Kunst uit Italië

Michelangelo’s erfenis

Vandaag 449 jaar geleden, op 18 februari 1564, blies Michelangelo zijn laatste adem uit. Een memorabele datum dus, die we aangrijpen om Michelangelo’s voetsporen in Venetië onder de loep te nemen. Want hoewel de kunstenaar daar geen grote meesterwerken heeft achtergelaten, zoals de David in Florence of het plafond van de Sixtijnse Kapel in Rome, is zijn erfenis toch ook hier aanwezig. Wel op een heel andere manier, waarbij we de overgeleverde verhalen voor waar aan moeten nemen. Maar zoals ze in Italië zeggen: se non è vero, è ben trovato! Paradijspoorten Tegenover de Duomo in Florence vind je de …

Lees meer »

De Italiaanse verzameling oudheden van Sir John Soane in Londen

Stap uit bij metrohalte Holborn in hartje Londen. Loop het hoekje om, richting een statig pleintje met de naam Lincoln’s Inn Fields. Betreed het stenen trapje naar de voordeur op nummer 13, en stap twee eeuwen terug in de tijd, in het huis van Sir John Soane – een unieke tip van Willemijn. Van Londen naar Rome ‘Always see with your own eyes.’ Het advies kwam van een bevriende architect en John Soane, beginnend architect, nam het ter harte. Met een studiebeurs van zestig pond per jaar ging hij op Grand Tour, een reis door Europa langs de bakermat van …

Lees meer »

Pietro Bembo – kunst, liefde en letters

Van Bellini tot Titiaan, van Mantegna tot Rafaël, zo luidt de ondertitel van een grootse expositie die vanaf 2 februari te zien is in Padova. Het zijn namelijk deze meesters die Pietro Bembo in zijn huis in Padova verzamelde en die nu zijn samengebracht in het Palazzo del Monte di Pietà voor een unieke tentoonstelling. Pietro Bembo en de uitvinding van de renaissance Na vijf eeuwen zijn alle werken uit de collectie van deze Pietro Bembo, een Venetiaanse geleerde die het tot kardinaal schopte, voor zover mogelijk weer verenigd. Sierden ze eerst de muren van zijn huis aan de huidige …

Lees meer »

Een kerststal van zand in Jesolo

De pastamaker van Varese maakt elk jaar een kerststal van pasta, in Napels staan er voetballers en pizzabakkers in de kerststal en in Jesolo (bij Venetië) bouwen ze elk jaar een kerststal van zand. Van meer dan 1500 ton zand, om precies te zijn. Sinds 8 december wordt het Piazza Marconi in Jesolo bevolkt door engelen, kamelen, herders, Maria’s en andere kerststalfiguren van zand. De zandsculpturen worden gemaakt door artiesten van over de hele wereld, onder wie ook een aantal Nederlanders. Van speciaal zand maken zij naar een idee van artistiek leider Richard Varano de meest schitterende scènes uit het …

Lees meer »

De engelen van Tiepolo

‘Er waren in de schilderkunst maar zelden zulke aantrekkelijke engelen te zien geweest als die van Tiepolo,’ zo schrijft Roberto Calasso in Het roze van Tiepolo. Toch was niet van meet af aan duidelijk dat Tiepolo zijn talent in hogere sferen moest zoeken. Pas toen hij in het bisschoppelijk paleis van Udine een prachtige engel schilderde, die Sara de geboorte van Isaak komt aankondigen, werd duidelijk dat Tiepolo meer in zijn mars had dan tot dan toe werd gedacht. ‘Na een aantal pogingen in verschillende richtingen ontdekt de jonge Tiepolo bij de fresco’s voor het bisschoppelijk paleis te Udine wat …

Lees meer »

Dynamiek van Boccioni

Na de aangelijnde hond van Balla zien we nu een aantal geslaagdere weergaves van beweging, allemaal van de hand van Umberto Boccioni: Dinamismo di un corpo umano nr 1 Galleria d’Arte Moderna in MilaanDinamismo di un corpo umano nr 2 Galleria d’Arte Moderna in MilaanDinamismo di un ciclista Collezione Mattioli in MilaanDinamismo di un foot-baller Museum of Modern Art in New York Boccioni, die tot de futuristen behoorde, is vooral bekend vanwege zijn beeld Unieke vormen van continuïteit in de ruimte, dat ook staat afgebeeld op de Italiaanse twintig eurocent. Minder bekend bij het grote publiek is zijn grote fascinatie …

Lees meer »

Dynamiek van een aangelijnde hond – Giacomo Balla

Nog een klein stukje over de Italiaanse futuristen, omdat ik in het boek van Wil Gompertz waarover ik gisteren al schreef zo’n grappig, gek schilderij vond, met de bizarre titel Dynamiek van een aangelijnde hond: Gompertz schrijft hierover: ‘De futuristen vonden dat hun schilderijen niet ‘gevangen waren’ in het moment, zoals de statische binnenwereld die Braque en Picasso zo sober nastreefden. Het futurisme nam echter wel het idee over om een voorwerp van verschillende kanten te bekijken, en was eigenlijk een kubisme met vaart. Dat werkte sommige keren beter dan andere. Giacomo Balla’s lieve maar enigszins belachelijke Dynamiek van een …

