ARS VITINAM MORES ANINUMQUE EFFINGERE POSSES PULCHRIOR IN TER RIS NULLA TABELLA FORET Zo luidt de tekst op het cartellino op de achtergrond van dit schilderij. Het is een variatie op de slotregels van een epigram van Martialis, die zich in net zulke bewoordingen uitliet over een jeugdportret van Marcus Antonius Primus. De woorden vormen, net als het lieftallige portret, een compliment voor het jonge meisje: ‘O kunst, als jij de zeden en de geest zou kunnen uitbeelden, dan zou er op aarde geen mooier schilderij te vinden zijn.’ Het meisje dat op dit schilderij is afgebeeld is de jonge Giovanna degli Albizzi. In 1486 …

We maken vandaag een uitstapje naar Rome, voor het jaarlijkse pinksterritueel in het Pantheon. De Romeinse brandweer laat tijdens de Pinkstermis rozenblaadjes door de oculus (het gat in de koepel) naar beneden dwarrelen, als symbool voor de vurige tongen die de Heilige Geest met Pinksteren op Maria en de Apostelen liet neerdalen. In Terug in Rome beschrijft Rosita Steenbeek dit feestelijke gebeuren: ‘Op Piazza della Rotonda staat een grote brandweerauto knalrood te glanzen in de zon. Daarachter klatert de fontein met de naam van paus Gregorius XIII erop, die deze fontein samen met achttien andere liet ontwerpen om te vieren …

Afgelopen zondag zette ik voor degenen die in de vakantie naar Italië afreizen allerlei soorten Italiaans ijs op een rijtje. Een oplettende lezer heeft misschien al opgemerkt dat een in Italië alom verkrijgbare ijssoort ontbrak. In elke zichzelf respecterende gelateria staat namelijk Nutella-ijs op de kaart, meestal vervaardigd van roomijs gemengd met Nutella. Paola Balducchi, de samenstelster van Het grote Nutella-kookboek, vond dat dit Nutella-ijs wel wat te wensen overliet en bedacht een eigen variant, die minstens zo lekker is als het Nutella-ijs uit een gelateria. Oordeel zelf! Ingrediënten (voor 4 personen): een halve liter melk | 2 eetlepels Nutella | 100 gram suiker …

David Hewson brak in Nederland door met Vaticaanse moorden, het eerste deel in een reeks misdaadthrillers met rechercheur Nic Costa in de hoofdrol. In Hewsons nieuwste thriller, De Romeinse lusthof, staat het leven en werk van Caravaggio centraal. In een verborgen studio in een afgelegen Romeinse wijk, waar het Vaticaan de prostitutie vroeger oogluikend toeliet, worden een man en een vrouw dood aangetroffen voor een van de mooiste schilderijen die rechercheur Nic Costa in zijn leven ooit heeft gezien: Evathia in Ekstasis, een tot dan toe onbekend erotisch schilderij van Caravaggio. Uit het onderzoek van de patholoog-anatoom blijkt dat de …

De Galleria degli Uffizi heeft ontelbaar veel kunstwerken in haar collectie waarbij de hoofdrol is weggelegd voor Venus, de godin van de Schoonheid. Op het schilderij dat we in deze blog bespraken, The Tribuna of the Uffizi van Johann Zoffany, zie je vooraan een van de beroemdste werken waarop Venus staat afgebeeld, de Venus van Urbino van Titiaan. Het schilderij is op het doek van Zoffany een beetje een vreemde eend in de bijt, aangezien het in die tijd in Florence nog niet zo gewoon was om een vrouw zo open en bloot af te beelden, zonder enige bedekking en …

De Galleria degli Uffizi is tegenwoordig een van de beroemdste musea ter wereld, maar het enorme gebouw was eigenlijk bedoeld om de kantoren (uffizi) van de gemeente Florence en de belangrijkste gilden te kunnen huisvesten. Hertog Cosimo I belastte Vasari met de opdracht het enorme complex vorm te geven. Hoewel Vasari vol enthousiasme aan de slag ging, heeft hij de voltooiing niet mee mogen maken. Toen hij in 1574 stierf, ging de leiding over op Bernardo Buontalenti (die ook het ijs heeft uitgevonden – zie deze blog), die de bouw samen met Alfonso Parigi wist te voltooien. Francesco I, de …

