Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Wandelen tussen eeuwenoude reusachtige kastanjebomen

Oktober is de maand bij uitstek om erop uit te gaan om bomen in al hun herfstkleuren te bewonderen. Voor Heleen, die in Umbrië woont, is er niets heerlijker dan een boswandeling maken en genieten van dit natuurlijke kleurenpalet. Het contrast dat wordt gecreëerd tussen goudgele, rode en bruine bladeren en de helderblauwe lucht is een ongelooflijk schouwspel.

Heleen: ‘Samen met gids Lucio Graziano maken we een boswandeling tussen de eeuwenoude reusachtige kastanjebomen om het betoverende aspect van de Monti Cimini te ontdekken.

Lucio is een zeer bevlogen man die natuurwetenschappen heeft gestudeerd. Naast milieugids is hij ook voorzitter van de AGER (een internationaal agentschap voor de bescherming van bio-culturele landschappen en voor het nieuwe plattelandsgebied).

Hij heeft een enorme passie en liefde voor de natuur en wil dit graag delen met anderen. In 2013 verliet hij Turijn om zich te vestigen op het platteland van Magliano Sabina, waar hij nu een biodynamische boerderij bestiert. Zijn vrouw bereidt voor alle wandelaars die met Lucio op pad gaan een heerlijke biologische picknicklunch, met producten van eigen boerderij.

De wandeling start in Canepina, een klein gehuchtje in de provincie Viterbo (Lazio). Het ligt op zo’n vijftig minuten van Vista sull’ oliveto. Canepina dankt zijn naam aan de teelt van hennep (canape) die tot na de Tweede Wereldoorlog de belangrijkste bron van inkomsten was.

Het gebied is rotsachtig en waterrijk en daardoor uitermate geschikt voor de teelt van hennep. Vandaag de dag herinnert slechts een klein museum aan deze vervlogen tijd. Canepina staat nu niet meer bekend om de hennep maar om de productie van de beste kastanjes.

Als je vanuit Umbrië richting Monti Cimini rijdt, zie je het landschap veranderen. Waar in Umbrië de olijfbomen, wijnranken en eikenbossen de overhand hebben, zie je op de heuvels en de gebieden rondom de Monti Cimini met name hazelnoot- en kastanjebomen.

De Monti Cimini zijn vulkanische heuvels van zo’n miljoen jaar oud. In het verleden zijn er vele uitbarstingen geweest, die ervoor hebben gezorgd dat we hier te maken hebben met een vulkanische bodem, die ontzettend gunstig is voor kastanjebomen.

Tussen de driehonderd en duizend meter hoogte vindt de kastanje de beste omstandigheden voor de groei. Bijna zeventien procent van de totale jaarlijkse Italiaanse productie van kastanjes wordt geproduceerd in het Cimini-gebergte, waar in totaal 350.000 bomen staan.

Een van de meest productieve centra is Canepina, met een jaarlijkse productie van drie tot vier miljoen (!) kilo kastanjes. Onder de variëteiten van kastanjes in de Canepinese bossen is de marrone fiorentino de meest waardevolle, maar alle kastanjes uit dit gebied worden gezien als de beste in Italië. Voor Canepina zijn kastanjes (én kastanjehout) de belangrijkste bron van inkomsten.

We maken een klim omhoog en komen al snel de eerste kastanjebomen tegen. Er heerst een enorme bedrijvigheid want de boeren zijn net begonnen met het oogsten van de kastanjes.

Deze oogst vindt plaats gedurende de hele maand oktober. De kastanjes worden eerst bij elkaar geveegd en vormen lange slierten aan de voet van de enorme bomen. Dit gebeurt met een speciale veegarm, bevestigd aan een tractor.

Dan worden de kastanjes met een enorme stofzuigerslang opgezogen. In de ‘stofzuigerzak’ worden de kastanjes van de bolsters ontdaan. Daarna spuit de machine, vergezeld van enorme stofwolken, de bolster weer uit. Vooral als het zonnetje door het bladerdak piept, levert dat prachtige foto’s op.

De kastanjes zelf blijven achter in de ‘stofzak’. Ze worden verzameld in grote jute zakken en aan het einde van de dag op de tractor geladen en naar beneden gereden. In Canepina staat een grote fabriek die de kastanjes verder verwerkt. Ze worden ofwel gedroogd en tot meel gemalen óf ze worden gepoft.

Niet iedereen beschikt natuurlijk over zulke machines. Op veel plekken zie je ook mensen kastanjes rapen, kruipend op hun knieën. Handschoenen aan, hurken en een voor een kastanjes rapen – wat een monnikenwerk!

Zeker als je weet dat ze dit elke dag opnieuw weer moeten doen en minstens twintig dagen lang. Met een beetje pech zelfs tot december. Dan ben ik toch liever olijvenboer…

Vroeger werden de kastanjes ook wel in holle kastanjebomen opgeslagen. Een prima voorraadkast met goede klimaatbeheersing. De bolsters worden overigens op hoopjes geveegd, die aan het einde van de dag worden aangestoken. We zien vanaf ons huis in de oogsttijd vaak vele rookpluimen op de hellingen van de Monti Cimini –  nu weten we dus waarom.

