De geniale vriendin – Elena Ferrante

29 augustus 2013 Boeken: Lezen over Italië 1 reactie

Een prachtige roman over vrouwelijke vriendschap en rivaliteit, en een haarscherp portret van het Napels van de jaren vijftig, dat is De geniale vriendin van Elena Ferrante.

Lila en Elena wonen in een volkswijk in Napels, in een tijd waarin het ondenkbaar is dat meisjes hun tijd verspillen met leren. De intelligente Lila moet van school om te gaan werken. Ze probeert aan haar milieu te ontsnappen door jong te trouwen. Haar beste vriendin Elena mag wél verder leren, maar beseft maar al te goed hoeveel slimmer Lila is. En mooier.

De geniale vriendin, een pageturner met twee kleurrijke hoofdpersonen en vol sprankelende details, speelt zich af tegen de achtergrond van het Italië van de laatste zestig jaar. Elena Ferrante vertelt dit verhaal van een vriendschap die even sterk om liefde als om rivaliteit draait, met groot inlevingsvermogen en in een schitterende stijl.

Een fragment:

‘Vanochtend belde Rino. Ik dacht dat hij weer geld wilde en nam me voor hem dat te weigeren. Maar de reden van zijn telefoontje was een andere: zijn moeder was zoek.
‘Sinds wanneer?’
‘Twee weken.’
‘En dan bel je me nu pas?’

Mijn toon moet hem vijandig hebben geleken, ook al was ik niet boos of verontwaardigd, er lag alleen een zweempje sarcasme in. Hij probeerde te reageren, maar deed dat verward, gegeneerd, half in het Napolitaans, half in het Italiaans. Hij zei dat hij ervan overtuigd was dat zijn moeder zoals gewoonlijk door Napels zwierf.
‘Ook ’s nachts?’
‘Je weet hoe ze is.’
‘Inderdaad, maar twee weken weg, lijkt je dat normaal?’
‘Ja. Je hebt haar al lang niet meer gezien, het is erger met haar: ze heeft nooit slaap, komt en gaat en doet waar ze zin in heeft.’

Hoe dan ook, uiteindelijk was hij ongerust geworden. Hij had iedereen naar haar gevraagd, was de ziekenhuizen langsgegaan, had zich zelfs tot de politie gewend. Tevergeefs, zijn moeder was nergens te vinden. Wat een goede zoon: eenzware man, tegen de veertig, nooit gewerkt, alleen maar louche zaakjes gedaan en geld verkwist. Ik stelde me voor met hoeveel zorg hij had gezocht. Met geen enkele. Hij had geen hersens en alleen voor zichzelf had hij hart.
‘Ze is niet toevallig bij jou?’ vroeg hij ineens.
Zijn moeder? Hier in Turijn? Hij kende de situatie en zei maar wat, om iets te zeggen. Wat hem betrof, hij reisde regelmatig, had minstens tien keer onuitgenodigd bij mij gelogeerd. Maar zijn moeder, die ik graag zou hebben ontvangen, had Napels nooit verlaten, haar hele leven niet. Ik antwoordde:
‘Nee, bij mij is ze niet.’
‘Weet je het zeker?’
‘Rino, alsjeblieft, ik zeg toch dat ze hier niet is.’
‘Waar is ze dan heen gegaan?’

Hij begon te huilen en ik liet hem zijn toneelstukje opvoeren, snikken die onecht begonnen en vervolgens echt werden. Toen hij klaar was, zei ik: ‘Alsjeblieft, gedraag je voor een keertje zoals zij dat zou willen: zoek haar niet.’
‘Wat zeg je nou?’
‘Wat ik zei. Het heeft geen zin. Leer alleen te leven en zoek ook mij niet meer op.’
Daarna verbrak ik de verbinding.’

‘Net zo heftig als een uitbarsting van de Vesuvius,’ zo oordeelde de Italiaanse krant La Repubblica. Dat is helemaal waar, maar naast het boeiende verhaal vinden we het toch ook intrigerend dat niet bekend is wie Elena Ferrante, de schrijfster, is. Aangenomen wordt dat het een pseudoniem is. Wat haar echte naam is, hoe ze eruit ziet, waar en wanneer ze geboren is, waar ze nu woont en wat ze doet; we weten het niet. Over het geven van interviews schrijft ze in een brief aan haar Italiaanse uitgever: ‘Ik wil alleen op papier geïnterviewd worden, maar ook dat wil ik zoveel mogelijk tot een minimum beperken… Echte wonderen zijn die waarvan de maker onbekend blijft.’