Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Santarcangelo di Romagna is een van de vele dorpjes in de regio Emilia-Romagna waar de geschiedenis nog altijd springlevend is. Je wandelt hier door smalle steegjes, langs deftige herenhuizen en eeuwenoude pleintjes zo de middeleeuwen in.
Santarcangelo di Romagna ligt tegen de helling van de Colle Giove, niet ver van de Adriatische kust, met bekende plaatsen als Cesena en Rimini. Deze ligging maakt het een perfecte bestemming voor een uitstapje tijdens een vakantie aan de Riviera Romagnola.
Het dorpje is niet zo bekend. Je vindt het dan ook, ten onrechte, niet terug in de meeste reisgidsen. Het is echter een van de mooiste dorpjes van dit stukje Italië, rijk aan geschiedenis, kunst en cultuur.
We tippen de mooiste bezienswaardigheden in Santarcangelo di Romagna, van piazza’s en fonteinen tot mooie musea en kerken, van de tufsteengrotten tot de straat van de liefde.
Arco Ganganelli – een boog voor bedrog in de liefde
Je wandeling door Santarcangelo di Romagna begint het beste op het Piazza Ganganelli, de ontmoetingsplek voor de locals, met restaurants en winkels. Het plein vormt tevens het decor voor feesten, markten en andere belangrijke evenementen van het dorp.
Op dit ruime plein valt meteen de Arco Ganganelli op. Deze boog is in 1769 opgericht ter ere van de benoeming van kardinaal Lorenzo Ganganelli – geboren en getogen in Santarcangelo di Romagna – tot paus Clemens XIV.
Op 11 november, tijdens het feest van Sint Maarten, worden twee runderhoorns onder de Arco Ganganelli gehangen. Volgens de legende bewegen de hoorns als er iemand onderdoor loopt die bedrogen is in de liefde.
Vanwege dit bijgeloof wordt de boog ook wel de Arco dei Becchi genoemd, de boog van de hoorndragers, een term voor mensen die door hun partner zijn bedrogen.
Fontana della Pigna – dennenappelfontein van Tonino Guerra
Midden op het Piazza Ganganelli staat de Fontana della Pigna. Deze fontein met dennenappel – die symbool staat voor gastvrijheid, voorspoed en welvaart – is ontworpen door de lokale kunstenaar Tonino Guerra.
Guerra woonde zelf in het huis met het balkon dat op het plein uitkijkt. Al wandelend door het dorpje kom je ook een aantal andere fonteinen tegen die hij heeft ontworpen, net als gedichten van zijn hand die hier en daar op de muren geschilderd zijn.
Tonino’s zoon wijdde een klein maar kleurrijk museum aan zijn vader, het Museo Nel Mondo di Tonino Guerra (Via della Costa 15). Het laat het belang van deze veelzijdige kunstenaar zien, evenals dat van zijn werk voor deze streek.
In het museum zijn meer dan zestig kunstwerken van Tonino Guerra te bewonderen, waaronder keramiek, schilderijen en wandtapijten.
Het Museo Nel Mondo di Tonino Guerra is gratis toegankelijk, maar alleen op zaterdag en zondag geopend. Je kunt er ’s ochtends terecht van 10.00 tot 12.30 uur en ’s middags van 16.30 tot 19.00 uur.
foto’s: Museo Nel Mondo di Tonino Guerra
Museo del Bottone – een museum vol knopen
Aan dezelfde straat huist het kleine Museo del Bottone (Via della Costa 11), waar je honderden knopen kunt bewonderen uit verschillende periodes en in verschillende stijlen. De collectie beslaat maar liefst vier eeuwen geschiedenis!
Het museum is opgericht door Giorgio Gallavotti, nadat hij zijn fourniturenwinkel had gesloten. Je kunt de knopen dus niet meer kopen, maar ze zijn stuk voor stuk het bekijken waard.