Je kunt in Italië geen gelateria voorbij wandelen zonder een paar minuten te staan watertanden bij al die bergen ijs, in vrolijke kleuren en voorzien van vers fruit om aan te duiden welke vruchten als basis hebben gediend. Maar ook de talloze soorten chocolade- en notenijs lachen je toe, waardoor je vaak nog voordat de dag goed en wel begonnen is zwicht voor een coppa (bakje) of cono (hoorntje). Gelukkig mag je de minder bekende soorten ijs vaak eerst even proeven, vraag hier dus gerust om. Met al die lekkere, exclusieve smaken zou het immers zonde zijn om niet van …

Italië is het lievelingsland van Rindert Kromhout. Hij kan er de mooiste, gekste, spannendste en vrolijkste verhalen over vertellen. Waar kun je leren gladiator te worden? Hoe bestel je het grootste ijsje in het Italiaans? Hoe lang houdt Venetië het hoofd nog boven water? Wat is de engste begraafplaats van Rome? Waar staat het gouden huis van Nero? Hoe werkt de maffia? Welke Italiaanse heilige kan vliegen? Zonder zijn boek kun je als kind niet naar Italië gaan! Ook over Florence weet Rindert Kromhout bijzondere verhalen te vertellen, zoals over het meest gekuste everzwijn. ‘Op de Mercato Nuovo (die de ‘Stromarkt’ …

Naar aanleiding van mijn eerste blogstukjes over Florence vorige week vroeg trouwe lezer Joris Wouters mij: ‘Waarom toch ‘Florence’ en niet ‘Firenze’? Weet jij waar die gewoonte vandaan komt om deze Italiaanse stad een Franse naam te geven?’ Tijdens mijn studie in Florence had ik me er ook al over verbaasd dat de Vlamingen – net als de Italianen – de stad heel klinkend Firenze noemen, terwijl wij in Nederland de stad alleen kennen onder haar Franse naam, Florence, vaak ook nog uitgesproken als ‘Florans’ waardoor alle Italiaanse charme die in het vrolijke Firenze zo mooi weerklinkt al snel ver …

Zoals Linda Tubby in Gelati d’Italia schrijft is er veel wat niet erg geloofwaardig is in de verhalen die over de herkomst van het Italiaanse ijs rondgaan. De meeste verhalen zijn gebaseerd op mythes en legenden, maar er is ook een aantal dat naar ware historische gebeurtenissen verwijst en een fascinerend spoor door een aantal landen trekt. Zoals bij veel uitvindingen is het vaak moeilijk om één inspirator of bron aan te wijzen of zelfs maar op een jaartal te fixeren. Op mijn zoektocht naar de ‘ontdekking’ van het ijs raakte ik soms op zeer onwaarschijnlijke sporen verzeild en vond ik …

Op het Piazza della Signoria is nog een werk van Michelangelo’s hand te bewonderen – zo wil het verhaal althans. Schuin achter David, op de hoek van het Palazzo Vecchio die grenst aan de Via della Ninna en Piazzale degli Uffizi, zie je als je goed kijkt een in steen gekrast profiel van een man. Volgens de overlevering zou niemand minder dan Michelangelo dit portret hebben getekend. Het hoe en waarom – daar zijn de Florentijnen het niet over eens. Volgens sommigen zou hij het portret met zijn armen op zijn rug in de steen hebben gekerfd, toen iemand zijn …

‘De grootste kunstenaar kan niets verzinnen dat niet vooraf al in de steen bestaat, maar als zijn hand niet met zijn geest meegaat zal hij het nooit van ’t ruwe marmer winnen.’ Aldus Michelangelo, die inderdaad met zijn beitel de meest natuurlijke vormen uit een blok marmer tevoorschijn kon toveren. Hij liet zich zelfs niet uit het veld slaan door de bijnaam van het blok marmer waaruit hij zijn David moest zien te scheppen. Hoewel het blok door veel van zijn collega-beeldhouwers en andere betrokkenen spottend il rotto (het beschadigde) werd aangeduid – aangezien het blok marmer een aantal barsten …

