Rome – pure poëzie

‘Rome – the city of visible history, where the past of a whole hemisphere seems moving in funeral procession with strange ancestral images and trophies gathered from afar.’
George Eliot

Een reis naar Rome. Er zijn zo veel redenen om die te maken, en er zijn er zo velen meer die dat ook hebben gedaan. Denk alleen al aan de ontelbare pelgrims die door de eeuwen heen hun bedevaart naar de bakermat van het katholieke geloof hebben gemaakt.

Of aan al die gefortuneerde jongemannen die in de achttiende en negentiende eeuw een Grand Tour maakten om de klassieke kunsten te leren kennen, waarbij een bezoek aan Rome onmisbaar was.

Denk aan de enorme stromen toeristen die nu elk jaar weer de Eeuwige Stad overspoelen en genieten van alle mooie, indrukwekkende en lekkere dingen die Rome te bieden heeft.

Hoeveel mensen zou Rome in alle eeuwen van haar bestaan hebben betoverd met de rijkdom die ze te bieden heeft? De Amerikaanse schrijfster Francine Prose vraagt het zich af:

‘If we could be reborn wherever we chose, how crowded Rome would be, populated by souls who had spent their previous lives longing to inhabit a villa on the Janiculum Hill.’

Grote schrijvers, zoals Goethe en Cervantes, maar ook onze eigen Couperus, hebben zich door de stad laten inspireren en er over geschreven en er hun gedachten over laten gaan. Een paar citaten:

‘Rome was a poem pressed into service as a city.’
Anotole Broyard.

‘It is the sixth time I arrive to the Eternal City, but yet again, I am deeply moved. It is common among the aesthetic ones to thus feel when coming this city, hence, my almost feeling ashamed of what I now write.’
Stendhal

‘In Rom hab’ ich mich selbst zuerst gefunden, ich bin zuerst übereinstimmend mit mir selbst glücklich und vernünftig geworden.’
Johann Wolfgang von Goethe

‘Rome was a poem pressed into service as a city.’
Anotole Broyard

‘The Roman evening either keeps still or it sings. No one can behold it without growing dizzy, and time has filled it with eternity.’
Jorge Luis Borges

‘Men did not love Rome because she was great. She was great because they had loved her.’
Gilbert K. Chesterton

Maar er was nog een andere goede reden om naar Italië te reizen. Bij gebrek aan een afdoende behandeling voor tuberculose werd zieken aangeraden om een tijd in een warm klimaat te verblijven. Wie het zich kon veroorloven, ging dus naar het zuiden.

Zo ook John Keats, een van de bekendste Britse dichters uit de romantiek. Hij ging op uitnodiging van zijn collega-dichter Shelley met zijn vriend Severn naar Rome om daar te herstellen van de ziekte die zijn jongere broer al fataal was geworden.

In de film Bright Star van Jane Campion wordt de periode voorafgaand aan deze reis prachtig verbeeld. De titel is ontleend aan een vers uit een van zijn bekendste gedichten:

‘Bright Star, would I were steadfast as thou art,  not in lone splendour hung aloft the night.’

Het is het treurige verhaal van de dichter die de liefde van zijn leven in Engeland achter moest laten. Het zuidelijke klimaat kan helaas geen wonderen verrichten. Keats zou niet meer genezen en vindt in Rome zijn einde. Zijn graf, op het prachtige Cimitero Acattolico in Testaccio, is daarvan de stille getuige.

Keats laatste rustplaats is het beginpunt van de wandeling die we met Context Travel maken, in de Romeinse voetsporen van John Keats. De Britse Hillary, een groot bewonderaar én kenner van de romantische dichters, is onze gids. Onderweg vertelt ze niet alleen over het leven van Keats, maar ook over Shelley en diens vrouw Mary.

Nog mooier is dat ze op verschillende plekken prachtige gedichten voordraagt. Ze brengt elk vers met verve en we hangen aan haar lippen.

‘Beauty is truth, truth beauty, that is all Ye know on earth, and all ye need to know.’
Keats

Behalve het graf van Keats is er nog veel meer schoonheid om even bij stil te staan op dit kerkhof. Tussen het vele groen en oude grafstenen kun je een aantal mooie monumenten bewonderen.

Na dit bezoek gaan we naar de Pincio-heuvel. Waar komt een hartverscheurend gedicht van de grote dichter beter tot zijn recht dan op deze plek, met de stad op de achtergrond, vlak bij de plek waar hij de laatste maanden van zijn leven heeft gewoond?

Terwijl Keats tegen zijn ziekte streed, verbleef hij in een huis aan de voet van de Spaanse Trappen, op de plek waar nu het Keats–Shelley Memorial House te vinden is. Als je daar in de buurt bent, is het zeker aan te bevelen om er een kijkje te nemen.

Elke ruimte ademt de sfeer van romantiek en literatuur. Prachtige houten kasten vol met boeken langs de wanden en verschillende vitrines met persoonlijke bezittingen van Keats. In het kleinste kamertje boven de entree aan de voorkant staat nog altijd het bed waar Keats zijn laatste adem uitgeblazen heeft.

Als verrassing heeft onze gids een aperitivo geregeld op het balkon aan de achterzijde van het huis, precies naast de Spaanse Trappen. Hier declameert ze nog een laatste gedicht, dat ons in deze unieke setting nog meer raakt dan bij Keats’ graf. We proosten op de grote dichter en op zijn prachtige erfenis, met in ons hoofd nog de echo van Keats’ woorden die meer dan ooit waar blijken te zijn:

‘A thing of beauty is a joy forever,
Its loveliness increases; it will never pass into nothingness.’