Bestel Saskia's roman Het perfecte recept

Es van Gianfranco Fino uit Puglia – de beste rode wijn van heel Italië

Welke rode wijn uit Italië is nu de beste? Op die vraag kunnen wij misschien niet direct een eenduidig antwoord formuleren – immers: de gustibus non disputandum est – maar volgens het Italiaanse maandblad Gentleman kan er toch echt maar één de beste zijn.

Gentleman vergelijkt elk jaar de wijntoplijstjes van Gambero Rosso, Veronelli, Bibenda, Vitae, Doctor Wine en Luca Maroni. Als – verrassende – winnaar komt dit jaar de wijn Es uit de bus, van wijnmaker Gianfranco Fino uit Puglia, die in 2004 serieus startte met het maken van wijn.

Ondanks deze relatief korte carrière – zeker in de wijnwereld is nog geen twintig jaar niets – weerklinkt Fino’s naam nu tot ver over de Italiaanse grenzen. Ook wij laten je graag kennismaken met deze wijnmaker én met zijn prijswinnende wijn.

Magie in de buurt van Manduria

Jesper nam voor ons een kijkje bij de cantina van Gianfranco Fino in Puglia, waar in 2005 de eerste 2600 flessen Es werden gebotteld. Sinds die tijd groeit het aantal flessen elk jaar, maar Gianfranco behandelt elke fles nog altijd met net zoveel aandacht als toen.

Voor de wijn gebruikt Gianfranco uitsluitend Primitivo-druiven. Beetje bij beetje veroverde hij eerst Puglia en langzamerhand ook de rest van Italië, met dank aan lovende beoordelingen die Es keer op keer ten deel vielen.

Ik wandel met Gianfranco door een van zijn wijngaarden, dicht bij Manduria, waar hij werd geboren en opgroeide. ‘Dit is een van mijn favoriete wijngaarden,’ zo vertelt hij. ‘De wijnranken zijn meer dan zestig jaar oud. Ze zijn fantastisch in vorm. Met hun takken reiken ze richting de hemel, naar de zon, terwijl ze stevig geworteld zijn in dit unieke stukje aarde. Het is bijna magisch om te zien hoe ze elk jaar opnieuw vrucht dragen.’

Als puber tussen de Primitivo

Gianfranco zette zijn eerste stappen in de wijnwereld toen hij net dertien jaar oud was. ‘Ik komt uit een familie van militairen, dus het was logisch dat ik ook dat pad zou bewandelen. Mijn vader had bedacht dat ik de opleiding voor mariniers in Venetië zou volgen, die zeer hoog staat aangeschreven.

Op de middelbare school had ik echter een biologieleraar met een landbouwachtergrond. Hij kon zo enthousiast vertellen dat ik altijd aan zijn lippen hing. Ik was zo geobsedeerd door zijn verhalen dat ik mijn vader smeekte om een eigen stuk land.’

Dat kreeg Gianfranco toen hij dertien werd. ‘Toen mijn vader hoorde dat er in de buurt een verlaten stuk land te koop was, nam hij contact op met de eigenaar. Die was zo verrast dat het voor een dertienjarige jongen zou zijn, dat hij mijn vader een mooi voorstel deed. Zo kreeg ik op mijn dertiende een aantal Primitivo-wijnranken onder mijn hoede.

Ik kreeg van mijn vader een snoeischaar en de ‘bijbel’ voor wijnmakers van Giovanni Dalmasso, uit 1947, zodat ik aan de slag kon. Later zou de verkoper tegen mijn vader zeggen dat hij nog nooit zo’n goed verzorgde wijngaard had gezien. Mijn vader zag in dat hij het idee moest laten varen dat ik naar Venetië zou gaan. Ik hoorde niet op zee, maar in de wijngaard.’

Een wijnkunstenaar pur sang

Terwijl we een andere wijngaard bewonderen, vertelt Gianfranco me alles over zijn wijndomein. Hij heeft met name kleine wijnranken staan, die zorgen voor een perfecte balans tussen opbrengst en kwaliteit.

Gianfranco: ‘De opbrengst per wijnrank is vrij gering, met zo’n drie- tot vierhonderd gram per plant. Maar die opbrengst is wel altijd uitzonderlijk goed, met sappige druiven die bomvol smaak zitten.’

Dat is wellicht ook te danken aan de kennis die Gianfranco al vanaf jonge leeftijd heeft vergaard. Hij is perfectionistisch aangelegd en rust niet tot hij precies weet wat het beste is om te doen – om dat vervolgens ook nauwgezet en gedisciplineerd te (blijven) doen.