In Magnifico! laat Gino D’Acampo zien hoe je gerechten kunt maken die simpel en sexy zijn. Zoals hij het zelf verwoordt: ‘Als je indruk op iemand wilt maken, kies je recepten uit het hoofdstuk Romantico. Deze zijn voor twee personen, samengesteld uit luxe ingrediënten en veel effectiever dan een bos bloemen. En ik denk dat ze ook zullen werken wanneer de maaltijd niet romantisch is, maar iets bijzonders voor je moeder, beste vriend of baas.’ Kortom, Italiaans eten was nog nooit zo sexy – en dat komt mooi uit vandaag. Vanwege la festa della mamma twee gerechten om indruk mee te …

‘Pas na vier dagen kwam er iemand aan zijn deur. Na vier lange stille dagen in het steeds valer wordende licht van een ongewoon milde novembermaand, die Sandro meer dan genoeg tijd gaven om uit te maken of de twee kamers die Luisa voor hem had gevonden als kantoor, hem bevielen. Als hij al niet bezig was te bedenken wat hij daarin eigenlijk zou moeten gaan doen. Sandro had niet gedacht dat hij met zijn eerste klus meteen in het diepe gegooid zou worden. Hij had zich voorgesteld dat hij zich rustig zou kunnen inwerken. Maar zo zit de wereld …

Zoals Marlena de Blasi in haar boek Duizend dagen in Toscane schrijft, wordt bruschetta door buitenlanders bijna altijd verkeerd uitgesproken, soms tot ergernis van de Italianen. ‘Meestal moeten de obers en de Italianen die in de buurt zitten te eten alleen maar lachen. Maar welke naam er ook aan wordt gegeven, goed landbrood, niet te dik gesneden en licht geroosterd boven de as van een houtvuur, bedruppeld met extra vergine olijfolie en bestrooid met fijn zeezout is al van oudsher een door en door Toscaanse gastronomische lekkernij. De toevoeging van fijngehakte, verse tomaten is heerlijk, vooral hartje zomer, evenals de …

Tegenover de Duomo vind je de bronzen deuren van het Baptisterium, de doopkapel van Florence. Het verhaal wil dat de bijnaam van de deuren – ‘de poort naar het paradijs’ – te danken is aan Michelangelo, die de deuren zo mooi vond dat hij ze ‘waardig achtte het paradijs af te sluiten’. Helaas kun je het Baptisterium niet door deze deuren betreden, maar alleen al door ze te bekijken straalt iets van de hemelse grandeur op je af… De deuren bevatten tien bronzen panelen, van links naar rechts en van boven naar beneden: 1 – het scheppingsverhaal, de zondeval en …

Florence, Firenze, de hoofdstad van Toscane, de bakermat van de renaissance… Elk jaar trekken honderdduizenden toeristen van over de hele wereld naar deze stad om de Duomo van Brunelleschi te bewonderen, over de Ponte Vecchio te lopen en de meesterwerken van Leonardo da Vinci, Sandro Botticelli en Michelangelo op foto of film vast te leggen. Als inleiding op een warme meimaand over Florence en Florentijnse zaken vandaag een fragment uit Klein reismozaïek. Italiaanse impressies van Hella Haasse, dat ze in 1953 tijdens een bezoek aan Italië optekende: ‘Op weg naar Fiesole verdwalen wij in het heuvelland buiten Florence. Een smal pad, …

‘Vroeger was de bereiding van pasta zoiets als een geheime wetenschap. Men moest de maand kennen… de wind… men moest de wolken en de sterrenhemel in de gaten houden. Men moest zich inzetten met hart en ziel, het was een hartstocht, een kunst.’ De in 1849 aan de rotskust van Amalfi geboren Francesca Montosi staat bekend als een van de eerste en succesvolste pastamaaksters van Italië. Haar spaghetti, macaroni, penne, tagliatelle en ravioli maakten furore in de belangrijkste families van Napels. Reeds als zevenjarig meisje, nog aan de hand van haar grootvader, oefent ze het ritme van het gelijkmatig pletten …

