Bestel Saskia's roman Het perfecte recept

Graffiti met een glimlach – vrolijke street art in Italië

De oude Romeinen versierden hun muren met schitterende fresco’s. Ook nu nog wordt er veel op muren geschreven en getekend. Niet allemaal even mooi, maar in verschillende Italiaanse steden zijn er schitterende voorbeelden van graffiti te vinden.

Blub, Clet, Exit/Enter, Keith Haring, Kenny Random, Milo en Zilda toveren dankzij hun street art zeker weten een grote glimlach op je gezicht!

Graffiti uit Pompeï

Eerst iets over het woord graffiti, dat volgens de etymologie naar alle waarschijnlijkheid afkomstig is van het Latijnse werkwoord graffiare, krassen. De term werd voor het eerst gebruikt in 1841, toen de archeoloog Avelino de opschriften in Pompeï probeerde te omschrijven.

graffiti-Pompei

In deze oorspronkelijke archeologische betekenis staat graffiti voor eenvoudig aangebrachte tekeningen, spontane opschriften of inschriften van niet-officiële oorsprong. In het enkelvoud, graffito, verwijst het dan naar een tekst of tekening die in of op een muur gekrast, gegraveerd of geschreven is.

De teksten in Pompeï werden veelal ingekrast met een potscherf of een stuk ijzer. Het betreft teksten in krakkemikkig Latijn, niet zelden obsceen of beledigend van toon en vaak persoonlijk van aard.

Kunstige graffiti

De graffiti van nu is meestal heel anders en draagt niet altijd bij aan de schoonheid van het Italiaanse straatbeeld. Er zijn echter schitterende uitzonderingen te vinden, met graffiti-werken die zo mooi zijn dat ze de titel kunstwerk verdienen.

Blub-Michelangelo

Meesterwerken met duikbril

In Florence voorziet Blub onder het motto l’arte sa nuotare (‘de kunst kan zwemmen’) kunstwerken uit de renaissance van duikbrillen, snorkels en luchtbellen. Blub tekende een duikbril voor onder anderen Dante, Mona Lisa en Michelangelo’s David.

Blub-2 Blub-Fellini Blub-Venus

De boodschap erachter is duidelijk: wie in de kunstenaarswereld wil zien te overleven, moet kunnen zwemmen. Blub: ‘Het water staat symbool voor de crisis. De kunst kan aanmoedigen om crisis en problemen te overwinnen. Daarvoor heb je alleen een duikbril nodig en moet je leren zwemmen.’

Vrolijke verkeersborden

De verkeerskunstenaar van de ziel,’ zo noemen de Florentijnen Clet Abraham ook wel. Deze kunstenaar – die van oorsprong uit Normandië komt, maar sinds zijn studie in Florence woont en werkt – tovert namelijk met kleine aanpassingen verkeersborden om tot symbolen die je meteen doen glimlachen.

Clet (1) Clet-verkeersbord-kunst-Italie

Zonder de betekenis van de borden te schaden overigens, want het moet natuurlijk wel veilig blijven. Wie een verkeersbord dat door Clet onder handen is genomen passeert, kan niet anders dan glimlachen of zelfs hardop grinniken.

Rode ballonnetjes

Onder de Engelse naam Exit/Enter opereert een anonieme Italiaanse artiest in de straten van onder andere Florence, Rome, Amsterdam en Berlijn.

De kunstenaar heeft al vaak verklaard hoe zijn uitzonderlijke hoofdpersonage geboren is: ‘Het mannetje is er altijd geweest in mijn tekeningen op papier. Het dook vaker en vaker op in mijn werk, bewoog zich en ging in interactie met andere tekens in mijn schetsboek. Tot ik er op een nacht eentje bevrijd heb op straat.’

Exit-Enter (2) Exit-Enter-street-art (2)

De creaties hangen vaak aan rode ballonnetjes of hartjes, symbolen die de kunstenaar niet zomaar koos. ‘Mijn mannetjes balanceren hoog op lange ladders in een poging de hemel aan te raken of in een koers naar bloemen en hartjes.

