Arzachena – een wereld vol archeologische schatten

In de streek Gallura, in het noordoosten van Sardinië, ligt Arzachena, met veel schitterende archeologische monumenten en de kleurrijke trappartij die naar de Santa Lucia leidt.

Scalinata di Santa Lucia – tijdelijk kunstwerk op de trappen

Het charmante geheel van trap en kerk doet een beetje denken aan de Santa Maria in Aracoeli in Rome, maar dan in het klein.

De trap is zo’n bezienswaardigheid omdat de treden sinds enkele jaren tot een waar kunstwerk zijn omgetoverd. Met tijdelijke kunstinstallaties mogen steeds nieuwe kunstenaars hun creativiteit loslaten op de trappartij – vaak met een explosie van kleuren als gevolg, die prachtig afsteekt tegen de kale gevel bovenaan.

In 2019 was de trap een regenboog, in 2021 vormden de treden samen een albero della vita, een levensboom.

La Scatola del Tempo – het kleinste museum van Italië

Een eerste tijdreis in Arzachena maak je bij La Scatola del Tempo, het kleinste museum van Italië – volgens sommige Arzachenesi zelfs van de hele wereld. Hoewel we die claim moeilijk kunnen controleren, voelt het binnen, op de paar vierkante meter waaruit het museum bestaat, alsof dit inderdaad wel eens een van de kleinste musea ter wereld zou kunnen zijn.

Wat je kunt bewonderen in deze ‘doos van de tijd’? Historische foto’s, oude documenten, antieke landkaarten – alles ter illustratie van de rijke geschiedenis van Arzachena, van de verzameling herdershutjes in de achttiende eeuw tot het levendige stadje waar het, mede dankzij de ligging nabij de wereldberoemde Costa Smeralda, tot is uitgegroeid.

Je vindt La Scatola del Tempo aan de Corso Garibaldi 6. De toegang is gratis, dus neem zeker even een kijkje.

foto’s: La Scatola del Tempo

Il Fungo – rots in de vorm van een paddenstoel

Hoor je de inwoners van Arzachena praten over een paddenstoel? Grote kans dat ze het niet over een eetbare zwam hebben, maar over de markante rots Il Fungo, die ook wel bekend staat als Monti Incappiddhatu. In de loop der eeuwen heeft het graniet hier dankzij de erosie van wind en regen de vorm aangenomen van een gigantische paddenstoel.

Tijdens archeologisch onderzoek is vastgesteld dat er al in het tijdperk van de nuraghi onder deze rots geschuild werd. Il Fungo is een van de archeologische monumenten die officieel deel uitmaken van het Parco Archeologico di Arzachena.

Tomba dei Giganti di Li Lolghi

Ook de andere monumenten van het Parco Archeologico di Arzachena zijn te bezoeken. Het bekendst is de Tomba dei Giganti di Li Lolghi, het ‘graf van de giganten’. De tombe ligt op de top van een heuveltje en bestaat uit een halfronde nis van een veertiental in hoogte oplopende stenen, met in het midden een grote gedenksteen.

De stenen markeren de plaats die duizenden jaren geleden als gemeenschappelijk graf in gebruik was. Uiteraard was het geen graf voor reuzen, zoals men het vanwege de enorme omvang heeft genoemd, maar voor gewone stervelingen.

De stenen zijn zo opgesteld dat ze de vorm van de hoorn van een stier maken, als symbool voor vruchtbaarheid. Op de grote gedenksteen hebben archeologen de symbolen herkend van mannelijke en vrouwelijke geslachtsorganen en van een poort naar het hiernamaals. Dit grote monument voor de doden is dus tegelijkertijd een lofzang op het leven.

Coddu Vecchiu – nog een gigantentombe

Een vergelijkbare ‘gigantentombe’ is die van Coddu Vecchiu, eveneens een indrukwekkend collectief graf uit het nuraghe-tijdperk met een centrale stele of gedenksteen en een halfronde ruimte.

De talrijke vondsten die door archeologen zijn gedaan, suggereren dat de bewoners van de nuraghe-gemeenschap de gewoonte hadden om op deze plekken maaltijden te nuttigen ter ere van hun overledenen.

