Naar hoofdinhoud Naar navigatie
22 december 2022

San Giorgio, de draak en het wapen van Milaan

Als je door Milaan loopt, zul je het wapen van de stad – een rood kruis op een witte ondergrond – regelmatig tegenkomen. Maar waar komt dit eigenlijk vandaan? Inge van Milaan met Local ging op onderzoek uit en deelt haar bevindingen.

Sint Joris en de draak

Inge: ‘Om te begrijpen waar het wapen van Milaan op gebaseerd is, moest ik een flink aantal eeuwen terug in de tijd. Er doen verschillende verhalen de ronde en ik kan je alvast verklappen dat niet helemaal zeker is waarom men voor dit wapen heeft gekozen.

San Giorgio – in het Nederlands beter bekend als Sint Joris – heet officieel Joris (Georgius) van Cappadocië. Misschien ken je wel het bekende verhaal over Joris en de draak. Deze legende, die al deel uitmaakte van de Griekse mythologie, wordt vanaf de achtste eeuw ook in de Angelsaksische kerk behandeld.

Het verhaal gaat dat Joris aan het begin van de vierde eeuw, onder de Romeinse keizer Diocletanius, weigerde om de christenen te vervolgen. De straf die daarop volgde, was drievoudig: hij werd op een rad gelegd en met zwaarden in stukken gesneden, hij moest in een ketel met kokende olie stappen en hij werd gedwongen een beker met gif leeg te drinken. Hoe zwaar de martelingen ook waren, Joris kwam er zonder ook maar een schrammetje vanaf.

Symbool voor het christendom

En hier houdt het niet op. Alessandra, de vrouw van Diocletanius, was zo onder de indruk van dit wonder dat ze zich tot het christendom liet bekeren. Zij en ook Joris konden hier echter niet lang van genieten; beiden werden kort daarna onthoofd.

Men vermoedt trouwens dat Joris nooit echt heeft geleefd, maar mogelijk is het verhaal wel geïnspireerd op de dood van een martelaar in de derde eeuw, vlak voordat het christendom in het Romeinse Rijk werd toegestaan.

Dat de Heilige Joris vaak met een draak wordt afgebeeld, is dan ook symbolisch. De gedode draak zou een metafoor zijn voor het bekeren van een heidens land tot het christendom.

De eerste kruistochten

We zetten een grote stap vooruit in de tijd. In Genua gebruikte men vanaf eind elfde eeuw de vlag van San Giorgio: een rood kruis op een wit vlak. Mogelijk was dit een referentie aan een kerk die in de stad stond en aan San Giorgio gewijd was.

In die tijd was de Republiek van Genua erg machtig en had het bestuur van de stad het in een groot deel van het Middellandse Zeegebied voor het zeggen. Daarnaast werden de scheepvaarders uit Genua gezien als de beste ter wereld en dwongen ze overal waar ze kwamen respect af.

In dezelfde periode vonden er ook verschillende kruistochten plaats. De kruisvaarders zetten de vlag die iedereen associeerde met de machtige en maritiem sterke stad Genua maar wat graag op hun schepen. Het zou ze beschermen tegen piraterij, wat in die tijd veel voorkwam.

Dit was ook de reden dat Richard I Leeuwenhart, koning van Engeland, een eeuw later toestemming vroeg om deze vlag te mogen gebruiken tijdens de Derde Kruistocht.

Patroonheilige van Engeland

Niet lang daarna, in 1222, stelde de Engelse synode, de kerkelijke vergadering, San Giorgio aan als patroonheilige van Engeland. Er zijn historici die denken dat de Engelsen hiervoor een jaarlijkse bijdrage aan Genua moesten betalen, maar anderen ontkrachten dit door te verwijzen naar schilderijen van eind elfde eeuw, waaruit zou blijken dat de Engelsen de vlag al veel langer gebruikten.

Werd de vlag van Genua de vlag van Milaan?

Nu volgt het gedeelte van het verhaal waarbij nog meer twijfel is over de precieze gang van zaken. Want waar ligt nu de oorsprong van de vlag van Milaan?

De eerste hypothese is dat de vlag vanuit Genua in Milaan is gearriveerd. Mogelijk gebeurde dit halverwege de twaalfde eeuw, dus nog voordat de Engelsen het rode kruis op een witte achtergrond op hun vlag gingen gebruiken. Uit die tijd stamt een brief aan de consuls van Milaan, waarin het rode kruis op het witte vlak terug komt.

De vlag kreeg zijn definitieve erkenning na de overwinning in de Slag om Legnano (1176), waarbij de Lega Lombarda – een militaire alliantie tussen de noordelijke regio’s van Italië – het leger van Frederik Roodbaard – Barbarossa – versloeg.

Toen de Lega Lombarda de rood-wit gekleurde vlag ging dragen, werd dit hét symbool van autoriteit en autonomie. Men is het er echter niet over eens wie nu wie inspireerde.

