In Rome struikel je over de putdeksels met daarop de letters SPQR. De plek op de deksels is echter te beperkt om uit te leggen waar deze afkorting precies voor staat, maar gelukkig zijn er in Rome heel wat grotere bouwwerken te vinden die wel genoeg ruimte bieden voor de uitgeschreven woorden.
Wie het Forum Romanum bezoekt (of vanaf de achterzijde van het Capitool over het Forum uitkijkt), kan op de Boog van Titus de volgende inscriptie lezen:
SENATVS
POPVLVSQVE·ROMANVS
DIVO·TITO·DIVI·VESPASIANI·F
VESPASIANO·AVGVSTO
Oorspronkelijk waren de letters van brons, maar het brons is in de loop der tijd verdwenen. De gaten waarin de bronzen letters waren verankerd zijn nog steeds te zien.
DE SENAAT EN
HET VOLK VAN ROME
(dragen dit op aan)
DE VERGODDELIJKTE TITUS, ZOON VAN DE VERGODDELIJKTE VESPASIANUS,
VESPASIANUS AUGUSTUS
SPQR deed dienst als de officiële naam van het Romeinse Rijk. De afkorting werd in gebruik genomen ten tijde van de Romeinse Republiek, maar het is niet bekend waar of wanneer de uitdrukking oorspronkelijk is ontstaan.
De afkorting wordt in elk geval vanaf de eerste eeuw voor Christus als inscriptie gebruikt op triomfbogen en openbare gebouwen. Ook officiële documenten werden er mee ondertekend. Later werden de letters SPQR ook afgebeeld op bijvoorbeeld vaandels en munten.
Het gemeentebestuur van Rome behoudt de afkorting SPQR ook vandaag de dag nog in het wapen van de stad, op de meeste publieke gebouwen en zoals gezegd op alle putdeksels. Ook de aanhangers van AS Roma zien de letters regelmatig opduiken, ze sieren namelijk de sjaals en vlaggen van deze Romeinse voetbalclub.
In de loop der tijd zijn er veel parodieën gemaakt op de betekenis van deze afkorting. Italianen die niets van doen willen hebben met de arrogante hoofdstedelingen hebben er Sono Porci Questi Romani (Het zijn varkens, die Romeinen) van gemaakt.
De inwoners van Rome nemen op hun beurt hun Vaticaanse buren op de hak, met Solo Papi Qui Regnano (Alleen pausen regeren hier). De Italiaanse bewerker van de Asterix-strips, Marcello Marchesi, vertaalde de favoriete woorden van Obelix ‘Ils sont fous, ces Romains’ meesterlijk naar een nieuwe betekenis van SPQR: Sono Pazzi Questi Romani (Ze zijn gek, die Romeinen).
In de film Gladiator staat de afkorting SPQR op de linkerschouder van generaal Maximus Decimus Meridius getatoeëerd. Zo gek waren de Romeinen nu echter ook weer niet – een generaal uit die tijd zette voor geen goud de naam van het land waar hij voor vocht op zijn schouder.
Op straat kwam en kom je de afkorting echter overal tegen, zoals je tijdens je wandelingen door Rome zult zien. Onderstaand een mooie verzameling foto’s van alle SPQR’s die we – al dan niet per ongeluk – vastlegden tijdens onze Romereizen. Herken je een aantal plekken? En vind je de SPQR van buiten Rome?
Ik reageer op je stukje over SPQR in Rome en SPQA op de schouwburg van Amsterdam. Er zijn nog twee plekken in Amsterdam waar de letters SPQA zijn te zien. Op de brug van Keizersgracht en Vijzelstraat en hoog in een van de gebouwen van het vroegere Binnengasthuis. Vanaf de brug bij de Oudezijds Achterburgwal kun je, met je rug naar het CS, de letters zien.
Leuk, ik ga dit weekend meteen even kijken. Dank voor de tip!
Maar welke betekenis geven ze nu in Amsterdam bij deze afkorting? Die van het volk, of van de varkens? Of toch die van de gekken??
Ook in Amsterdam houden we het maar bij het volk 🙂