Het museum is op dinsdag en vrijdag geopend van 20.45 tot 23.00 uur. Op woensdag kun je er terecht van 15.15 tot 18.00 uur en van 20.45 tot 23.00 uur. Op zaterdag en op feestdagen openen de deuren van 9.30 tot 12.00 uur en van 20.45 tot 23.00 uur.
foto: Museo del Bottone
Stamperia Marchi – bedrukte stoffen naar geheim recept
Loop het Piazza Ganganelli af en wandel via de Via Rino Molari naar de Via Saffi. Sla dan rechtsaf de Via Cesare Battisti in. Hier vind je het toeristisch informatiepunt van Santarcangelo di Romagna, waar je een rondleiding door de tufsteengrotten kunt boeken (daar vertellen we je verderop meer over).
Aan deze straat vind je ook Stamperia Marchi, een drukkerij uit 1633. Het is daarmee een van de oudste bedrijven van Santarcangelo di Romagna. Terecht dus dat het Bottega-Storica-bordje op de gevel prijkt!
In de drukkerij worden geen boeken gedrukt maar stoffen bedrukt, met een traditionele techniek waarbij de stof gestempeld wordt met roest. Het recept voor de roestkleur, dat van generatie op generatie is doorgegeven, wordt angstvallig geheim gehouden.
In de drukkerij is ook een mangano te zien, een mechanische machine om stoffen te persen, die in beweging wordt gebracht door een wiel dat wordt aangedreven door een persoon die erin rondloopt. Het is de enige ter wereld die nog altijd in gebruik is.
foto’s: Stamperia Marchi
Pescheria Comunale – vismarkt van bijna tweehonderd jaar oud
De Pescheria Comunale, de vismarkt, is de enige in de provincie Rimini die nog gehouden wordt in het originele gebouw, uit 1829. Je kunt hier nog altijd binnenwandelen door de originele smeedijzeren hekken en vis kopen van de oorspronkelijke verkooptafels van steen uit San Marino.
foto: gemeente Santarcangelo di Romagna
Collegiata – de belangrijkste kerk van Santarcangelo di Romagna
Als je je weg vervolgt door de Via Cesare Battisti, zie je rechts de Chiesa Collegiata, de belangrijkste kerk van het dorp. De kerk is gewijd aan de lokale beschermheilige, de aartsengel Michaël.
De bouw van deze indrukwekkende kerk begon in 1744 en werd ruim twaalf jaar later afgerond. Het interieur is sober, maar bevat kostbare kunstwerken zoals een schilderij van Guido Cagnacci, een veertiende-eeuwse crucifix afkomstig uit de Pieve di San Michele. Ook is er een prachtig achttiende-eeuws orgel te vinden dat nog steeds de mooiste klanken door de kerk kan laten schallen.
Sferisterio & Campo della Fiera
Als je doorloopt, kom je bij het Sferisterio, een veld onder de oude muren waar vroeger een soort balspel werd gespeeld.
In het park dat zich voor het Sferisterio uitstrekt, het Campo della Fiera, staat nog een fontein die door Tonino Guerra is ontworpen.
Rocca Malatestiana – de burcht van Santarcangelo di Romagna
Volg de Via Malatesta en vervolgens de Via della Rocca om bij de Rocca Malatestiana te komen. Deze burcht is vernoemd naar de familie Malatesta.
Waarschijnlijk was de burcht ooit verbonden met de Pieve di San Michele Arcangelo, door middel van een ondergrondse tunnel die bereikbaar was vanuit de crypte van de kerk. Zo konden de bewoners van de burcht vluchten in het geval van een belegering.
De Rocca Malatestiana is vooral beroemd om het verhaal van Paolo en Francesca, de hoofdrolspelers van het vijfde canto van Inferno, uit Dante Alighieri’s Divina Commedia – al wordt ook wel gezegd dat dit ongelukkige liefdespaar de dood vond in Gradara.
Volgens de lokale legende zou de geest van Francesca tijdens nachten zonder maan, in het wit gekleed, zuchtend door Santarcangelo di Romagna dolen, op zoek naar het nonnenklooster. Daar zou haar dochter Concordia, verscheurd door verdriet om haar moeders dood, zich hebben opgesloten.
Het kasteel is momenteel privébezit en alleen het eerste weekend van de maand te bezichtigen. Je moet je bezoek reserveren bij het eerder genoemde toeristisch informatiepunt aan de Via Cesare Battisti 5.
