Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
De keizers zijn er klaar voor. Na een klein jaar aan voorbereidingen wijzen de neuzen van Augustus, Nero, Trajanus, Hadrianus en Marcus Aurelius – én die van Julius Caesar te paard – richting zuiden.
Voor ze naar Italië vertrekken, krijgen we een voorproefje van de bronzen keizerkoppen te zien in de sfeervolle Keizerzaal van de Sint-Servaasbasiliek in Maastricht, waar de creaties van kunstenaar Wil van der Laan helemaal thuis zijn.
foto’s: Wil van der Laan
Helaas voor ons niet voor lang, want na een fotoshoot voor een boek over de keizers dat later dit jaar zal verschijnen, pakken de keizers hun koffers voor een reis naar Italië. Daar zullen de beelden tentoongesteld worden in het Museo dei Bronzi Dorati in Pergola (Le Marche).
De bronzen beelden van Dorati
In dit kleine maar fijne museum schitteren de indrukwekkende Bronzi Dorati: vier vergulde bronzen beelden uit de Romeinse tijd, die in 1946 – dit jaar precies vijfenzeventig jaar geleden – werden opgegraven.
foto: Alfons Caris | InItalia
Dat gebeurde per toeval, door twee boeren die druk aan het werk waren op hun land even buiten Pergola. Ze stuitten op een stuk brons en legden een deel van de schat die je nu in het museum kunt bekijken bloot.
Al snel hadden de boeren door dat ze met deze ontdekking goud in handen hadden. Ze probeerden de schatten dan ook geheim te houden en te verkopen, maar door doortastend optreden van een aantal archeologen uit Urbino en Ancona kon beslag worden gelegd op de akkers én op de bijzondere vondst.
De restauratie van de bronzen beelden – die plaatsvond in Florence – duurde ruim vijfentwintig jaar. Pas in 1988 was de beeldengroep, bestaande uit twee ruiters en twee dames, voor het eerst tentoongesteld, in het Museo Archeologico in Ancona, de hoofdstad van de regio Le Marche.
Daarna reisden de Bronzi Dorati naar Pergola, waar ze gevonden waren. Na afloop van de tentoonstelling weigerde Pergola de beelden echter terug te sturen naar Ancona. Dat leidde zelfs tot een rechtszaak, waarbij in 2012 werd besloten dat de beelden terug naar Ancona moesten.
Ze zijn echter nog altijd te bewonderen in Pergola, waar ze dit jaar hun jubileum mogen vieren. Met dank aan Wijnand Luttikholt, die in Pergola Ca’ Palazzo runt, vieren Wil van der Laans bronzen keizers uit Maastricht dit bijzondere jubileum mee.
foto: Wil van der Laan
De bronzen keizers van Wil van der Laan
De vergulde Romeinen in Pergola inspireerden Wil van der Laan tot zijn bronzen keizerkoppen, waarmee hij zijn dertigjarige samenwerking met bronsgieterij Art & Carft uit Vroenhoven, net over de grens met Maastricht, viert.
Eerder creëerden ze samen onder meer de drie meter hoge iconische bronzen engel voor Maastricht (die in maart 2018 door koning Willem Alexander werd onthuld) en bronzen reliëfs voor het gemeentehuis van Meerssen, met de lokale – deels Romeinse – historie.
foto: Wil van der Laan
Wil van der Laan: ‘Ooit zag ik de koppen van de koninklijke familie van Arthur Sproncken bij Beelden aan Zee. Ook zag ik de Bronzi Dorati in Pergola. Jarenlang spookte het idee van een eigen beeldengroep door mijn hoofd en uiteindelijk zette ik mijn fascinatie om in een aantal portretten van roemruchte Romeinse keizers.
Ik koos er vijf uit; vijf caesars van het grootste wereldrijk aller tijden. Hun krachtige karakterkoppen scharen zich om degene met wie het allemaal begonnen is: Julius Caesar, de gouden generaal te paard.’
foto’s: Wil van der Laan
Voor het boek dat later dit jaar verschijnt, schreef Jan Coumans pakkende teksten bij elke keizer. Marcus Aurelius, die je ook in Rome kunt zien, op het Piazza del Campidoglio, beschrijft hij als volgt: ‘Wijzer keizer was er niet. Was hij maar wijzer geweest. […] Meer denker dan veldheer verdient Marcus zijn hoofd in brons. Bezonken, geteisterd door zorgen, overgeleverd aan barbaars geweld, bewust van de ijzige wetten der natuur, stoïcijns voor zijn sterven, denkend aan betere dagen.’
Over Augustus lezen we: ‘Hij bracht het licht na decennia duisternis van onderling bloedvergieten. Rome bereikte tijdens de Pax Augusta de grootste grootte. Pantheon, Mausoleum, Ara Pacis, theater van Marcellus: hij bekleedde het bakstenen Rome met de glans van het marmer.’
Prachtig zijn ook Jans woorden over Trajanus, wiens befaamde zuil in hartje Rome staat: ‘Onder diens voeten ontrolt zich 200 meter beeldverhaal over de vermarmerde glorie van Trajanus’ legioenen. Zo fijn, zo fraai, zo leesbaar. De caesar verschijnt 60 keer in beeld, nooit als vechtjas, altijd waardig. Trajanus verdient zijn brons.’
foto’s: Wil van der Laan
Wil: ‘Het zijn stuk voor stuk stoere, wijze, peinzende, wakkere, decadente, vorstelijke koppen geworden, met zorg gegoten door de meestergieters van bronsgieterij Art & Craft.
Die zijn er inmiddels aan gewend dat ik er met mijn neus bovenop sta. Vanuit de gietvorm moet de boreling nog gebakerd worden. Loskloppen uit de chamotteklei, kleur van het brons in het waterbad fixeren, gietkanalen wegflexen, ciseleren en dan patine aanbrengen. Ik geef zijn kop niet uit handen voordat hij perfect is.’
Dat mochten Saskia en Elke met eigen ogen zien, toen in Vroenhoven de koppen van Nero en Marcus Aurelius werden gegoten:
Als de keizers weer terugkeren uit Italië (als ze niet net als de Bronzi Dorati worden gegijzeld door het museum in Pergola), zou Wil van der Laan de koppen graag tentoonstellen langs de Via Belgica, de oude Romeinse weg die onder meer door Maastricht en Meerssen voert. Maar eerst gaan ze naar Italië, waar ze op 26 juni hun opwachting moeten maken.