Gianfranco is dan ook eigenlijk geen wijnmaker, maar een kunstenaar. Hij maakt geen wijn om geld te verdienen. Hij maakt wijn omdat dat zijn passie is, daar ligt zijn hart.

Aan het werk in de wijngaard

De bescheiden Gianfranco neemt alle lof ietwat verlegen in ontvangst. Hij staat het liefst met beide benen in de wijngaard, waar volgens hem ongeveer negentig procent van het proces van het maken van wijn plaatsvindt.

‘Pas als je het werk in de wijngaard goed uitvoert, kun je een bijzonder product naar de wijnkelder brengen. Daar moet je de druiven zonder al te veel aanpassingen begeleiden naar de fles, het werk zit in de tijdspanne daarvoor, als de druiven rijpen.’

Gianfranco wijst me op een aantal oude wijnranken, waarvan sommige al wel negentig jaar oud zijn. ‘Ik begon weliswaar op mijn dertiende’, zo vertelt hij, ‘maar ik maakte pas serieus werk van mijn wijn toen ik ver in de dertig was.

Ik wist meteen wat voor soort wijn ik wilde maken. Voor Puglia zijn – waar het rode wijn betreft – Primitivo en Negroamaro de meest gangbare druiven. Ik koos voor Primitivo, maar dan wel voor een bijzondere wijn, die de smaak van dit stukje Puglia in zich draagt. Geen kwantiteit maar kwaliteit, met alle aandacht voor de druiven.’

Tijd om te proeven van Es

Na de wandeling door de wijngaarden is het tijd om te proeven van de bekroonde Es. Dat mogen we bij Gianfranco thuis doen, in gezelschap van zijn vrouw Simona. Zij vertelt me waar de naam Es vandaan komt.

Simona: ‘We dachten al enige tijd na over een passende naam, die ook symbolisch kan zijn voor Gianfranco’s passie voor het maken van wijn. Toevallig stuitte ik op Freuds principe over ongebreidelde passie, dat in het Italiaans es wordt genoemd (id in het Nederlands) en ik wist meteen dat dit de perfecte naam was.’

Ze schenkt een glas Es voor me in. Ik ruik aan het glas en geniet van de geur van bessen, pruimen en een vleugje tabak. Ik neem een slok en laat de wijn langzaam door mijn mond walsen. Wat een rijkdom, met fluweelzachte ondertonen en een hint van chocolade en drop.

Terwijl ik nog een slok neem, vertelt Gianfranco dat de wijn negen tot tien maanden rijpt in kleine eikenhouten vaten. Gianfranco: ‘Deze rijping is zeer belangrijk voor zowel de tannine als de kleur. Maar je moet wel goed weten wat je doet; het eikenhout mag het karakter van de wijn niet veranderen.

De periode in het vat moet iets toevoegen wat de wijn uit zichzelf nog niet heeft, maar aan de andere kant moet de wijn deze speciale rijping ‘verdienen’. Niet elke wijn is in staat de invloed van het hout goed te doorstaan.’

Vijftienduizend flessen per jaar

Gianfranco maakt ongeveer vijftienduizend flessen Es per jaar, waarvan iets meer dan de helft wordt geëxporteerd, naar circa twintig verschillende landen.

‘De vraag is groter dan het aanbod,’ zo vertelt Gianfranco, ‘zeker nadat Es zo mooi in de prijzen is gevallen. Ik maak ongeveer vijftienhonderd tot tweeduizend flessen per halve hectare. Dat is eigenlijk meer een dure vorm van tuinieren dan wijn verbouwen…’

Gianfranco heeft echter nog geen uitbreidingsplannen. Kwaliteit gaat voor hem nog altijd boven kwantiteit. Ondanks het enorme succes van Es, brengt hij nog elke dag door in de wijngaard, net als toen hij dertien was.

Dat is misschien wel het mooiste van dit succesverhaal. Gianfranco werkt echt vanuit zijn grote voorliefde voor het land, met in zijn hoofd nog altijd de dierbare herinneringen aan die eerste stappen in de wijngaard. Dat is de essentie van Es, die hopelijk nooit verloren zal gaan.’

foto’s: Jesper Storgaard Jensen & Giuseppe Baldassare (uit het boek Primitivo di Puglia)

Ontdek de leukste routes in Italiaanse steden!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *