Reizen door Italië

In december vorig jaar berichtte de Volkskrant dat ‘historici van over de hele wereld een petitie hebben getekend waarmee ze willen voorkomen dat er verder wordt gezocht naar wat omschreven wordt als het beste werk van Leonardo Da Vinci ooit. Om erachter te komen of dat werk bestaat – en in welke staat het verkeert – moet namelijk geboord worden in een eveneens beroemd fresco dat in 1563 over de vermeende Da Vinci heen werd geschilderd.’ Nog steeds laaien de emoties hoog op als er over de vermeende Da Vinci wordt gesproken. Sommige onderzoekers willen het verloren werk dolgraag vinden …

Florence kent naast de kale façade van de San Lorenzo, die ik jullie gisteren liet zien, nóg een kerk met een kale voorgevel. Daarvoor moeten we wel naar de wijk Oltrarno, aan de overkant van de Arno. Daar vind je het gezellige Piazza di Santo Spirito, een plein dat wordt gedomineerd door de gele voorgevel van de Santo Spirito. Hoewel de kale voorgevel wellicht anders doet vermoeden, is deze kerk een van de mooiste van Florence. Michelangelo kwam er graag en Bernini zou zelfs ooit hebben gezegd dat hij deze kerk het mooiste godshuis ter wereld vond. De kerk is …

Florence kent prachtige kerken. De bekendste is natuurlijk de Duomo, de dom met de enorme koepel, die iedere bezoeker (tevergeefs) in zijn geheel op de foto probeert te krijgen. De façade van de dom is uitgevoerd in marmer in de kleuren wit (uit Carrara), roze (uit de Maremma) en groen (uit Prato). Er zijn zoveel schitterende details te zien dat je bijna niet weet waar je moet kijken. Net als bij de koepel had het nogal wat voeten in de aarde voordat deze voorgevel stond. Het eerste ontwerp voor de gevel werd gemaakt door Arnolfo di Cambio, maar toen het …

De paardenrace van Siena is dan misschien de beroemdste, de palio van Buti is de eerste van het jaar! Op de eerste zondag na het feest van Sant’Antonio Abate, waar ik jullie gisteren over vertelde, is de strijd tussen de verschillende contrade, wijken, op zijn hoogtepunt. Dit jaar is dat op 22 januari, dus de voorbereidingen zijn al in volle gang! Afgelopen zondag was de grote loting en dat ging gepaard met een hoop emoties. Uiteraard met een glimlach van oor tot oor en gejuich van de inwoners van de contrada als de wijk het geluk heeft als eerste uit …

Voor de laatste rustplaats van Galileo Galileo reizen we naar Florence. Hier ligt de grote wetenschapper begraven in de Santa Croce, net als Michelangelo en Machiavelli. De plek waar nu zijn grafmonument herrijst, is echter niet de plek waar Galileo oorspronkelijk te ruste werd gelegd. Galileo Galilei stierf op 8 januari 1642, na een langdurig ziekbed. Zijn wens was begraven te worden in de Santa Croce-kerk, en dan uiteraard in het familiegraf van de Galilei’s dat zich aan de linkerzijde van het enorme schip bevond. De groothertog van Toscane, Ferdinand II, wilde graag tegemoet komen aan deze laatste wens en …

Gisteren schreven we over de experimenten die Galileo Galilei zou hebben uitgevoerd in de kathedraal van Pisa, naast de bekende Scheve Toren. Volgens sommigen zou hij ook vanaf de toren zelf proeven hebben gedaan, maar daar is geen onomstotelijk bewijs voor te vinden. Dat neemt niet weg dat Galileo de toren een warm hart toedroeg. Hoewel de Toren van Pisa misschien wel het meest gefotografeerde monument van Toscane is, is er over de geschiedenis van de toren niet zo veel bekend. Michiel van Straten, ontdekkingsschrijver, ging op onderzoek uit en neemt ons mee naar de bijzondere wortels van la torre …