Zo worden ze een boodschap van lichtheid, een uitweg of zelfs een vlucht uit de koortsachtigheid van deze moderne wereld. Maar ze zijn vooral een uitnodiging om jezelf te zoeken en terug te keren naar waarden die even eenvoudig als zuiver zijn.’

Exit-Enter (1) Exit-Enter-street-art (4) Exit-Enter-street-art (6)

Millo’s murales

Millo is de artiestennaam van Francesco Camillo Giorgino, geboren en getogen in Mesagne (Puglia). Na gestudeerd te hebben voor architect (en zijn studie cum laude afgerond te hebben) wijdt Millo zich aan street art. Hij creëert grote muurschilderingen in onder meer Milaan, Turijn, Bologna en Rome. Hij gebruikt vooral veel wit en zwart, met af en toe een kleurrijk detail, zoals een rood hart.

Twee van Millo’s murales in Milaan zijn te zien in de zogenaamde Giardino delle Culture. Twee saaie, kale gebouwen aan de Via Morosini (op de hoek met de Via Bezzecca) zijn door hem omgetoverd tot ware kunstwerken.

Milaan-graffiti-4 Milaan-graffiti-b

In de wijk Barriere di Milano in Turijn is nog meer moois van Millo’s hand te zien. Dertien muurschilderingen vormen samen de expositie Habitat. Een toepasselijke titel voor dertien murales die de leefruimte in deze wijk elke dag opnieuw weten op te vrolijken.

Kleurrijke wereld in Pisa

Keith Haring maakte in Pisa een enorme muurschildering. Dit kunstwerk, met de titel Tuttomondo (‘Heel de wereld’), is een van de weinige permanente schilderingen van deze graffitikunstenaar. Het is te zien op de zijwand van het klooster van Sant’Antonio, vlak bij het Piazza Vittorio Emanuele II.

Haring maakte Tuttomondo in 1989, een paar maanden voor zijn dood. Hij voltooide het kunstwerk van bijna tweehonderd vierkante meter, dat wordt bevolkt door dertig figuurtjes, in precies een week. Wie goed kijkt, ziet allerlei figuren die symbool staan voor vrede en verdraagzaamheid, met bovenaan een dolfijn (symbool voor de prachtige relatie tussen mens en natuur) en daarnaast een mannetje met een schaar als benen, die een slang (symbool voor het kwaad – denk aan Adam en Eva) doormidden knipt.

Haring wist tijdens het schilderen al dat hij niet lang meer te leven had, maar dankzij deze prachtige muurschildering met zijn kleurrijke, energieke figuren, heeft hij Pisa een blijvende vitaliteit gegeven, een oprechte ode aan het leven!

Randoms silhouetten

De straten van Padova worden hier en daar opgefleurd door een silhouet van een man, vaak in gezelschap van een kat en een kleurrijk detail: een bloem, een vlinder, een regenboog… Het is het werk van Kenny Random, de artiestennaam van Andrea Coppo, die soms ook bekende (strip)figuren van stal haalt om zijn silhouet te vergezellen. 

Kenny-Random-Padova (2) Kenny-Random-Padova (3)

Straatengelen in Napels

Tussen het zich her en der ophopende vuilnis in Napels tovert de Franse straatkunstenaar Zilda een vergeten straathoek of een simpele deur om tot een hoekje van het paradijs. Van Amor en Psyche tot beschermengelen, Zilda verandert de muren van Napels in mini-musea.

Zilda (1) Zilda (2) Zilda (2a) Zilda (2b)

Kunst op straat

Street art kleurt niet alleen de muren van Italiaanse steden en dorpen, maar ligt regelmatig ook zomaar op straat. Letterlijk! Wij zijn dol op de vele straatkunstenaars die in Italië te vinden zijn – en dan bedoelen we niet de kunst van de illegale verkopers die je voor een paar euro een poster op A5-formaat willen aansmeren.

