Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Een vrij onbekend stukje Rome: de Case romane del Celio en de San Clemente, waar je een bijzonder kijkje onder de grond kunt nemen.
Dat de Eeuwige Stad boven de grond veel schoonheden te bieden heeft en ons elke keer weer weet te verbazen, hoeven we niet meer uit te leggen. Maar Rome toont ook steeds meer ondergrondse geheimen. En wat blijkt: ondergronds is Rome zo mogelijk nog fascinerender dan bovengronds.
Het ‘oude’ Rome uit het Romeinse tijdperk ligt zo’n zes tot tien meter lager dan het huidige straatniveau. Op veel plaatsen in de stad kan je dat ook goed terugzien. Denk alleen maar aan het Forum Romanum, dat meters lager ligt. Vanaf het huidige straatniveau kijk je prachtig uit over het Rome van de oudheid.
Onlangs werd bekend gemaakt dat men eind vorig jaar een van de belangrijkste vondsten in eeuwen heeft gedaan. Door de bouw van een nieuwe metrostation is een militaire basis uit de tweede eeuw na Christus ontdekt. De omvang is onwaarschijnlijk groot: negen meter onder de grond liggen negenendertig kamers verscholen, die bijna allemaal versierd zijn met mozaïekvloeren. Tevens zijn er dertien skeletten gevonden, waarschijnlijk van soldaten. Helaas is deze caserma vooralsnog niet te bezichtigen.
Case romane del Celio
Dit soort berichten maken ons nieuwsgierig, naar alle nog onontdekte plekken in de stad. Zo bezochten we laatst, op enkele honderden meters van het Colosseum, op de Celio (een van de zeven heuvels van Rome) de Case romane del Celio en de basiliek San Clemente. Samen vormen deze plekken een van de meest fascinerende stukjes van het ondergrondse Rome.
De Case romane del Celio liggen onder de San Giovanni e Paolo. De kerk is gewijd aan de twee heilige broers, Johannes en Paulus, die in de vierde eeuw na Christus op deze plek woonden. Vanwege hun christelijke geloof werden ze gemarteld, hetgeen tot hun dood leidde. Volgens de overlevering zijn ze allebei begraven onder het altaar van de kerk.
Pas in de negentiende eeuw kwam men er dankzij archeologisch onderzoek achter dat er onder de kerk meer te vinden was dan de relieken van de heilige broers. Er zijn een tiental kamers aangetroffen, waarschijnlijk van twee verschillende huizen.
De opgravingen bevatten meer dan vier eeuwen geschiedenis en laten door middel van fresco’s de opkomst van het christendom zien. Dwalend in een soort doolhof van kamers, verschillende grondlagen en structuren van de fundamenten van de kerk werden we vooral geraakt door de fresco’s, die een prachtig inzicht geven in het dagelijkse leven in Rome in de vierde eeuw na Christus.
San Clemente
Niet ver van deze huizen ligt de San Clemente, een van de best bewaarde basilieken die gewijd is aan het christendom in Rome. De kerk dankt haar naam aan de vierde paus, Clemens I, die ook op deze plek zou hebben gewoond. De huidige basiliek werd rond 1100 gebouwd. Het betreft een relatief kleine kerk die echter zeer indrukwekkend is, mede dankzij de de veelheid aan kleuren en de waanzinnige mozaïeken. Het is een kleine parel in de stad waar je ogen te kort komt om alles in je op te nemen.
Halverwege de negentiende eeuw werd door een Ierse pater ontdekt dat er onder de kerk nog een aantal verschillende niveaus te vinden waren. Vanaf een zijportaal van de schitterende basiliek daal je af naar de basiliek uit de vierde eeuw. Het is bijna onwaarschijnlijk hoe goed de fresco’s, een aantal zuilen en delen van mozaïekvloeren intact zijn gebleven. Je moet voor jezelf echt een paar keer herhalen dat deze heilige plek stamt uit de vierde eeuw.
Nog een verdieping lager vind je restanten van twee belangrijke geschiedenisverhalen. Ten eerste liggen hier de restanten van het woonhuis van paus Clemens I. Gefluisterd wordt dat het huis ook geruime tijd is gebruikt als ‘schuilkerk’ voor de christenen, in de tijd dat er in Rome nog geen vrijheid van godsdienst was.
Op het niveau van paus Clemens’ woonhuis vind je ook een Mithras-heiligdom. Mithras is de Perzische zonnegod die veel gelijkenissen vertoont met Jezus. Deze cultus werd in de eerste eeuw na Christus ingevoerd, als een soort ‘tegenstander’ van het christendom. Het geloof heeft echter nooit veel volgelingen in Rome kunnen krijgen.
Wel zouden er ongeveer op vijftig (ondergrondse) plekken in Rome heiligdommen te vinden moeten zijn, die allemaal te herkennen zijn aan de afbeelding van Mithras die in gevecht is met een stier. Zo bezochten we recent een heiligdom onder het Circus Maximus, dat eveneens aan Mithras is gewijd.
Eenmaal bovengronds overvalt ons een groot gevoel van dankbaarheid, dat we hier in Rome op zo veel plekken zo veel verschillende mooie en intrigerende verhalen kunnen vinden. En er is nog zoveel meer te ontdekken…