Necropolis Li Muri

Een paar honderd meter verderop vind je de Necropolis Li Muri – de oudste van de archeologische sites van Arzachena en de enige necropolis op heel Sardinië waar je de overblijfselen van ronde graven kunt bewonderen.

Deze in 1939 ontdekte dodenstad dateert uit de neolithische periode en gaat terug tot de tweede helft van het vijfde millennium voor Christus. Men vermoedt dat de cirkelvormige graven bedoeld waren voor vooraanstaande personen, en dat er door hen duizenden jaren geleden al contact is gelegd met gemeenschappen op Corsica, de Pyreneeën en andere bewoonde gebieden rond de Egeïsche Zee.

Oorspronkelijk moeten de ronde tombes hebben bestaan uit kunstmatige heuvels van opgehoogde aarde en stenen, die elk met een of meerdere menhirs werden gemarkeerd.

Nuraghe La Prisgiona

Niet ver van deze stad der doden lag de stad van de levenden, de Nuraghe La Prisgiona – het hart van de gemeenschap, bestaande uit ongeveer honderd verschillende hutjes (waarvan er zeker tachtig nog moeten worden opgegraven).

De centrale nuraghe is uitzonderlijk groot en wordt geflankeerd door twee kleinere torens. Tussen de hutjes is ook een soort werkplaats gevonden waar terracotta kruiken en andere voorwerpen gemaakt werden. Archeologen hebben in sommige kruiken druivenpitten en sporen van wijn gevonden, waarmee is bewezen dat er ten tijde van de nuraghe-cultuur al wijn verbouwd werd op het eiland.

Nuraghe Albucciu

Wanneer je vanaf Arzachena richting de kust reist, kom je nog een paar andere monumenten tegen die deel uitmaken van het archeologische park. Allereerst de Nuraghe Albucciu, een nederzetting bestaande uit een verzameling hutjes en een (nog te onderzoeken) graf.

Het dorp is gebouwd op een granieten rotsplateau en de bevolking hield zich – zo vertellen ons de aardewerken vondsten – veel bezig met het verwerken van melk en graan. De aanwezigheid van koperen en bronzen voorwerpen uit verre streken wijzen echter ook op handel met volkeren van verder weg.

Tomba Moru

Op een steenworp afstand van Albucciu ligt de Tomba Moru, in het gebied waar de inwoners van de nederzetting hun doden begroeven. Deze tombe is minder spectaculair dan de eerder genoemde reuzengraven, maar is evengoed een bijzondere getuigenis van de eeuwenoude rituelen van het eiland.

Tempietto di Malchittu

Dat geldt ook voor het laatste monument, Tempietto di Malchittu. Dit tempeltje dateert uit de Midden-Bronstijd, het hoogtepunt van de nuraghe-cultuur en is idyllisch gelegen boven op een heuvel die uitkijkt over de groene vallei.

Praktische informatie voor het Parco Archeologico di Arzachena

De monumenten van het Parco Archeologico di Arzachena zijn ’s zomers dagelijks te bezoeken van 9.00 tot 19.00 uur. Li Muri en Li Lolghi sluiten een uurtje eerder, om 18.00 uur. Er is een combinatieticket voor alle monumenten te koop.

Op de website van de Ge.Se.Co. – die het archeologisch park beheert – vind je meer informatie voor je bezoek.

Nog meer tips voor je vakantie op Sardinië

Ga je op vakantie naar Sardinië? Check dan onze dubbeldikke digitale reisgids voor dit veelzijdige eiland, met ruim achthonderd pagina’s aan verhalen, tips, foto’s en informatie:

Bestel de Special over Sardinië

We verzamelden al onze favoriete plekken: sfeervolle dorpjes, steden vol ‘geheime’ hoekjes, schitterende stranden, mooie wandelingen en interessante bezienswaardigheden, voor een onvergetelijke vakantie!

De Ciao tutti Special is een digitale uitgave. Na bestelling ontvang je zowel op de website als in je e-mail een link om de Ciao tutti Special te downloaden in pdf-formaat. Je kunt ‘m vervolgens opslaan en op meerdere apparaten (je pc, laptop, tablet en smartphone) van alle moois in de Special genieten.