De mooiste monumentale fonteinen in Napels – van de Fontana del Nettuno tot de Fontana del Gigante
Napels is een stad die je op elke hoek verrast. Tussen het bruisende verkeer, de geuren van versgebakken pizza en het geroezemoes van de markten, liggen verborgen plekken die je terugvoeren naar eeuwenoude tradities.
Het is een stad vol verhalen, van legendes tot kleine rituelen die generaties lang bewaard zijn gebleven. Een van die verhalen vind je in een steegje bij de beroemde Spaccanapoli, waar een bijna onopvallend kerkje schuilgaat: de Chiesa di Santa Luciella ai Librai.
Een verborgen parel in de Spaccanapoli
De Chiesa di Santa Luciella ai Librai ligt verscholen in een smal steegje, niet ver van de Via San Gregorio Armeno, de straat van de kerststalletjes. Kort voor 1327 werd de kerk gesticht door Bartolomeo di Capua, raadsheer van de Anjou-koning.
Het diende oorspronkelijk als gebedsplek voor het gilde van molenaars en later voor de pipernieri, ambachtslieden die werkten met het harde vulkanische gesteente piperno. Omdat het werken met steen gevaarlijk was voor de ogen, werd de kerk opgedragen aan Santa Lucia, beschermheilige van het gezichtsvermogen.
In de eeuwen daarna werd de kerk meerdere keren verbouwd en werd het de zetel van de Arciconfraternita dell’Immacolata Concezione (Broederschap van de Onbevlekte Ontvangenis).
Het interieur van de kerk is bescheiden, met een rechthoekig schip, een prachtige vloer van majolicategels in groen, wit en blauw en een verhoogd houten koor met een achttiende-eeuws orgel.
In kleine vitrines zijn de traditionele gewaden van de broederschap te zien: lange mantels met kap die de identiteit van de leden verborgen hielden en symbool stonden voor boetedoening.
Ondergrondse begraafplaats
Onder de kerk bevindt zich de crypte, waar de leden van de broederschap werden begraven. Vanaf 1656 werd hier de zogenaamde scolatura-methode toegepast waarbij de lichamen op speciale aarde in de heilige graven (terre sante) van de crypte werden gelegd en op strategische plaatsen werden doorboord (hals, bekken, oksels) om vloeistoffen af te voeren en het drogen te versnellen.
Na dit proces werden de overledenen opgegraven en in nissen geplaatst, zodat de gelovigen hen konden zien. Zodra het lichaam volledig was uitgedroogd, werden de resten in het ossuarium onder de crypte gelegd, maar de schedel werd apart bewaard. Deze schedels, capuzzelle genoemd, werden vervolgens op richels in de muren geplaatst.
De schedel met oren
Te midden van al deze schedels bevindt zich een van de bijzonderste relikwieën van Napels: de schedel met oren. Dit is geen gewone schedel. Door een zeldzaam natuurlijk proces zijn de oorschelpen bewaard gebleven.
Het bewaren van schedels leidde in de achttiende eeuw in Napels tot het ontstaan van het ritueel van de anime pezzentelle, een van de bekendste Napolitaanse volksgebruiken. Gelovigen ‘adopteerden’ een schedel, verzorgden deze en baden voor de ziel, zodat deze het vagevuur kon verlaten. In ruil vroegen ze een gunst, zoals het vinden van werk of een partner.
De schedel met oren werd gezien als een kanaal voor gebeden, een directe verbinding tussen de levenden en het hiernamaals.
Het is net als het Cimitero delle Fontanelle een van de weinige plekken in Napels waar je een ritueel zo tastbaar kunt ervaren, als herinnering aan een tijd waarin geloof en dagelijks leven nauw met elkaar verweven waren.
Van verval naar heropening
Na de aardbeving van 1980 raakte de kerk in verval en werd deze plek meer dan dertig jaar vergeten. Pas in 2016 werd de Chiesa di Santa Luciella ai Librai herontdekt door de culturele vereniging Respiriamo Arte.
Vijf jonge Napolitanen namen de leiding om de kerk te herstellen, niet alleen als historisch erfgoed, maar ook als plek voor sociale betrokkenheid. Ze organiseerden zanglessen, workshops en gratis lessen voor kinderen over burgerschap en sociale verantwoordelijkheid.
Op 5 april 2019 werd de kerk opnieuw geopend voor het publiek. Vandaag is het niet alleen een plek voor nieuwsgierige toeristen, maar ook een levendig stukje Napolitaanse geschiedenis dat mensen verbindt met de verhalen en tradities van de stad.
Praktische info
Je vindt de Chiesa di Santa Luciella ai Librai aan de Vico Santa Luciella 5 in Napels. De kerk is dagelijks geopend van 10.15 tot 18.15 uur. Elk half uur start een tour met gids. Een toegangskaartje kost € 6,-.
Verborgen verhalen van Napels
Napels zit vol geheimen, bijzondere verhalen en eeuwenoude tradities die niet iedereen ziet. Van mystieke kerken tot verborgen rituelen en onverwachte plekken, de stad blijft je keer op keer verrassen. Tijdens haar Nederlandstalige tour door Napels laat Felicia je graag zien hoe de stad werkelijk is, zoals maar weinig mensen haar kennen.
