Onontdekt Sicilië: het leven op de Etna

10 april 2015 Sicilië 1 reactie

Nadat Saskia een prachtige reis maakte door het weelderige westen van Sicilië, was ze op slag verliefd op het eiland. Toen Ciao tutti door Il Daily Slow werd uitgenodigd om de onontdekte dorpjes rond de Etna te verkennen, aarzelden we dan ook geen moment: heerlijk, weer terug naar Sicilië! Dit keer mocht Willemijn op pad om la bella Sicilia te ontdekken.

Een ontmoeting met de Etna
Willemijn: ‘Tussen het landen op het vliegveld van Catania en de eerste aanblik van de majestueuze Etna zit nog geen halfuur. Onze gids en chauffeur voor de komende dagen, Orazio, is merkbaar enthousiast over zijn geboortegrond – hij begint meteen met vertellen en houdt eigenlijk pas weer op als we dagen later afscheid nemen op het vliegveld.

Terwijl we over de ringweg van Catania rijden, ben ik meteen onder de indruk. Van de immensiteit van de stad Catania, van de zwarte stenen die ons overal omringen en bovenal van de Etna die nooit uit het zicht verdwijnt. Samen met Giovanni del Sorbo van de blog Itinerandi en Serena Chiarle van Souvenirs from a Black Cat zal ik de komende dagen steeds in de nabijheid van de vulkaan blijven, om de onontdekte dorpjes op haar hellingen te ontdekken. De vraag die op onze lippen brandt is natuurlijk: hoe gevaarlijk ís die Etna nu eigenlijk?

Fa la brava
‘Si, si, l’Etna è attiva. E molto pericolosa.’ Oké. Ze is actief, dat wisten we. Als je haar in levenden lijve ziet, kun je dat direct afleiden uit de vrij constante rookpluimpjes die uit de centrale krater ontsnappen. Maar de Etna wordt nu door een local doodleuk omschreven als ‘molto pericoloso’, ‘erg gevaarlijk’. Zitten we dan wel veilig hier? Een glimlach verschijnt op het gezicht van Orazio. We hoeven ons geen zorgen te maken, ‘Fa la brava. Non si arrabia.’ Ze is een brave meid, ze wordt nooit boos. Ondertussen rijden we steeds verder omhoog, de vulkaan op.

Slapen op de kraters
De meer dan drieduizend meter hoge vulkaan domineert het hele noordoosten van Sicilië, maar speelt vooral een belangrijke rol in het dagelijks leven in de dorpjes in de directe omgeving, aan haar voeten en op haar hellingen. Het is de grootste nog actieve vulkaan in Europa. Naast de grote centrale krater heeft de Etna talloze nevenkraters. Wij logeren, spannend genoeg, op een van die nevenkraters, in Hotel Biancaneve, vlak bij het dorpje Nicolosi op circa 700 meter hoogte – met vanaf het balkon uitzicht op de vulkaankraters.

Vulkaanskiën
De Etna is – voor zover wij dat weten en kunnen traceren – al bijna honderdvijftig keer uitgebarsten. In sommige gevallen verwoestte ze daarbij talloze dorpen en natuurgebieden. Een beruchte uitbarsting, vanwege haar verwoestende kracht, is die van 1669, toen donkere lavastromen talloze dorpjes wisten te begraven. Meestal is een uitbarsting echter minder gewelddadig en worden de omwonenden ruim op tijd gewaarschuwd zodat ze zichzelf in veiligheid kunnen brengen.

Als we omhoog kijken, naar de top van de vulkaan, moeten we toegeven dat hij ver genoeg weg lijkt om bij nood op tijd weg te kunnen komen, ook al zitten we op 700 meter hoogte. Het is nog vroeg in het voorjaar en hoewel de temperatuur in en om Catania overdag al oploopt tot een aangename 20 graden, zijn de toppen van de Etna in deze periode nog wit van de sneeuw – er wordt zelfs nog volop geskied boven. We merken het zelf ook: hoe hoger we op de vulkaan komen, hoe frisser het wordt.

Etna-wijn
In de zomer zal de aanblik van de vulkaan anders zijn; groen en vol bloemen en bomen die volop in bloei staan. De Etna is niet alleen bedekt met mooi natuurschoon – natuurliefhebbers kunnen in het Parco dell’Etna hun ogen uit kijken naar alle bijzondere planten- en diersoorten – maar ook met talloze wijngaarden en hier en daar een citrusgaard. Die laatste hebben op de hogere hellingen van de Etna overigens niets te zoeken, weet Orazio ons te vertellen.

Van overheidswege werd bepaald dat er meer citrusgaarden aangeplant moesten worden op de Etna. Men luisterde niet naar de lokale bevolking, die vertelde dat de vulkanische bodem op die hoogte niet geschikt is voor sinaasappel- en citroenbomen. Er werd niet geluisterd, maar de inwoners kregen gelijk: de citrusvruchten die lager zijn aangeplant doen het goed, de bomen op grotere hoogten geven weinig of slechte oogst.

Druivenstokken worden echter al eeuwenlang op de vulkanische grond aangeplant – met groot succes. De verschillende druivenrassen leveren heerlijke wijn op, verzameld onder de naam Etna DOC. De speciale terrasbouw die je overal om je heen op de hellingen van de Etna ziet, is kenmerkend voor het gebied. Sommige wijngaarden zijn meer dan honderd jaar oud – het is wel duidelijk waar de economie hier in vroeger tijden op draaide. De Etna is daardoor met recht een van de oudste en meest belangrijke wijngebieden van Sicilië te noemen.

Herinneringen aan een feodaal verleden
Al die wijngaarden leverden de eigenaren ervan veel rijkdom op. Sicilië is in de loop der eeuwen door talloze ‘vreemde’ volkeren overheerst geweest, maar kent ook een lang feodaal verleden. We kijken er dan ook niet van op als we horen dat al deze landerijen vroeger (en soms nog) het eigendom waren van aristocratische families. Verschillende casali, voormalige herenhuizen en landbouwbedrijven, domineren nog altijd de dorpjes op hellingen van de Etna.

In Mascalucia (op de eerste foto hieronder) en San Pietro Clarenza (op de tweede en derde foto) kun je nog enkele case nobili uit vervlogen tijden vinden, die geen eigenaar meer hebben of een nieuwe bestemming hebben gekregen toen de laatste telg uit de adellijke familie overleed. Ze doen je meteen denken aan de filmset van Il Gattopardo…