Nee, dan bedoelen we de creaties van de echte straatkunstenaars, die in het Italiaans worden aangeduid met de term Madonnari. Deze Madonnari worden zo genoemd omdat ze vaak de schitterendste Madonna’s op een klein stukje straat weten te creëren, hoewel ze uiteraard ook andere onderwerpen op de straatstenen kwijt kunnen, zoals een perfecte kopie van Botticelli’s Venus of Rafaëls dame met hermelijn.

Madonnari-straat-kunst

We hebben ontzettend veel waardering voor deze kunstenaars, die uren op hun knieën op de harde straatstenen zitten om een kunstwerk te creëren dat bij de eerste regendruppels wordt weggevaagd, alsof het er nooit is geweest.

Wie net als wij dol is op deze straatkunst, moet tijdens een bezoek aan een Italiaanse stad opletten of er met tape afgezette stukken straat of stoep te zien zijn. Daar gaan de Madonnari vaak aan het werk.

Madonnari-straat-kunst-2

Politieke murales

Wie op Sardinië vakantie viert, moet zeker een bezoek brengen aan het dorpje Orgosolo, waar bijna elke muur een ander verhaal vertelt. De eerste murales van Orgosolo werden in 1969 gemaakt door een groep Milanese anarchisten. Al snel volgden er meer.

Zowel de lokale bevolking als kunstenaars van buitenaf gebruikten de muren van Orgosolo als klankbord voor hun ideeën. De meeste murales gaan over sociale, historische of politieke thema’s. Er zijn inmiddels meer dan honderdvijftig openbare schilderijen te bewonderen in het Sardijnse dorpje.

Kleurrijke dorpjes

In Dozza (Emilia-Romagna) wordt elke twee jaar een grote competitie gehouden waarbij kunstenaars van over de hele wereld de muren van de huizen mogen beschilderen. De kunstwerken zijn vervolgens twee jaar te zien. Wandel langs alle kleurrijke muurschilderingen en geniet van de verschillende afbeeldingen die je onderweg tegenkomt.

Dozza-Emilia-Romagna (7)

Ook in Cibiana di Cadore zijn veel murales te zien op de muren van de huizen. Internationale kunstenaars zijn gevraagd om het penseel ter hand te nemen om de geschiedenis van het dorp op de muren van de huizen te schilderen, als een kleurrijk geschiedenisboek.

Cibiana-di-Cadore

Fellini op de muren van Rimini

De befaamde Italiaanse filmregisseur Federico Fellini is beroemd geworden door onder andere La Dolce Vita. Wie kent de onsterfelijke scène in de Trevifontein niet, die we eerder in dit artikel al zagen in een kunstwerk van Blub?

Fellini’s erfenis ligt echter niet alleen in Rome. Hij werd geboren in Rimini en in deze kustplaats is zijn aanwezigheid nog overal voelbaar – ondanks het feit dat Fellini nooit in zijn geboortestad filmde. Voor zijn films Amarcord en I Vitelloni, die zich in Rimini afspelen, liet hij delen van Rimini nabouwen in zijn filmstudio in Cinecittà.

Fellini-Rimini (1)

Rimini è una dimensione della memoria,’ zo zei Fellini ooit. Hij verliet de stad op zijn negentiende, maar in zijn herinnering leefden de pleinen, de straten, de lantaarns en de zee voort. Nu is het andersom en leeft Fellini nog voort in de straten van de stad, dankzij de muurschilderingen die hier en daar opduiken.

Fellini-Rimini (2)

Ken jij nog mooie voorbeelden van street art in Italië?

Ontdek de leukste routes in Italiaanse steden!

Een reactie

  1. Zo genoten in Firenze van Clet en Blub!
    Zoveel mogelijk foto’s gemaakt van deze kunstenaars! En het grappige was dat alle toeristen die mij zagen fotograferen in eerste instantie verbaasd waren : waarom doe jij dat??? En daarna zelf ook hun camera tevoorschijn toverde

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *