met vuurrode lippenstift, laat me vijf wijnen proeven. Ze vertelt me dat ze Engels heeft gestudeerd en nu een opleiding tot sommelier volgt. Ze komt uit de streek en woont er nog steeds. Op zondag schuift de hele familie aan bij oma van in de tachtig, die de hele zaterdag staat te koken.

In de wijngaard valt me op dat de herfst er toch wel is: de ranken zijn felgeel van kleur, een andere rij druivenstruiken is helemaal rood. De bomen verderop zijn al half verkleurd. De herfstkleuren zijn aan hun bonte optocht door het landschap begonnen.

Dat valt de volgende dag nog meer op wanneer ik naar Pienza fiets. Weer een route op advies van Andrea. Witte wegen doorkruisen het bruine land. De toppen van bomen zijn verkleurd, roestbruin, de grond is omgeploegd. Het is alsof er een beige filterlicht over het landschap strijkt.

Alleen de cipressen staan groen en fier overeind. Omdat de zon fel schijnt, vallen de kleuren nog meer op. Hier is de herfst. Het is ook wat fris. Afgevallen bladeren in de bermen, de allerlaatste olijven worden geoogst.

Pienza ligt verderop op de heuvel. Ik stop in Monticchiello en bestel bij een barretje met (alweer) een verbluffend uitzicht een ribollita; een stevige, goedgevulde Toscaanse groentesoep, een gerecht uit de cucina povera en voor mij hét symbool van herfst in Toscane, zeker met een soepele Vino Nobile erbij.

Naar Pienza klim ik over een geitenpaadje, herten schieten weg tussen de wijngaarden, goed zichtbaar omdat de meeste bladeren van de takken zijn gevallen. Op de terugweg ontwaar ik in de verte Montepulciano, voor me het herfstige binnenland dat me van de stad scheidt.

Dit keer waag ik me niet aan de klim omhoog. Ik zoek de rust en warmte op van Agriturismo Ardene, waar oma ook nu in de tuin aan het werk is. Ik werp een blik omhoog de heuvel op: geruststellend mooi ligt daar in een waas van herfstnevel Montepulciano.’