Op zondag 29 september onthulde de paus voor het eerst in de geschiedenis van het Sint-Pietersplein een nieuw standbeeld op het plein: Angels Unawares. Het beeld zal hier een jaar te zien zijn, daarna verhuist het naar het hoofdkwartier van de Verenigde Naties in New York.
Ciao tutti’s Jesper was bij de onthulling van het beeld en doet in dit artikel in woord én beeld verslag van deze unieke gebeurtenis.
Jesper: ‘De lucht zindert van verwachtingen. Het lijkt of heel Rome naar het Sint-Pietersplein is gekomen voor de onthulling van het standbeeld, dat is gemaakt door de Canadese kunstenaar Timothy Schmalz. Hij werkte met brons en klei. Op verzoek van paus Franciscus was het thema het lot van de vele vluchtelingen, in verschillende periodes in de geschiedenis.
Het wordt dan ook niet voor niets vandaag onthuld, op de Werelddag voor Migranten en Vluchtelingen, die sinds dit jaar op de tweede zondag van september wordt gevierd (eerder was dit de tweede zondag van januari).
De viering van deze dag gaat in Italië terug tot 1904. De toenmalige paus, Pius X, vroeg de gelovigen toen voor het eerst te bidden voor de migranten. Toen werden met name de vele Italianen bedoeld, die Italië hadden verlaten in de hoop op een beter leven.
Tot 1952 bleef het een Italiaanse aangelegenheid. In dat jaar reisde de Italiaanse traditie echter mét de migranten de grens over en was het voortaan een internationale aangelegenheid.
In 1985 sprak paus Johannes Paulus II zich in een openlijk gebed uit voor migranten over de hele wereld. Het duurde nog tot 2004 voordat ook officieel alle vluchtelingen door de katholieke kerk werden genoemd en de dag zijn officiële naam kreeg.
Paus Franciscus gaat nog een stapje verder. In een tijd waarin de vluchtelingencrisis – zeker in Italië – ongekende vormen aanneemt, wilde hij meer doen dan alleen bidden.
‘Als christenen kunnen we niet onverschillig staan tegenover de tragedie van armoede, uitsluiting, discriminatie en minachting. Er is een steeds grotere tweedeling in de wereld, waarbij de kloof tussen arm en rijk zorgt voor een onoverbrugbaar wrede houding jegens ‘de ander’. Hoe pijnlijk ook, dat is de waarheid.
Je naaste liefhebben betekent echter ook zorgen voor naasten die het minder goed hebben getroffen dan jezelf. Die getraumatiseerd zijn, verlaten, opgejaagd… Ze hebben een schuilplaats nodig, niet nog meer vijandigheid,’ aldus de paus.
Sinds zijn aantreden in 2013 trekt paus Franciscus zich het lot van de migranten zeer aan. Hij reisde bijvoorbeeld naar het vluchtelingencentrum op Lampedusa en riep Europa op de deuren te openen voor Afrikaanse vluchtelingen.
Vandaag gaat hij nog een stapje verder. Paus Franciscus onthult na de mis en het Angelus het standbeeld Angels Unawares. Het beeld dankt zijn naam aan de uitspraak ‘En vergeet de gastvrijheid niet; door haar hebben sommigen zonder het te weten engelen onthaald’ (Brief aan de Hebreeën, vers 13:2).
Het is de eerste keer in de geschiedenis dat er een nieuw standbeeld wordt onthuld. In het harmonieuze ontwerp van het Sint-Pietersplein is nooit iets gewijzigd, maar vandaag wordt er op verschillende vlakken geschiedenis geschreven…
Bij aankomst wordt het beeld nog bedekt door een groot doek. Alleen een paar vleugels piept erbovenuit. Af en toe, als de wind het doek doet opwaaien, zien we iets tevoorschijn komen: een hand, een hoofd, en dan een paar mensen…
Het geroezemoes neemt plots in volume toe. Ik zie de Zwitserse Garde naderen, gevolgd door een aantal kardinalen en beeldhouwer Timothy Schmalz, die zichtbaar gespannen is. Als de paus er ook is, is het tijd voor de onthulling van het beeld . Het hele plein lijkt zijn adem in te houden als het doek van het beeld wordt getrokken.
Al gauw schallen de eerste bella’s en beautifuls over het plein. En mooi is het inderdaad. Het beeld heeft zo veel details, dat je even tijd nodig hebt om alles in je op te nemen.
Schmalz werkte er uiteindelijk drie jaar aan, nadat het Vaticaan hem in 2016 opdracht had gegeven een beeld te maken rondom het thema vluchtelingen. Hij kwam op het netvlies van de paus door zijn eerdere beeld van de dakloze Jezus, waarin hij Jezus heeft weergegeven als een dakloze, op een bankje. Deze dakloze Jezus is inmiddels op tal van plekken te vinden.
Dit werk is echter veel omvangrijker. Schmalz portretteerde honderdveertig vluchtelingen, samengepakt in slechts één boot. Het zijn vluchtelingen van verschillende rassen, verschillende culturen, verschillende werelddelen, verschillende periodes zelfs. Ik zie een Syrische vluchteling, maar ook een joodse man die Nazi-Duitsland wil ontvluchten.
Het beeld is overweldigend. Niet alleen vanwege de details, maar vanwege de herkenbaarheid, de nabijheid. Wie zegt me dat ik over twee, tien, twintig jaar niet ook in datzelfde schuitje zit?’
Geachte Jesper,
Ik heb heel intens het ineengeklonken beeld van de Vluchtelingen in mij op kunnen nemen!
het bewustzijn van kunstenaar Schmaltz ook een van de vluchtelingen te kunnen zijn
zou het deel der mensheid sieren dat klaar staat om mensen in angst en beven,doodsnood
negatief te bestempelen en uit te sluiten van hulp.
Dank Jesper dat Uw verslag en de fotoreportage ons vandaag lezers bereikt heeft ,
Hartelijke Groeten,
IM Grisel
Ik heb genoten van het artikel en van vele andere. Blijft het beeld daar permanent?
Grazie Myriam! En nee, zoals ook aan het begin van het artikel staat, zal het een jaar te zien zijn – daarna verhuist het naar New York.