Ciao tutti – ontdekkingsblog door Italië de beste tips voor Italië
Heb je vannacht van een kat gedroomd die achter een vogel aan zat? Koop dan een lottobiljet met in elk geval de cijfers 3 en 35. Droomde je over je moeder die vers brood bakte? Dan zijn 50 en 52 je geluksgetallen! Pulcinella in een fontein zien dansen? Dan beproef je je geluk met de nummers 75 en 76 – zo geloven de Napolitanen althans.
Wie in Nederland of België meedoet aan de lotto, kiest meestal zijn geluknummers, geboortedatum of een compleet willekeurige reeks getallen. Maar in Napels laten ze – uiteraard – niks aan het toeval over. Zoek je droom op in La Smorfia Napoletana (ook wel il libro dei sogni, het dromenboek, genoemd) en je weet precies welke nummers je de volgende dag aan moet kruisen op je lottobiljet.
foto: Michelle | Taste Guide Naples
Negentig droomopties
La Smorfia bestaat uit negentig afbeeldingen: van een kat tot een tuin tot een pan soep en andere dieren, dingen en figuren die in je dromen op kunnen duiken. Elke afbeelding correspondeert met een nummer dat gekozen kan worden bij de lotto.
Bij veel Napolitanen ligt dit boek voor het grijpen – in de keukenla, of beter nog, op het nachtkastje – en aan de beduimelde randjes kun je zien dat het geregeld wordt geraadpleegd.
La Smorfia geeft een Napolitaan houvast bij het spelen in de lotto, aan de hand van een numerieke interpretatie van zijn of haar dromen. Zelfs als je niet kunt lezen, kun je nog de hoofdprijs in de lotto winnen, aangezien het ‘dromenboek’ een geïllustreerde cijferlijst bevat met allerlei zaken die in je dromen een rol kunnen spelen.
Wie er zelf niet uitkomt, kan altijd nog raad vragen aan de buurvrouw of aan de verkoper van de lottobiljetten. Veel mensen kunnen alle cijfers en hun betekenis namelijk dromen, aangezien ze al jarenlang proberen de hoofdprijs van de lotto in de wacht te slepen.
Heb je bijvoorbeeld gedroomd dat je een feestmaal aan het eten was? Dan kan je winnende nummer 47 zijn, mangiare. Maar het luistert nauw: genoot je van een pizza, dan kies je beter nummer 8 (mangiare pizza). Lag er enkel vis op je bord, dan kun je beter nummer 84 (mangiare pesce) kiezen. Hoe specifieker, hoe beter.
Bij gebrek aan details wordt, om de lottokaart vol te maken, vaak ook de leeftijd van de persoon of de datum van die dag toegevoegd.
foto: Michelle | Taste Guide Naples
De hoofdstad van de lotto
Overigens is deze manier van meedingen in de lotto niet typisch Napolitaans. De lotto werd in 1539 in Genua geboren en kwam pas zo’n honderdvijftig jaar later naar Napels, waar het spel ongekend populair werd. Zo populair, dat Napels in de negentiende eeuw tot de hoofdstad van de lotto werd benoemd.
Het originele dromenboek is dan ook honderd procent Napolitaans. De rest van Italië creëerde een eigen versie van La Smorfia Napoletana, La Smorfia Moderna. Je vindt er andere connotaties tussen dromen, nummers en afbeeldingen dan in Napels. Droom je in Napels over een kat, dan is je lottonummer drie, maar in de rest van Italië vul je nummer 34 in.
foto: Michelle | Taste Guide Naples
God van de dromen
De afbeeldingen en nummers zijn niet per toeval aan elkaar gekoppeld. Het associëren van bepaalde nummers met bepaalde onderwerpen was al bij de oude Egyptenaren en de oude Grieken in zwang. Waar de wortels van La Smorfia precies liggen is onduidelijk, maar een van de theorieën legt de oorsprong in het oude Griekenland, naar aanleiding van het boek Onirocritica van Artemidoro di Daldi, die hierin alles verzamelde wat er in die tijd over dromen werd gezegd en geschreven.
Anderen beweren dat de Smorfia is afgeleid van de joodse Kabbala. De naam komt in ieder geval uit Griekenland. Hoewel la smorfia letterlijk ‘de grijns’ betekent, is de naam van het dromenboek afgeleid van de Griekse Morpheus, de god van de dromen.
De lotto gaat failliet
Het dromenboek wordt niet alleen gelinkt aan dromen, maar ook aan belangrijke gebeurtenissen. Dat kan ertoe leiden dat bijna iedereen dezelfde nummers kiest. Wanneer dat de juiste nummers blijken te zijn, kan dat ervoor zorgen dat de lotto failliet gaat, zoals gebeurde in de zomer van 1777.