Iedereen is druk in de weer met de oogst. Borden waarschuwen ons dat we geen enkele kastanje mogen oprapen. Doe je dit wel, dan wordt de politie gebeld en krijg je een boete opgelegd. Zelfs de kastanjes die op de paden liggen mogen niet worden opgeraapt.

Al wandelend tussen de reusachtige kastanjebomen, vertelt Lucio honderduit wat we allemaal zien. Hij vertelt niet alleen over de geschiedenis van de streek en de geologische aspecten, maar hij weet ook alles over de flora en fauna.

Na afloop van een wandeling weet je precies welke kruiden je kunt plukken en eten en waar deze goed voor zijn. Helaas ben ik het allemaal weer vergeten als ik weer thuis ben. Zomaar iets plukken en opeten lijkt me geen goed idee, dus ik zal Lucio binnenkort nog eens vragen naar wat ik onbezorgd kan meenemen.

We wandelen verder totdat we ineens staande worden gehouden door een boze boer, rijdend in een rode Fiat Panda. Hij had ons al een tijdje in de gaten gehouden en vertrouwde het niet. Lucio moest praten als Brugman om deze man ervan te overtuigen dat we hier niet zijn om kastanjes te stelen, maar enkel een wandeling maken, waarvoor hij op voorhand toestemming had gevraagd bij de gemeente van Canepina.

Het helpt allemaal niets. We mogen niet verder langs het bospad dat ons uiteindelijk weer naar het dorp terug moet brengen. Een pad waar schijnbaar de percelen van deze boer aan grenzen. We worden verzocht om de openbare weg te volgen en er zit niet anders op dan dit dan maar te doen.

Na een poosje over de verharde weg te hebben gelopen, besluit Lucio toch het bospad weer te nemen. We zijn echter nog maar vijf minuten verder als het rode Pandaatje weer opduikt. Dit keer stapte er een héle boze boer uit. De jongeman heeft versterking gehaald van zijn vader en die loopt met grootse gebaren op ons af.

Lucio weet hem uiteindelijk tot bedaren te brengen en we mogen verder lopen, maar wel met de hete adem van een rode Panda in onze nek. De boeren bleven ons nauwlettend in de gaten houden. Vanwaar al die ophef? Zijn kastanjes dan het nieuwe goud?

Eigenlijk wel. Kastanjes leveren een hoop geld op. Je betaald zo € 3,50 tot € 5,- per kilo. De hysterie die momenteel heerst, heeft ook te maken met het feit dat de kastanjebomen pas enkele jaren weer goede vruchten geven. De oogst is vele jaren zeer slecht tot nihil geweest, door ziektes van de bomen. Een ramp voor de boeren die hiervan moeten leven.

Door de hete zomer van 2017 was de opbrengst van de kastanjes ook vorig jaar vele malen minder dan normaal. Opnieuw een strop dus voor de boeren. Vandaar dat ze erg gespitst zijn dat hun kastanjes dit jaar niet door Jan en alleman worden geraapt en meegenomen.

Kastanjes zijn namelijk erg gewild in het najaar, gepoft of geroosterd (bijvoorbeeld met wilde venkel) . De gedroogde kastanjes worden verwerkt tot bloem waarvan onder andere kastanjebrood wordt gemaakt.

Na een wandeling van zes uur, waarbij we een uurtje hebben gepauzeerd om onze pranzo al sacco (picknicklunch) van huize Graziano op te smikkelen, arriveren we weer in het dorp.

Wil jij ook met Lucio op pad? Alle wandelingen die hij organiseert, vind je terug op zijn website Immersione nel Paesaggio.

La Festa della Castagna
In de laatste drie weekenden van oktober wordt in Canepina La Festa della Castagna gevierd, een populair festival waar je allerlei lekkere lokale producten kunt proeven. Voor deze gelegenheid worden de oude kelders heropend waar de huisvrouwen van het dorp lokale gerechten bereiden, puur en met eenvoudige receptuur en gemaakt met de typische producten uit Canepina.

Maar niet alleen in Canepina vinden deze kastanjefeesten plaats. Elk dorp en gehucht op de hellingen van de Monti Cimini heeft zijn eigen herfstfeest. Ga er zeker heen als je in de buurt bent en proef de herfst!’

Klassieke recept voor kastanjebrood
Thuis de herfst proeven? Probeer dan eens dit kastanjebrood, ook wel Pane Martino genoemd. Het is erg lekker met tomaten en verse kaas zoals caciotta of ricotta, producten die nooit ontbreken in de huizen van de boeren. Het is geweldig voor het ontbijt omdat het erg voedzaam is, en ook lekker met boter, jam of honing.

Ingrediënten: 400 g bloem 00 (doppio zero) | 200 gram kastanjemeel (farina di castagne) | 20 gram biergist | lauw water | een snufje zout

Los de gist op in een beetje lauwwarm water. Zeef de twee meelsoorten en het snufje zout en maak er een bergje van op je werkblad. Maak een kuiltje in het meel en doe daar de gistoplossing in. Kneed alles goed door en voeg beetje bij beetje meer water toe, tot het een stevig deeg is.

Laat het ongeveer twee uur rijzen. Verwarm de oven voor tot op 230 graden. Zodra het deeg genoeg gerezen is, vorm je er een brood van. Bak het gedurende vijftien minuten op 230 graden. Verlaag dan de temperatuur van de oven naar 180 graden en bak nog eens veertig minuten.

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *