Bosco Verticale – groene wolkenkrabbers in Milaan

Milaan is in vele opzichten anders dan andere Italiaanse steden. Een van de belangrijkste kenmerken is dat de stad altijd met haar tijd is meegegaan en op allerlei vlakken innoveert. Hoewel dat betekent dat je minder nauwe straatjes en gezellige pleintjes ziet dan in andere Italiaanse steden, heeft het ook wel zijn charme. Nergens anders in het land vind je zoveel moderne architectuur bij elkaar.

Het bekendste moderne gebouw van Milaan is het Bosco Verticale, aan de noordwestzijde van de stad, vlak bij Porta Garibaldi. Inge neemt je mee naar een van de belangrijkste iconen van de stad.

Groene wolkenkrabbers in Milaan

Deze twee groene wolkenkrabbers, Bosco Verticale (‘verticaal bos’) genaamd, vind je in een van de nieuwste wijken van de stad. In de afgelopen decennia werd een bijna driehonderdduizend vierkante meter groot terrein opnieuw ingericht naar de modernste maatstaven.

Hoewel de wijk vooral een zakelijk centrum is geworden, met kantoren van internationale bedrijven, zijn er ook twee wooncomplexen gerealiseerd. En dat allemaal op loopafstand van de Scala, van de sfeervolle wijk Brera en het enorme Castello Sforzesco.

Het Bosco Verticale bestaat uit twee torens. Ze zijn respectievelijk honderdtwaalf en tachtig meter hoog. Maar wat de gebouwen vooral bijzonder maakt zijn de balkons die vol met planten en bomen staan.

Boeri’s inspiratiebron

Toen de Milanese architect Stefano Boeri in 2010 de opdracht kreeg een woongebouw te ontwerpen voor deze nieuwe wijk, liet hij zich inspireren door een aantal oudere gebouwen waarin groen een rol speelt, zoals de tuinen van Babylonië, die ook uitbundig groen tonen. Mogelijk keek hij ook naar de Torre Guinigi in Lucca.

Boeri heeft aangegeven dat hij het groen, dat in Milaan vaak achter de gevel van de gebouwen verstopt zit, zichtbaar wilde maken voor het publiek en dus naar de buitengevel heeft gebracht.

Meer op minder

Door verticaal te bouwen beperk je de consumptie van (dure) grond en door veel groen in het gebouw te integreren, kun je daarnaast nog een aantal andere voordelen realiseren. Zo zorgen de bomen en planten voor schaduw en een beperkte opwarming van de gevel. Zeker in de zomermaanden is dit natuurlijke lichtfilter erg prettig, omdat het in Milaan behoorlijk warm kan worden.

Daarnaast helpen de bomen bij het zuiveren van de lucht en het produceren van zuurstof. Ook de kleine dieren in de stad, en dan met name insecten en vogels, kunnen hier goed leven. Een van de doelen van dit project was dan ook om ‘een huis voor de bomen te creëren, waar ook mensen en vogels kunnen leven’.

Dat lijkt gelukt. Het groen dat op het Bosco Verticale staat, staat gelijk aan circa drie hectare bos en onderzoek heeft aangetoond dat er circa twintig verschillende vogelsoorten nestelen.

Grote diversiteit verzameld in een icoon

Bij het ontwerpen en realiseren van het Bosco Verticale ging men niet over één nacht ijs. Er is ruim drie jaar door diverse specialisten gewerkt aan het maken van een realiseerbaar plan. Een belangrijke rol hierin was weggelegd voor Laura Gatti, een agronoom die in nauw overleg met de kweker ook heeft onderzocht hoe ervoor te zorgen dat de bomen gezond zouden blijven, ondanks dat er voor de wortels maar een beperkte ruimte is.

Ook heeft zij meegewerkt aan het maken van een beplantingsplan. Zo is de zuidgevel veel dichter beplant dan de noordzijde, staan er aan de zuidzijde bomen en planten die tegen hitte en droogte kunnen terwijl er voor de noordzijde juist is gekozen voor groen dat in het najaar snel zijn blad verliest en dus daglicht naar binnen laat op de grijze dagen.

Vliegende tuinmannen

Het Bosco Verticale is sinds de oplevering in 2014 een belangrijk icoon voor Milaan geworden. Niet alleen de stad en haar bezoekers profiteren ervan, maar natuurlijk ook de inwoners zelf. Kun je je voorstellen dat je vanuit je woonkamer kijkt naar hoe de vogels en insecten genieten van het groen, maar je als je even verder kijkt geniet van de (moderne) skyline over de stad?

Het groen moet natuurlijk wel onderhouden worden, want hoe natuurlijk het ook allemaal lijkt, het groeit in een gecontroleerde omgeving. Als inwoner hoef, of sterker nog, mág je hier niets aan doen. Het onderhoud wordt gedaan door de Flying Gardeners, speciaal opgeleide tuinmannen die net als bergbeklimmers via kabels langs de gevel hangend het groen snoeien en indien nodig vervangen.

Kilometerslange waterleidingen zorgen er samen met sensoren voor dat de planten en bomen op het juiste moment water krijgen. Waar mogelijk opgespaard regenwater, anders water uit de bron.

© foto’s: Roy Bisschops | ZEROPXL 

Vlak bij een bibliotheek vol bomen

Het Bosco Verticale staat aan de rand van de Biblioteca degli Alberi, een openbaar park met een bijzondere inrichting. Zo is er ook veel groen voor de niet-bewoners van het ‘verticale bos’!

Als je naar Milaan gaat, is het zeker de moeite waard om het Bosco Verticale en de ‘bomenbibliotheek’ van dichtbij te bekijken. Tijdens een stadswandeling neemt Inge je graag mee naar deze unieke plekken om je er meer over te vertellen.

Nederlandse en Vlaamse projecten geïnspireerd op Bosco Verticale

Je hoeft overigens niet per se naar Italië om een groene toren van Boeri te zien. De architect heeft inmiddels ook soortgelijke projecten in Nederland en België gerealiseerd. In Eindhoven kan je sinds de zomer van 2021 de Trudotoren bewonderen, in Utrecht sinds kort Wonderwoods. Hier kun je ook het gebouw van binnen bekijken, want er zijn naast woningen en kantoren in dit gebouw ook winkels en een restaurant

In Antwerpen is een horizontale variant van het Bosco Verticale gerealiseerd. Op Nieuw Zuid staat het door Boeri ontworpen Palazzo Verde, met daarop zo’n tweeduizend struiken en planten en bijna honderd bomen die bijdragen aan de kwaliteit van leven in dit stukje stad.