Celletta Zampeschi
Als je verder het historisch centrum inloopt, door de Via della Cella, kom je de Celletta Zampeschi tegen, een kerkje dat niet meer in gebruik is. Tijdens bombardementen in de Tweede Wereldoorlog werd het totaal verwoest. Wonderbaarlijk genoeg bleef de façade, met de kleine klokkentoren, ongeschonden.
foto: gemeente Santarcangelo di Romagna
Via dell’Amore – de straat van de liefde
Verderop in de Via della Cella kun je even afslaan om vanaf het Piazzetta Scarpellini te genieten van het uitzicht over het dorp en de omliggende heuvels. Vanaf dit pleintje loop je de Vicolo Amaduzzi in. Deze straat wordt ook wel de Via dell’Amore genoemd, vanwege de romantische uitzichten over de Valmarecchia.
Leuk om te weten: Santaracangelo di Romagna heeft ook een Panchina d’Amore, een liefdesbankje. Ook zijn er een Panchina dell’Amicizia en een Panchina della Convivilità. Via deze link lees je er meer over.
foto: gemeente Santarcangelo di Romagna
Il Campanone – de grote toren van Santarcangelo di Romagna
Als je je weg door de Via della Cella vervolgt, kom je bij de twaalfde-eeuwse Porta del Campanone Vecchio, de oudste toegangspoort die eerst bekroond was met een klok, die rond 1880 echter is gesloopt.
In de buurt van de poort zijn nog resten zichtbaar van de originele muur die rondom Santarcagelo di Romagna werd opgetrokken.
Op het Piazzetta Galassi prijkt de Torre Campanaria, die door de locals ook wel il Campanone, de grote toren, wordt genoemd. Met zijn vijfentwintig meter hoogte is hij al van veraf te zien en vormt hij een van de symbolen van Santarcangelo di Romagna.
De toren is gebouwd in 1893 en sinds die tijd slaat de klok elk kwartier. Op de top staat een windvaan die de aartsengel Michaël voorstelt. Als beschermheilige van Santarcangelo houdt hij vanaf grote hoogte alles in de gaten.
Piazzetta delle Monache – het pleintje van de nonnen
Vlak bij de Torre Campanaria ligt het Piazzetta delle Monache. Dit pleintje van de nonnen dankt zijn naam aan het klooster dat aan het plein ligt, het Monastero delle Sante Caterina e Barbara.
Midden op het plein staat een middeleeuwse put. Op de gevel van een van de huizen is een bronzen gedenkplaat te zien die de eerder genoemde Francesca uit het verhaal van Dante afbeeldt.
MUSAS – Museo Storico Archeologico di Santarcangelo
In het Palazzo Cenci is tegenwoordig het MUSAS gevestigd, het Museo Storico Archeologico di Santarcangelo. Dit archeologisch museum laat je kennismaken met het historisch-archeologisch erfgoed van Santarcangelo, vanaf de eerste nederzetting in de Romeinse tijd tot aan de negentiende eeuw. Er is ook een zaal gewijd aan paus Clemens XIV.
foto’s: MUSAS
Interessant is ook het Museo Etnografico (MET) aan de Via Montevecchi 41, een volkenkundig museum met oude foto’s en voorwerpen die de geschiedenis van de streek Romagna vertellen.
foto’s: MET
Porta del Sale – poort van het zout
Als je je weg vervolgt door de Via Porta Cervese, kom je aan bij de Porta Cervese. Deze poort wordt ook wel de Porta del Sale, de poort van het zout, genoemd.
Door deze poort kwamen namelijk de handelaars uit Cervia, dat bekend stond om de uitgestrekte zoutpannen. Ooit werd de poort beschermd door een ophaalbrug, waarvan je aan de zijkanten nog sporen kunt zien.
De tufsteengrotten van Santarcangelo di Romagna
Veel mensen weten niet dat er onder de Colle Giove maar liefst honderdvijfenzestig door mensen gemaakte grotten liggen. Deze mysterieuze grotten zijn verdeeld over acht niveaus en vormen een heus ondergronds dorp.