De lekkerste adresjes voor een heerlijke tijd in Napels! 1 Gran Caffè Gambrinus Via Chiaia 1 (op de hoek van Piazza Trieste e Trento), Napels Dit klassieke café stamt uit 1860 en vormt al tientallen jaren een gewilde ontmoetingsplaats voor schrijvers en andere artistiekelingen. Tussen de goudomlijste spiegels, roodfluwelen stoelen en camerieri in wit kostuum waan je je even in het literair Napels van een eeuw geleden. 2 Caffè del Professore Piazza Trieste e Trento 46, Napels Een eenvoudiger, maar minstens zo lekker kopje koffie drink je aan de overkant van het Piazza Trieste e Trento, bij Caffè del Professore. …

Elk jaar op 5 februari gaat Agatina naar haar oma Agata, die haar leert hoe ze de gebakjes bereidt ter ere van de heilige naar wie ze beiden zijn vernoemd. Terwijl ze de lekkernijen in de vorm van vrouwenborsten, de minne, aan het kneden zijn, vertelt oma over de vrouwen uit hun Siciliaanse familie; trots of bekrompen, verlegen of hartstochtelijk als ze zijn. Agatina groeit op met de verhalen over haar oma’s, overgrootmoeders en tantes. Hun borsten hebben voor elk van hen een speciale betekenis: ze zijn groot of vrijwel afwezig, ongevoelig of uiterst vruchtbaar, ze worden schaamteloos bemind of …

Over de maffia zijn niet alleen serieuze boeken geschreven; sinds kort is er ook Het Maffia Kookboek, vol met stoere recepten voor echte mannen waarmee je twaalf pikante menu’s kunt maken uit het Little Italy van New York in de jaren twintig. Wat denk je van risotto Don, ravioli di Barone of roodgloeiende macaroni? De recepten worden gelardeerd met smeuïge verhalen over de meest beruchte maffiabazen. Grappig detail: het kookboek is door een kogel doorboord – eruit koken is dan ook op eigen risico! Het eerste menu bestaat uit spaghetti Greaseball (een ouder lid van de maffia, dat in Italië …

De schoonheid en de hel, dat is de titel van het meest recente boek van Roberto Saviano, de auteur van Gomorra, waarvan wereldwijd miljoenen exemplaren werden verkocht en waarmee Saviano belangrijke prijzen in de wacht sleepte. De schoonheid en de hel is tegelijkertijd ook de typering van het leven dat Saviano na het verschijnen van Gomorra leidt. Sinds 26 oktober 2006 zit Saviano namelijk continu ondergedoken. Hij reist van hotelkamer naar hotelkamer, met af en toe een tussenstop voor een nachtje op het bureau van de carabinieri of in een donkere eenpersoonskamer in een afgelegen straatje. Zelf schrijft hij hierover …

Uiteraard kun je ook thuis zelf een lekkere pizza maken volgens het echte Napolitaanse recept. Met slechts een paar ingrediënten waan je je vanavond in Napels! Je kunt kant-en-klare pizzabodems gebruiken, maar als je even de tijd neemt maak je je eigen bodem, volgens het traditionele recept van de Napolitaanse pizzabakkers. Pizzadeeg (voor 4 pizza’s): 400 gram tarwebloem | 25 gram gist | 2,5 dl lauw water | 1 theelepel zout Maak allereerst een papje van de gist door het op te lossen in 0,25 dl lauw water. Meng er voorzichtig 2 eetlepels bloem doorheen, zodat er een gladde pasta ontstaat. Laat ongeveer een half …

Pizza is de culinaire trots van Napels. Hoewel de oorsprong van de pizza niet met harde feiten valt te bewijzen, gaan de Napolitanen er prat op dat de pizza in Napels is uitgevonden. Het feit dat de Etrusken al platte broden aten die zij picea noemden en dat we dankzij het Griekse pitta en in het Turkse pide vermoeden dat de pizza de Italiaanse versie van de zeer oude, mediterrane traditie van platte broden betreft, doet niets af aan de Napolitaanse trots. Zoals Mimmo, de eigenaar van de bed & breakfast waar ik verbleef stellig herhaalde: ‘Noi Napoletani abbiamo inventato …