Italië op het spoor

‘Dit land zien per trein betekent een cruciale vraag stellen: maakt Italië wel of geen deel uit van de moderne wereld?’ aldus Tim Parks in Italië op het spoor, waarin hij een loepzuiver beeld schetst van Italië. Of het nu om zijn forensenrit Verona-Milaan gaat of om incidentele reizen naar Napels, Sicilië of Rome, Parks zet zijn dertig jaar hilarische en gekmakende reisavonturen in om ons het ‘charmant-irritante paradijs’ dat Italië is te tonen.

Een paar voorbeelden: een trajectkaart kopen vergt een Machiavelliaans strategisch vermogen; Milano Centrale is een tempel waar de omroeper de eredienst zingt (en altijd komt pas na een eindeloze opsomming van klassen en faciliteiten de informatie waar het om draait: de bestemming) en het invoeren van een stiltecoupé is echt, echt onmogelijk.

Goedkope treinkaartjes
Italië op het spoor is een hilarische reis door en tegelijk een onthullend portret van een land in beweging. Een korte voorpublicatie:

‘Eerst en vooral moeten treinkaartjes goedkoop zijn, en dat moet zichtbaar zijn. De wens om in de ene stad te wonen en in een andere te werken, plus het feit dat Italiaanse salarissen bij de laagste van Europa horen, vereisen dit. Een student moet in staat zijn om elk weekend of om het andere weekend naar huis te gaan. De vrienden die je op de lagere school maakt zijn vrienden voor het leven. Je kunt niet zonder ze. Wie doet je was, zo niet je lieve moeder? Er zijn weinig wasserettes in Italië. Om van Verona naar Milaan te reizen – honderdachtenveertig kilometer zegt mijn kaartje – kost het me dus slechts zes euro tweeëntachtig, spits of geen spits, weekend of geen weekend*. Op het moment dat ik dit schrijf is het acht euro. Dat is goedkoop.

Tegelijkertijd worden de spoorwegen traditiegetrouw gebruikt als een organisatie om overtollige arbeidskrachten te absorberen en de werkloosheid laag te houden. ‘Wat een hoop beambten!’ schreef D.H. Lawrence in 1920 op het station van Messina, Sicilië. ‘Je herkent ze aan hun pet. Elegante ronde ambtenaartjes met lakleren laarsjes en goudgerande kepies, grote, lang geneusde exemplaren met nog meer goudgerande kepies, als engelen treden ze in en uit de hemelpoorten, gaan ze deur in deur uit.’

Doordat ze de afgelopen twintig jaar honderdduizend stafleden hebben afgestoten, is Trenitalia niet meer zo dramatisch overbemand, maar het heeft per meter spoor nog steeds veel meer personeel in dienst dan Frankrijk, Duitsland, of Engeland. Tienduizend van de negenennegentigduizend spoorwerkers worden als overbodig beschouwd. En de beambten dragen nog steeds goudgerande kekke kepies en glimmende knopen op hun donkere jas.

Toen ik op een avond terugkwam uit Venetië op het piepkleine station van Verona Porta Vescovo, merkte ik dat de deuren niet opengingen. Op de Interregionale is er een rode hendel die je naar boven moet trekken wanneer de trein stopt. De deur hoort dan open te glijden. De ene passagier na de andere rukte en trok eraan. Vloeken en verwensingen. Omdat er aan beide zijden van de trein een perron was, werd er aan twee kanten gerukt en getrokken. Juist toen de trein weer begon te rijden, schoot er een deur open en tuimelde een handjevol passagiers naar buiten.

Op het moment dat we onszelf nog gelukkig stonden te prijzen met onze nipte ontsnapping, werden we aangeroepen door een man met een prachtig gehoekte kepie, een kepie die er veel groter en ronder en vooral roder uitzag dan nodig leek. Het was de kepie van de capostazione, de stationschef. Iemand legde uit waarom we uitgestapt waren terwijl de trein al in beweging was, wat uiteraard streng verboden is. ‘Non esiste!’ protesteerde de belangrijke man. Het kon niet dat de deuren niet open wilden.We hadden vast iets verkeerd gedaan. Verscheidene passagiers bevestigden het verhaal. ‘Non esiste!’ herhaalde hij. Dat bestaat niet. Misschien moet je in ontkenning kunnen leven om voor Trenitalia te werken.’

Op het Italiaanse spoor
Nieuwsgierig naar hoe het is om door Italië te sporen? Ben je benieuwd naar het leven van een forens in Italië? Of heb je specifieke vragen over de Italiaanse spoorwegen
Aanstaande donderdag (27 juni) interviewen we Tim Parks over het Italiaanse spoornetwerk en zijn reiservaringen per trein – en uiteraard leggen we hem ook graag jullie vragen voor. Mail je vraag naar blog[at]ciaotutti[punt]nl en wie weet lees je hier binnenkort jouw vraag en Tim Parks antwoord!

Diezelfde avond is Tim Parks te gast in het NRC Café voor een interview met Jasper Henderson over zijn schrijverschap in het algemeen en over Italië op het spoor in het bijzonder. Lees hier meer…

Lees meer over Parks’ sporen in Italië in

Italië op het spoor
Tim Parks
vertaald door C.M.L. Kisling
ISBN 9789029587969
€ 19,95
uitgeverij De Arbeiderspers

Bestel Italië op het spoor bij bol.com

*alle informatie in het eerste deel van het boek verwijst naar 2005. Bereid je voor op verrassingen in het tweede deel, waar alles verandert zodat veel hetzelfde kan blijven…