Het is nog altijd niet zeker wanneer en met welk doel deze grotten gemaakt zijn. Wat we wel weten, is dat ze in de Tweede Wereldoorlog gebruikt zijn als schuilplaats door voornamelijk vrouwen en kinderen uit de stad.
Tegenwoordig zijn de grotten bijna allemaal privébezit, maar het is mogelijk om onder leiding van een lokale gids een grot te bezoeken die in bezit is van de gemeente Santarcangelo. Je kunt je bezoek aan de grotten reserveren via het eerder genoemd toeristisch informatiepunt aan de Via Cesare Battisti.
Fijne culinaire adresjes in Santarcangelo di Romagna
Veel restaurants en huizen beschikken over een eigen grot, die als kelder dient. Als je in een restaurant met zo’n grot gaat eten, is het meestal mogelijk deze ook even te bekijken, als je het aan de eigenaar vraagt. Aanraders zijn Osteria La Sangiovesa (Piazza Beato Simone Balacchi 14) en Ristorante Lazaroun (Via del Platano 21).
foto’s: Osteria La Sangiovesa
foto’s: Ristorante Lazaroun
Bijzonder is ook de Formaggio di Nicchia di Santarcangelo, een speciale schapenkaas die in de grotten mag rijpen en die je kunt kopen bij La Salumaia (Via del Platano 27).
foto’s: La Salumaia & Ristorante Lazaroun
Extra tip: Via Saffi 32, van de eigenaren van La Sangiovesa. Niet voor de grotten maar voor de fantastische focaccia en tongstrelende tigelle (ronde broodjes) die ze hier bakken, met voor toe een van de verrukkelijke dolci. Ook de bottega is een aanrader als je culinaire souvenirs mee naar huis wil nemen.
foto’s: Via Saffi 32
Pieve di San Michele Arcangelo
De Pieve di San Michele Arcangelo ligt een eindje buiten het historisch centrum van Santarcangelo di Romagna. Het is een van de belangrijkste kerken van de omgeving, die stamt uit de Byzantijnse tijd.
De gevel is bijzonder. Niet alleen omdat hij schuin staat, maar ook omdat de klokkentoren in het midden staat, met onder aan de toren de ingang van de kerk.
Binnen zie je nog enkele resten van de originele mozaïekvloer en marmeren versieringen. Andere bezienswaardigheden zijn het antieke doopvont, de sporen van het van de muur gehaalde fresco van Sint Sebastiaan uit de vijftiende eeuw en de gebeeldhouwde stenen voet waarop het altaar rust.
foto: gemeente Santarcangelo di Romagna
Parco Artistico di Mutonia – kunst van afval
Een andere bijzondere plek, met een heel ander karakter dan de hiervoor beschreven bezienswaardigheden, is Mutonia. Dit park (dat gratis toegankelijk is) ligt aan de oever van de rivier de Marecchia, waar zich in de jaren negentig een Engelse kunstenaarsgemeenschap heeft gevestigd die bekend staat als Mutoid en grote werken maakt van afvalmateriaal als metaal en plastic.
foto: gemeente Santarcangelo di Romagna
Castello di Montebello en de geest van Azzurrina
Op ongeveer vijftien kilometer van Santarcangelo di Romagna ligt het Castello di Montebello, dat vooral bekend is vanwege de legende van de geest van Azzurrina.
Het verhaal gaat dat in 1370 de eigenaar van het kasteel zijn enige dochter Azzurrina opsloot binnen de kille muren van het kasteel om te zorgen dat ze geen contact had met de buitenwereld. Ze was namelijk als albino geboren, een eigenschap die in die tijd geassocieerd werd met hekserij.
Terwijl het meisje met een stoffen bal speelde, viel ze in de kelder met sneeuw die gebruikt werd om etenswaren te bewaren. Ze werd nooit meer teruggevonden. Er wordt verteld dat haar geest nog altijd door het kasteel waart en dat je haar stem kunt horen tijdens midzomernacht, elke vijf jaar.
foto’s: Castello di Montebello
Meer tips voor Santarcangelo di Romagna
Het informatiepunt biedt ook online al veel informatie. Via deze link vind je veel tips voor onder meer wandelroutes, evenementen, accommodaties en restaurants.