Vandaag reizen we naar Pisa, vanwaar ik jullie de komende dagen zal berichten. Pisa staat uiteraard bekend om de scheve toren, maar wie wat langer in de stad verblijft, ontdekt dat de stad veel meer heeft te bieden, op cultureel, culinair en creatief gebied. We beginnen met de bekendste inwoner van de stad: Galileo Galilei. Adam Hart-Davis neemt ons in zijn boek Het verhaal van de tijd mee terug in de tijd, naar het Pisa van Galileo Galilei: ‘Galileo di Vincenzo Bonauti de Galilei werd op 15 februari 1564 in Pisa geboren. Hij werd een wereldberoemd wetenschapper. Eerst bestreed hij met …

De Galleria degli Uffizi in Florence herbergt een prachtige Annunciatie van Simone Martini, die oorspronkelijk in de Duomo van Siena te zien was. Hoewel we niet veel weten over het leven van Martini, is wel met zekerheid vast te stellen dat hij in 1284 in Siena werd geboren. Voor zover bekend is, schilderde hij tussen zijn twintigste en vijfentwintigste een aantal Madonna’s, waarbij hij zich vooral laat inspireren door stadsgenoot Duccio di Buoninsegna. Opvallend is het gebruik van bladgoud, hetgeen veel navolging zal vinden door schilders uit Siena en omgeving. We zullen straks zien dat hij dit bladgoud ook volop …

Da Vinci’s Annunciatie is waarschijnlijk het eerste werk dat de kunstenaar zelfstandig maakte. Hij werkte eraan van 1472 tot 1475, en hoewel het hier en daar van imperfectie getuigt, laten de engel en Maria al zien waartoe Leonardo in staat is: over de kleinste details is nagedacht en de schilder probeerde steeds iets nieuws uit, iets anders, iets revolutionairs. Zo laat hij Maria hier met driekwart profiel zien, een nieuwe ontwikkeling in de renaissancekunst. Tot dan toe keek Maria je meestal recht aan. Ook de vleugels van de engel zijn spectaculair. Het verhaal gaat dat Leonardo de vleugels heeft gekopieerd …

De komende week zien jullie op Ciao tutti verschillende Annunciaties voorbij komen. Letterlijk betekent annunciatie verkondiging of aankondiging. Bij de katholieken verwijst dit woord naar de aankondiging van de geboorte van Jezus aan Maria. Het feest vindt dan ook niet in december plaats, maar negen maanden eerder, op 25 maart om precies te zijn. Omdat de schilderingen nu in aanloop naar Kerstmis volop bezocht worden in de Italiaanse steden, en ze qua sfeer zo mooi passen bij deze periode van bezinning en verwachtingsvol aftellen, zet ik de komende dagen de mooiste annunciaties op een rijtje. Allemaal geven ze een voorstelling van …

In aanloop naar Kerstmis is er niets leuker dan kerstmarkten bezoeken om al heerlijk in kerstsfeer te komen. Vooral de kerstmarkten bij onze oosterburen zijn beroemd, maar ook in Italië worden er mooie en gezellige markten georganiseerd. Begin deze maand noemde ik al de prachtig verlichte kerstmarkt Oh bej! Oh bej! in Milaan. De mooiste kerstmarkt van Italië vind je echter aan de andere kant van het land, in het noordelijk gelegen Bolzano. In Bolzano, de hoofdstad van Zuid-Tirol, wordt er elk jaar van eind november tot en met 23 december een kerstmarkt georganiseerd. Bolzano is prachtig gelegen in een vallei, en …

Het indrukwekkende Palazzo Pamphilj aan het uiteinde van Piazza Navona, dat ooit toebehoorde aan paus Innocentius X, heeft even zijn deuren geopend. Tot en met 16 december 2011 kun je er elke woensdag, donderdag, vrijdag en zaterdag terecht voor een expositie met werk van Vik Muniz. De werken hangen in de Galleria Cortona, de enorme zaal die bekend staat om zijn prachtige plafondschildering, gemaakt door Pietro da Cortona. Van het plafond kun je normaal gesproken slechts een glimp opvangen, als het buiten donker is en het licht in de zaal aan is. Een veelbelovende glimp weliswaar, maar de deur naar meer …