Lees meer »

Marinetti’s manifest

Waarom is moderne kunst wat het is, waarom wordt een onopgemaakt bed als kunst tentoongesteld? Waarom is een uitvergroot roze opblaasbaar varken zo verrekte veel geld waard? Elke museumbezoeker vraagt het zich wel eens af: is dit kunst? Is dit echt zo veel waard? In Dat kan mijn kleine zusje ook prikt de vermaarde Engelse kunstkenner Will Gompertz het pretentieuze kunstgebazel door en geeft hij op heldere en enthousiaste wijze antwoord op de belangrijkste vragen die elke kunstbeschouwer zich wel eens stelt. Een bezoek aan een museum of galerie zal na lezing van dit boek niet meer zo intimiderend zijn, …

Lees meer »

A Secret Tour

Verdwijnen in een stad, dat zouden we soms allemaal wel willen, zeker in Rome. Eind augustus schreef ik al over de Chinese kunstenaar Liu Bolin, die dit verlangen vaak zeer letterlijk neemt en helemaal opgaat in zijn omgeving. Ik liet jullie toen foto’s zien van hoe Bolin zichzelf liet verdwijnen in onder andere het Teatro della Scala in Milaan en in de Venetiaanse Rialtobrug. Bolin draagt echter meer plekken in Italië een warm hart toe. Hij verdween ook in Verona, Rome en Pompeii, om maar eens drie prachtplekken te noemen. In het Museo Hans Christian Andersen in Rome kun je …

Lees meer »

Fugit Amor – De broosheid van de liefde

We keren nog even terug naar het beeld van Dante met een beeld van Auguste Rodin. Vreemd? Niet als je weet dat Rodin met zijn Fugit Amor vorm heeft gegeven aan een episode uit La Divina Commedia. Dankzij het prachtige kijkboek Eros in de kunst ontdekte ik dit – en ik laat jullie graag meegenieten van deze vondst. ‘Het marmeren beeldhouwwerk verbeeldt een episode uit het tragische liefdesverhaal van Paolo en Francesca, die in Dantes meesterwerk (in de Hel, vers V) wegens overspel waren veroordeeld om voor eeuwig door een storm te worden meegesleurd. Rodin geeft het moment weer waarop …

Lees meer »

De kinderen van Michelangelo

Na de schilderijen van Tintoretto, de etsen van Piranesi en de schetsen van Van Heemskerck, staan we vandaag voor een werk van een iets andere orde: de fresco’s van Michelangelo die het plafond en de wanden van de Sixtijnse Kapel sieren. Aangezien de Sixtijnse Kapel voor veel toeristen een must see is tijdens hun bezoek aan Rome, is het er dus bijna altijd druk. Dat kan er soms toe leiden dat je gemaand wordt door te lopen en vooral niet te lang stil te blijven staan. Vandaag vraagt echter om een langer bezoek en een gedetailleerdere kijk op de figuren …

Lees meer »

Op pad met Piranesi

Na de onverwachte ontmoeting met het Venetiaanse ververtje in Rome, ga ik vandaag op pad met Giovanni Battista Piranesi. Niet letterlijk natuurlijk, want deze begenadigde kunstenaar is al meer dan tweehonderd jaar dood. Dankzij het boek Rome: van Piranesi naar nu – van kopergravure naar nu van Leo Smink dient Piranesi echter nog steeds als gids door de Eeuwige Stad. Piranesi werd begin achttiende eeuw geboren in de buurt van, jawel, Venetië. De stad laat me hier in Rome gewoonweg niet los… Piranesi had het echter al op vrij jonge leeftijd gezien in het noorden en trok naar Rome, waar …

Lees meer »

Het geheim van de gulden snede

Voor het maken van een perfecte tekening moet je niet alleen de verhoudingen van de Mens van Vitruvius kennen, zoals we gisteren zagen, maar ook de gulden snede voor ogen houden. Deze gulden snede is een stukje eeuwenoude wiskunde. De gulden snede of divina proportia (goddelijke proportie) geeft de perfecte verhouding tussen lijnen aan. Bij de gulden snede verhoudt het grootste van de twee delen zich tot het kleinste, zoals het gehele lijnstuk zich verhoudt tot het grootste. Geven we het grootste deel aan met a en het kleinste deel met b, dan is de verhouding van beide zo dat …

Lees meer »

