Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Een activiteit die je volgens Marlou niet mag missen tijdens je vakantie in de Gargano, het spoor van de hak van de Italiaanse laars, in het noorden van Puglia, is het bezoek aan een trabucco, voor een unieke en traditionele ervaring.
Giganten van de zee
Wat zijn toch die gigantische bouwwerken van hout langs de kust van Gargano? Iedereen die hier langs de zee rijdt of wandelt, heeft ze weleens zien staan: de grote houten bouwwerken, half in het water, half op het land met meterslange ‘antennes’. Het lijken wel spinnen, wordt vaak gezegd.
Het zijn trabucchi, meer dan honderd jaar oude vissersplatformen die op ingenieuze manier zijn gebouwd en zeer specifiek zijn voor de kustlijn van het noorden van Puglia en die van de regio’s Abruzzo en Molise (waar ze ook wel trabocchi worden genoemd).
Sommige trabucchi zijn omgetoverd tot een restaurant, maar de trabucchi in Vieste blijven traditioneel. Hier ontdek je hoe deze vorm van vissen ervoor zorgde dat men de zee niet op hoefde wanneer het bijvoorbeeld door weersomstandigheden moeilijk of onmogelijk was.
Door de netten op een bepaalde manier te laten zakken, zwom de vis er als het ware ‘vanzelf’ in. De trabuccolanti moesten keihard werken om de netten in de vorm van een zak (standaard 24 bij 31 bij 27 meter) op te trekken met behulp van een houten draaimechanisme, liefkozend cuccio genoemd, een koosnaampje voor een ezel.
De wedergeboorte van de trabucchi
Tegenwoordig wordt er niet echt meer op deze manier gevist, maar vroeger konden wel zes families van de opbrengst van één trabucco leven. De vis werd bewaard in de bassins tussen de rotsen, die als een soort natuurlijke koelkast werkten, en daarna per familie verdeeld.
De opa van mijn vriend Matteo Silvestri bouwde er ooit een en Matteo, die werkzaam is als ingenieur, wil dat deze bouwwerken behouden blijven voor volgende generaties.
Hij riep in 2012 een stichting in het leven, La Rinascita dei Trabucchi Storici genaamd, ‘de wedergeboorte van de historische trabucchi’. De stichting werkt met vrijwilligers die allemaal op een of andere manier een band hebben met een trabucco.
Je opa heeft er bijvoorbeeld gewerkt of je bent zelf een gepensioneerde trabuccolante. Alle vrijwilligers delen de passie voor deze bouwwerken en de traditie.
Het doel van de stichting is om de vijf oude en vervallen trabucchi van Vieste op te knappen en ervoor te zorgen dat de traditie van het construeren van een trabucco, net als de traditionele manier van vissen, niet vergeten wordt.
Er zijn er nu al drie gerestaureerde exemplaren: de trabucco van Molinella, de grootste en mijn persoonlijke favoriet, die van San Lorenzo met zicht op de gelijknamige baai en de onlangs officieel geopende Trabucco Punta Santa Croce, die het kleinste is maar als enige bijna in de stad staat. De namen van de trabucchi verwijzen overigens naar hun locatie.
Alle drie de trabucchi worden ingezet voor demonstraties, waarbij je een idee krijgt hoe het vissen nu precies in zijn werk ging. Het spreekt erg tot de verbeelding, voor jong en oud, en is niet alleen educatief maar ook zeer vermakelijk.
De trabucco van Molinella
De trabucco van Molinella is honderdzevenentwintig jaar oud en volledig in ere hersteld. Tijdens de reizen die ik organiseer, volgen we hier een demonstratie. De netten worden de avond ervoor geprepareerd en je kunt het hele spektakel meemaken én zelf meehelpen, door aan de cuccio te draaien om de netten op te halen, tot je duizelig wordt.
De trabuccolanti lopen hoog boven de trabucco over de lange ‘antennes’ en halen halsbrekende toeren uit. Ondertussen worden er wat wetenswaardigheden verteld.
Het allerlaatste visje wordt er op een speciale manier uitgehaald, ik ga natuurlijk niet verklappen hoe dat in zijn werk gaat, dat moet je zelf ontdekken.
Zelf heb ik de demonstratie al vaker meegemaakt, maar het verveelt nooit. Ik vond het de eerste keer zó bijzonder dat ik het in mijn reisprogramma heb opgenomen. Het past geheel bij andere tradities, zoals de olijvenoogst.
De restauratie van Trabucco Punta Santa Croce
Na jaren ken ik ook alle trabuccolanti persoonlijk. In april en mei zocht ik ze vaak op terwijl ze de laatste hand legden aan de restauratiewerkzaamheden van de Trabucco Punta Santa Croce. We maakten regelmatig een praatje, ik bekeek de vorderingen en ook al begreep ik niet alle technische uitleg, ik zag dat het bijzonder specialistisch, tijdrovend en kostbaar werk is. Zo werd me verteld dat een van de masten van speciaal pijnboomhout al snel honderd euro kost.
Dat niet iedere inwoner van Vieste deze traditie kent, bleek een paar jaar geleden. Mijn goede vriendin Isabella was nog nooit op een trabucco geweest en dus nodigde ik haar uit om samen met mijn groep de demonstratie te volgen. Ze vond het geweldig dat een olandese haar dit moest laten zien!
Bezoek een van de trabucchi bij Vieste
Ga zeker zelf eens kijken bij een van de trabucchi bij Vieste, wandel erlangs om ze aan de buitenkant te bewonderen of woon een demonstratie bij. Je kunt online boeken bij de stichting maar je mag uiteraard ook altijd mijn hulp inroepen.
De trabucchi zijn erg fotogeniek en sieren menig vakantiekiekje van Vieste. Een creatieve deelnemer aan een van mijn reizen maakte zelfs een prachtige krijttekening.
Door een bezoek aan de trabucco stap je even in het verleden met respect voor een eeuwenoude traditie. Met de kleine financiële bijdrage voor de demonstratie, waarbij je tekst en uitleg krijgt én een drankje en hapje uit de streek, steun je de stichting. Soms is er ook Engelstalige uitleg, soms ga ik op verzoek mee als tolk. Er zijn ook miniatuur-trabucchi als souvenir te koop, gemaakt door een van de vrijwilligers.’