Wanneer de zon achter de toppen van de heuvels verdwijnt en de duisternis langzaam over de vallei valt, kruipen de zogenaamde Krampussen uit de bosjes tevoorschijn, op zoek naar huns gids: Sint Nicolaas. Ja, jullie zien het goed, Sinterklaas heeft in het noorden van Italië  nog een veel angstaanjagender leger hulpjes dan de Zwarte Pieten die wij kennen. Kreeg je het als kind al Spaans benauwd van het idee dat je misschien mee moest in de zak van zo’n donkere Piet met felgekleurde baret, deze Krampussen zullen voor nog veel meer enge dromen zorgen… foto: VVV regio Friuli-Venezia Giulia Vooral …

Milaan is de stad van mode en design, van prachtige binnenpleintjes en kathedralen, van mooie parken en de typisch Milanese keuken. Wie Milaan bezoekt, raakt eigenlijk niet uitgekeken op alles wat deze stad te bieden heeft. Daarnaast heeft Milaan ook een aantal bijzondere evenementen en traditionele feesten. Een daarvan is de ‘Fiera degli Oh bej! Oh bej!’, dat ook wel bekend staat als ‘Fiera di Sant’Ambrogio’. Dit feest vindt van 5 tot en met 8 december plaats in het centrum van de stad, ter ere van de patroonheilige Sint Ambrosius, wiens naamdag op 7 december wordt gevierd. Tijdens deze dagen …

Het gebeurt maar zelden dat ik tijdens mijn reizen door Italië besluit om ergens op de bonnefooi te gaan slapen. Eergisteren echter zag ik op een naambordje vlak bij het Piazza di Santa Croce de naam ‘Le Stanze di Santa Croce‘ staan, de kamers van de Santa Croce. In een opwelling – ik kon nog wel een paar nachtjes in het gehuurde appartement blijven – belde ik aan. Eigenlijk alleen even om een kijkje te nemen in de zo veelbelovend klinkende kamers, maar uiteindelijk ook om er mijn spullen naartoe te verhuizen en er een paar nachten te slapen… De …

Leonardo da Vinci begon zijn schildercarrière als leerling van Andrea del Verrocchio. Rond 1472 zou hij zijn meester hebben geassisteerd bij het schilderen van een groot doek voor het monnikenklooster van San Salvi, dat zich net buiten Florence bevond. Voor zover we nu weten staan op dit doek de eerste penseelstreken die Da Vinci ooit op een echt schilderij zette – niet meer om te oefenen maar voor het grote werk. Volgens Bramly’s biografie van Da Vinci heeft Verrocchio het meest verheven gedeelte van het werk voor zichzelf gereserveerd. Hij schilderde Jezus die in het water van de Jordaan staat. …

Na de inmiddels weer verdwenen torentjes van het Pantheon die ik gisteren beschreef, moest ik denken aan de aankondiging voor een boek over de klokkentorens van Rome die ik ooit voorbij had zien komen. Nieuwsgierig of dit boek inmiddels verkrijgbaar was, mailde ik de auteur en fotograaf, Dolf Middelhoff. Wat bleek: het boek is zo goed als klaar, maar voor het mooi gedrukt en gebonden in de boekhandel kan verschijnen, moeten er eerst meer mensen gevonden worden die het boek willen gaan kopen. Aangezien ik zelf zo enthousiast was over het onderwerp – een origineel idee om Rome te verkennen …

Wie voor het eerst het plein voor de Sint-Pieter betreedt, kan vaak de onderkaak maar met moeite op zijn plek houden van verbazing. Verbazing over de grootsheid van de kerk, over de schoonheid van het plein én over de lengte van de rij die er staat om naar binnen te mogen. Als je nu eens kon regelen dat je daar niet in hoeft te gaan staan… Willemijn weet gelukkig een kleine omweg, via welke je niet alleen de rij overslaat, maar ook nog eens veel meer mee krijgt van de geschiedenis van de kerk. Die omweg loopt onder de grond. …