De Mens van Vitruvius – Leonardo da Vinci

Na het zien van alle schetsen en tekeningen van Da Vinci die nog tot eind januari in Turijn tentoon worden gesteld, zou ik niets liever dan een potlood en schetsboek ter hand nemen en een poging doen in de buurt van deze kunstenaar te komen. Helaas krijg ik woorden veel gemakkelijker op papier dan lijnen, schetsen en schaduwen – en vormen ze ook een veel natuurlijker en aangenamer geheel dan mijn artistieke gestuntel. Gelukkig geniet ik ondanks het magere resultaat van het schetsen zelf, van het proces dat begint met een maagdelijk leeg vel papier en dat langzamerhand je gedachten …

Lees meer »

De levens van de grootste kunstenaars, opgetekend door Giorgio Vasari

Met het boek De levens van de grootste schilders van Giorgio Vasari is de kunst-geschiedenis begonnen. Vasari schreef het op het hoogtepunt van de Italiaanse renaissance en hij beschouwde die kunst als het toppunt van het menselijk kunnen. Daarbij had hij veel vertrouwen in zijn pen: de oorspronkelijke editie was niet geïllustreerd – latere edities wel. De levens van de grootste kunstenaars bestaat uit boeiende biografieën van kunstenaars vanaf het einde van de dertiende eeuw tot en met Vasari’s eigen tijd. Met oorspronkelijke (vertaalde) teksten van Vasari en hedendaagse toelichtingen, een boekwerk dat niet mag ontbreken in de kast van liefhebbers van de …

Lees meer »

De vinger van Da Vinci

Eergisteren wezen we je al op de vinger van Da Vinci, de omhoog wijzende vinger die wijst op verlossing, op de komst van Christus. Een van de duidelijkste voorbeelden die Da Vinci ooit schilderde, is te zien op het doek Johannes de Doper, dat te zien is in het Louvre in Parijs. Het is vermoedelijk het laatste doek dat Da Vinci schilderde – waarschijnlijk had hij het nog in zijn bezit toen hij stierf. Het is het meest gekopieerde van zijn werken, en kunstkenners strijden nog altijd over de authenticiteit van het doek. Wel is door onderzoek boven water gekomen …

Lees meer »

Clet – verkeersagent van de ziel zorgt voor vrolijke verkeersborden in o.a. Florence

Clet Abraham, een Franse kunstenaar die al meer dan twintig jaar in Florence woont, tovert regelmatig een glimlach op het gezicht van de inwoners van de stad van de renaissance. Met zijn humoristische kunst zorgt hij voor een vrolijke, hedendaagse noot tussen de eeuwenoude palazzi. Hij wordt door de inwoners van Florence daarom ook wel ‘verkeersagent van de ziel’ genoemd. Meer dan toepasselijk, want Clet tovert verkeersborden namelijk om tot kunst. Kunst met een knipoog, want wie een verkeersbord dat door Clet onder handen is genomen passeert, kan niet anders dan glimlachen of hardop grinniken. Toen we gisteren door Florence …

Lees meer »

Bronzino’s overwinning van Venus

De Italiaanse Bronzino was niet alleen een schilder maar ook een verdienstelijk dichter – zowel op papier als op het doek. In De kunst van het kijken stelt Stefano Zuffi: ‘Bronzino werd ook om zijn literaire talenten op prijs gesteld. Hij was in staat om allegorische voorstellingen met een prikkelende intellectuele complexiteit uit te werken. Aan het hof van de’ Medici speelde hij een belangrijke rol. Doordat Vasari en Salviati dikwijls elders verbleven (om maar te zwijgen van Michelangelo, die definitief uit Florence was vertrokken), werd hij op termijn zelfs de belangrijkste schilder van de stad en, meer in het …

Lees meer »

Bronzino, beeldhouwer met penselen

De portretten van Bronzino (1503-1572) lijken uit marmer gehouwen: gepolijst, verheven en bijna bovenmenselijk – precies zoals de absolute heerser van het Medici-geslacht zich afgebeeld wilde zien. Ronald Kuipers ging voor Italië Magazine naar Florence en schetst aan de hand van een aantal schilderijen een beeld van Bronzino’s leven en carrière: ‘Uitgeput en versleten: zo typeerde Eleonora di Toledo haar erbarmelijke lichamelijke toestand. Ze mocht dan hertogin zijn van Toscane en dochter van de onderkoning van Napels, maar fysiek was ze opgebrand. Eleonora was pas veertig jaar, maar had al elf kinderen gebaard. Door de bijna permanente toestand van zwangerschap leed …

Lees meer »

Verleidelijke Venussen in de Galleria degli Uffizi in Florence

De Galleria degli Uffizi heeft ontelbaar veel kunstwerken in haar collectie waarbij de hoofdrol is weggelegd voor Venus, de godin van de Schoonheid. Op het schilderij dat we in deze blog bespraken, The Tribuna of the Uffizi van Johann Zoffany, zie je vooraan een van de beroemdste werken waarop Venus staat afgebeeld, de Venus van Urbino van Titiaan. Het schilderij is op het doek van Zoffany een beetje een vreemde eend in de bijt, aangezien het in die tijd in Florence nog niet zo gewoon was om een vrouw zo open en bloot af te beelden, zonder enige bedekking en …

Lees meer »