Maria Carolina, de toenmalige koningin van Napels, beviel van een tweede zoon, die ze de naam Francesco gaf. De Napolitanen raadpleegden Il Libro de’ Sogni, de voorloper van La Smorfia, en zetten massaal in op de nummers 1 (Il figlio maschio), 16 (la regina) en 70 (il palazzo reale).
Er togen zoveel mensen naar de lotto dat de wedkantoortjes gesloten moesten worden. Wonder boven wonder waren het inderdaad deze nummers die uit de urn kwamen rollen. De lotto was het volk maar liefst honderdzeventigduizend dukaten schuldig. Een deel daarvan ging op aan belasting, maar uiteindelijk moest de Regia Azienda honderdduizend dukaten uitkeren.
Tombola voor thuis
Ook thuis spelen de Napolitanen graag met cijfers. Hun tombola, een soort bingo, is gebaseerd op hetzelfde principe als de lotto – en ook hier wordt graag geld op ingezet. De Napolitaanse tombola ontstond officieel in 1734, toen koning Karel III besloot om de reeds bestaande loterijen te erkennen – om ervoor te zorgen dat een deel van de opbrengst richting staatskas vloeide.
Hij kreeg te maken met fikse tegenwerking, van onder anderen de dominicaner monnik Gregorio Maria Rocco, die het spel als iets immoreels en verachtelijks zag, waar de Napolitanen zeker niet legaal aan zouden mogen deelnemen. Uiteindelijk kreeg de koning zijn zin, op voorwaarde dat er in de week van Kerstmis geen tombola gespeeld mocht worden. Dan moest men bidden, en geen afleiding zoeken in ‘goddeloze spelletjes’.
De Napolitanen zelf trokken zich – uiteraard – niet veel van het getouwtrek tussen beide heren en de officiële ‘goedkeuring’ van de tombola aan. Ze bleven gewoon doorgaan met betekenis geven aan hun dromen, met het inzetten op de gedroomde cijfers – zowel in familiekring als in de lotto. Voor veel Napolitanen is een lottobiljet, net als een sterke espresso, onmisbaar in het leven en dus is de lotto een van de bloeiendste bedrijfstakken in Napoli.
Zelf een gokje wagen?
In het centrum van Napels vind je tal van lottokantoortjes waar je een gokje kunt wagen. Wij deden ooit mee met nummer 1. We wisten namelijk niet meer waar we die nacht over hadden gedroomd (hetgeen door de eigenaar bijna als een doodzonde werd beschouwd) en kozen daarom maar voor het cijfer dat staat voor Italië, het land dat immers altijd in onze dromen is.
Helaas bracht het ons dit keer geen geluk, iets wat de eigenaar ons al had voorspeld. ‘Als je je dromen niet herinnert, kun je er beter nog een nachtje over slapen,’ zo adviseerde hij ons. Wees dus gewaarschuwd als je een gokje wilt wagen: onthoud alles dat in je dromen voorbijkomt.
Online dromenboek
Mocht je geïnspireerd zijn geraakt, dan hoef je gelukkig niet helemaal naar Napels om in een wedkantoortje La Smorfia door te bladeren. Via bijvoorbeeld Amazon kun je voor een klein bedrag een fysieke kopie van La Smorfia aanschaffen, inclusief mooie afbeeldingen.
En het kan zelfs nog makkelijker: op de website van Lottomatica staat een online editie van La Smorfia. Het enige wat je hoeft te doen, is een trefwoord invullen waar je over gedroomd hebt en het nummer dat daarbij hoort verschijnt op je scherm. Sterker nog, de nummers en woorden die met je trefwoord geassocieerd worden, staan er ook meteen bij. Je kunt zelf kiezen of je de nummers van La Smorfia Napoletana of La Smorfia Moderna wil.
Dreaming by numbers
Anna Bucchetti maakte een schitterende documentaire over de Napolitaanse lotto, Dreaming by Numbers (2005). Het middelpunt van deze film is het lottokantoortje nummer 119 aan de Via Tribunali, dat trouw wordt bezocht door buurtbewoners die er hun lottoformulier komen invullen – en hun dromen zo aan de wereld toevertrouwen.
De intieme beelden van het kleine lottokantoortje, gerund door de twee zusjes Maria en Angela, worden afgewisseld met levendige straatbeelden van een Napolitaanse volksbuurt. Hierdoor balanceert de documentaire tussen realisme en magie. Het spel en de getallen geven uitdrukking aan de behoefte om hoop te blijven koesteren – en te blijven dromen.