Helaas, geen onthullend inzicht in de bankrekening van de paus vandaag – zoals de titel wellicht wel doet vermoeden – maar een rondtocht door de enorme Sint-Pietersbasiliek en over het gelijknamige plein in cijfers. Hierna kijk je toch even anders naar dit enorme bouwwerk – en kun je tijdens een volgend bezoek indruk maken op je reisgenoten door af en toe een van onderstaande feitjes te roepen… De Sint-Pietersbasiliek is bijna 190 meter lang (met het portiek erbij zelfs 218 meter) en – op het breedste punt – 155 meter breed. Daarmee is de basiliek ruim 22.000 m2 groot. De …

Op 15 maart van het jaar 44 voor Christus werd Gaius Julius Caesar vermoord. Zijn vermeende laatste woorden, gericht aan zijn moordenaar, zijn wereldberoemd geworden. ‘Et tu, Brute?’ zou hij hebben gezegd. ‘Ook jij, Brutus?’ De ochtend was begonnen als vele andere. Hoewel Caesar gewaarschuwd lijkt te zijn dat hij juist op deze dag, op de iden van maart, op zijn hoede moest zijn, nam hij gewoon deel aan de senaatsvergadering. Aangezien de Curia Julia op het Forum Romanum niet gebruikt kon worden (het gebouw had veel schade geleden door een grote brand), vond de vergadering plaats in de curia …

Een van de mooiste straatjes van Rome, dat is een omschrijving die zeker van toepassing is op de Via Margutta. Ondanks de nabijheid van de toeristische trekpleisters op en om het Piazza di Spagna en het Piazza del Popolo, is de rust in de Via Margutta bewaard gebleven. Het straatje wordt bevolkt door kunstenaars, artiesten, een verdwaalde toerist en – bovenal – de sfeer van weleer. Van meet af aan is Via Margutta een thuis geweest voor ambachtslieden en kleine kunstenaars. Vanaf 1600 kreeg deze Romeinse straat ook steeds meer een internationaal karakter, dankzij de buitenlandse kunstenaars die zich er …

Vandaag treden we in het voetspoor van de Heilige Christina, en wel aan de hand van Henk van Os. Meer dan een halve eeuw lang houdt deze kunsthistoricus namelijk al een map ‘raroria’ bij, die deel uitmaakt van zijn reproductieverzameling. Alle kunstwerken in deze map hebben een hoog ‘kijk nou eens’-gehalte. Zo ook de voeten van de Heilige Christina. Lees maar mee: ‘Gedurende de vijf jaar die ik besteedde aan de bestudering van reliekverering in de middeleeuwen raakte ik gefascineerd door heilige voeten. Veel reliekhouders zijn koppen en nog meer zijn reliekarmen, maar hier en daar vind je ook een reliekvoet …

De regina viarum, de koningin der wegen, zo luidde de eretitel van de Via Appia ten tijde van het Romeinse rijk. Het was de belangrijkste weg van het Romeinse rijk, de weg ook die het meest tot de verbeelding sprak en spreekt. Het begin van de Via Appia bevond zich op het Forum Romanum, waar ook de andere grote wegen uit die tijd hun vertrekpunt hadden. Het eerste deel van het toenmalige traject van de Via Appia stond beter bekend als de Via Triumphalis, de Weg van de Triomf, die door zegevierende keizers en veldheren werd afgelegd na weer een …

Hoewel het gezegde ons doet denken dat alle wegen naar Rome leiden, is het eigenlijk andersom: alle wegen vertrekken vanuit Rome. Het beginpunt van de grote wegen die de Romeinen reeds aanlegden, lag steeds in de Eeuwige Stad zelf; het eindpunt was veranderlijk, afhankelijk van de gekozen richting. Zo leidde de bekendste Romeinse weg, de Via Appia (waar we morgen uitgebreid bij stilstaan), naar Brindisi. Een andere grote weg ten tijde van de Romeinen, de Via Flaminia, liep van Rome naar Rimini. De Via Flaminia werd overigens vernoemd naar keizer Gaius Flavianus, die tijdens de tweede Punische Oorlog aan de …