Er zijn ook historici die denken dat de vlag van Milaan niets met San Giorgio te maken heeft. Zij vermoeden dat de Milanezen deze afbeelding kozen ter ere van Jezus Christus. Op afbeeldingen van zijn wederopstanding, draagt Jezus namelijk vaak een vlag die veel overeenkomsten heeft met de vlag van Milaan.

Wat de waarheid is, zullen we misschien nooit weten. Feit is wel dat de vlag sinds de twaalfde eeuw vaak terugkomt. Ook nu nog wappert de vlag op alle publieke gebouwen in Milaan, zie je hem terug in het wapen van de stad en kozen bekende merken ervoor het te gebruiken in hun logo, zoals ik je straks zal laten zien.

In het wapen van de Visconti’s

In de vijftiende eeuw vervulde het wapen nóg een belangrijke rol. Bona di Savoia hoopte met het toevoegen van het rode kruis op de witte achtergrond het vertrouwen van de Milanezen te winnen.

Haar man werd in 1476 vermoord door een aantal inwoners van de stad die het niet eens waren met het feit dat hij steeds meer een dictator werd. Hoewel haar zoon Gian Galeazzo Sforza officieel de troonopvolger was, was hij met zijn zeven jaar toch echt te jong om deze taak te vervullen. Zijn moeder, Bona di Savoia, besloot om de taak tijdelijk op zich te nemen.

Niet iedereen was echter overtuigd van haar goede bedoelingen. Bona was namelijk een telg van de machtige familie Visconti. De Milanezen vreesden dat ze het bezit van de Sforza’s aan haar familie zou willen overdragen.

Om aan te tonen dat deze zorgen volledig onterecht waren, besloot Bona het wapen van Milaan toe te voegen aan het familiewapen van de Visconti’s: een draak met een persoon in zijn bek.

Zo kwamen Joris en de draak toch weer even samen, al was het met een heel andere betekenis. Je kunt de combinatie terugzien op het Piazza delle Armi, de grootste binnenplaats van het Castello Sforzesco in Milaan.

San Giorgio op de Duomo van Milaan

Op het dak van de Duomo van Milaan staan meer dan drieduizend beelden. Eén daarvan is net iets belangrijker dan de rest. Het is de zogenaamde Guglia Carelli, met San Giorgio op de top.

Deze guglia, of pinakel, wordt wel gezien als de eerste van de honderdvijfendertig beelden die werd gerealiseerd. Dit zou goed kunnen kloppen, aangezien de bouw van de enorme kathedraal van Milaan gestart is aan de achterzijde.

De guglia is vernoemd naar Marco Carelli, een rijke koopman die aan het einde van de veertiende eeuw stierf. Aangezien hij geen nazaten had, besloot hij al zijn bezittingen aan de Veneranda Fabbrica del Duomo te schenken.

Dat was geen gering bedrag: omgerekend naar nu zou het gaan om zo’n dertig miljoen euro! Je kunt je voorstellen dat het vernoemen van een pinakel wel het minste was dat het bouwbedrijf voor hem kon doen…

San Giorgio draagt op zijn borst het bekende kruis dat terugkeert op de vlag van Milaan. Het beeld dat nu op de Duomo staat, is trouwens niet het originele werk. Dat werd na bijna vijfeneenhalve eeuw lang blootgesteld te zijn aan weer en wind tijdens de bombardementen van 1943 geraakt en verloor twee benen en een deel van het hoofd.

Er is vervolgens een kopie gemaakt die nu op de Duomo staat. Het origineel is gerenoveerd en kun je van dichtbij bekijken tijdens een bezoek aan het Museo del Duomo.

In het logo van Alfa Romeo

Houd je van Italiaanse auto’s? Dan is het je vast opgevallen dat er veel overeenkomsten zijn tussen het wapen van Milaan en het logo van Alfa Romeo. Dit merk werd in 1910 in Milaan opgericht als de Anonima Lombarda Fabbrica Automobili, afgekort als ALFA.

Twee jaar later nam men het huidige logo in gebruik: een cirkel met links het wapen van Milaan en rechts de draak van de Visconti’s. De huidige naam kreeg het automerk trouwens pas in 1915, toen de Napolitaanse ingenieur Nicola Romeo ALFA kocht.

Ook in het logo van AC Milan

Ook de voetbalclubs van Milaan gebruiken maar wat graag het wapen dat ooit als teken van strijd werd geïntroduceerd. AC Milan, de club die volgens hun website de ‘aristocraten met de ‘casciavìt’ (de arbeidersklasse) verbond, heeft het wapen al sinds 1899 in het logo zitten. Mooi om te zien hoe de historie van de stad ook op het voetbalveld geëerd wordt!’

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Ciao tutti is hét startpunt voor je vakantie naar Italië, bomvol persoonlijke tips. Buon viaggio!

autohuur italië
Bol AlgemeenBol Algemeen