4x de mooiste dorpjes in Abruzzo

Ruim tweehonderd dorpjes in Italië mogen zich de trotse dragers van het keurmerk borghi più belli d’Italia noemen. Het zijn daarmee officieel ‘de mooiste dorpjes van Italië’. Mooi zijn ze inderdaad, met hun sfeervolle straatjes, bijzondere pleinen en musea, lange, indrukwekkende historie en fotogenieke doorkijkjes. Bijzonder zijn ze ook, elk op hun eigen unieke manier.

In Abruzzo zijn ruim twintig van deze borghi più belli te vinden. In deze blog tippen we vier van deze pareltjes: Castel del Monte, Santo Stefano di Sessanio, Scanno en Civitella del Tronto.

Castel del Monte

Castel del Monte is het eerste dorpje dat prijkt op de lijst van i borghi più belli d’Italia. Het dorpje bestaat voor zover we nu weten dankzij teruggevonden resten en ontdekte graven al sinds de elfde eeuw voor Christus.

De Romeinen namen de nederzetting in de vierde eeuw voor Christus in en gaven het de naam Città delle Tre Corone, ‘Stad van de Drie Kronen’. Pas in 1223 duikt het stadje in officiële documenten op met de naam zoals we het nu kennen, of de Latijnse equivalent daarvan, Castellum de Montis, hetgeen zoveel betekent als ‘fort dat oprijst uit de bergen’.

Als je nu door de straatjes van het dorpje wandelt, lijkt het alsof de tijd zomaar stil is blijven staan. Daal voor een bijzondere ervaring zeker ook even af in de donkere sporti, ondergrondse gangen die onder het hele dorpje doorlopen en die slechts verlicht worden door lantaarns die een zacht licht verspreiden.

De meest authentieke wijk is Ricetto. Hier zochten de inwoners vroeger hun toevlucht als het dorpje werd aangevallen. Je ziet deels nog de muren die zorgden voor bescherming. Ook de Torre Campanaria, de vroegere uitkijktoren, is nog intact.

Op 12 augustus komen de oude tradities van de herders en boeren weer tot leven, tijdens het festival Arti e Mestieri, waarbij de borgo omgetoverd wordt tot één groot openluchtmuseum.

Vijf dagen later, op 17 augustus, vindt het spannendste evenement van het hele jaar plaats: La Notte delle Streghe, de Nacht van de Heksen. De smalle steegjes, de kleine pleintjes en de achterafstraatjes van het dorpje worden dan ingenomen door oude riten en verhalen die je meenemen in de magische wereld van heksen en tovenaars.

Op 8 september is het weer feest, dit keer ter ere van de Madonna dei Pastori, van de herders. Er is een nachtelijke processie die van de San Marco naar de Madonna del Suffraggio trekt, waar de herders vroeger gingen bidden voor ze vertrokken voor de transumanza, de grote overtocht over de bergen, naar Puglia.

Dankzij de grote schaapskuddes die hier gehouden werden en worden, kun je in Castel del Monte genieten van een bijzondere delicatesse: Canestrato di Castel del Monte DOC, een bijzondere schapenkaas die wordt gemaakt van de rauwe volle melk van de schapen, met stremsel en zout. Het is een van de producten die het Slow Foodkeurmerk mag dragen.

Alvast een voorproefje zien van Castel del Monte? Kijk dan de film The American, van fotograaf en regisseur Anton Corbijn. Het verhaal gaat over een huurmoordenaar (gespeeld door niemand minder dan George Clooney) die hier zijn toevlucht zoekt, in het labyrint van op- en aflopende straatjes en trappen, nauwe doorgangen en huizen van witte steen uit de Apennijnen.

Castel del Monte heeft 562 inwoners, die alles van elkaar weten maar de grote acteur met rust lieten.. Clooney logeerde in Palazzo Colelli en ’s avonds dineerde hij in het naastgelegen restaurant Il Borgo del Tempo Perso.

Santo Stefano di Sessanio

Dicht bij Castel del Monte ligt nog een van de borghi più belli van Abruzzo, Santo Stefano di Sessanio. Dit middeleeuwse dorpje ligt op een hoogte van 1250 meter. Net als Castel di Monte behoort het tot het Parco Nazionale del Gran Sasso e Monti della Laga.

Slechts zo’n 120 mensen wonen het hele jaar door in het dorpje, dat net als veel van de andere borghi een aangenaam doolhof van straatjes, onderdoorgangen, steegjes en trappetjes is.

Naast de vaste bewoners tref je er altijd wel toeristen, aangezien de Zweeds/Italiaanse Daniele Kihlgren een deel van het dorpje omtoverde tot een bijzondere accommodatie. In 1999 reed Kihlgren op zijn motor door dit verlaten dorpje. Hij was op slag verliefd en bouwde in zijn hoofd de vervallen huisjes al om tot een uniek ‘hotel’.

Kihlgren kocht het dorpje beetje bij beetje op en restaureerde met de hulp van lokale inwoners alles tot in het kleinste detail. Langzamerhand realiseerde hij een albergo diffuso, een hotel dat over een heel dorpje is verspreid.

Inmiddels telt zijn hotel, Albergo Diffuso Sextantio genaamd, bijna dertig kamers. Het wordt mede gerund door een aantal dorpsbewoners. Houd je van authenticiteit, historie en leven tussen de locals, dan is dit adres zeker de moeite van het b(ez)oeken waard.

Een van de specialiteiten van Santo Stefano di Sessanio zijn lenticchie, linzen. Het is een zeldzaam ras, klein en met een donkerbruine kleur. De linzen worden hoog in de bergen verbouwd, tussen de 1200 en 1400 meter hoogte. Er wordt niet heel veel verbouwd, waardoor de linzen grotendeels voor eigen gebruik zijn.

De Lenticchie di Santo Stefano worden erkend door het Slow Food-presidium, zodat ze hopelijk blijven voortbestaan en hun bijzondere smaak niet voor altijd verloren gaat.

Probeer dan ook zeker een bordje linzen te eten als je Santo Stefano bezoekt, met als secondo lamsvlees. De lammeren grazen op de hoogvlakte van Campo Imperatore, ook wel ‘Klein Tibet’ genoemd, en hebben daardoor een bijzonder goede smaak. Probeer bijvoorbeeld de specialiteit agnello alla chiarenese, met kaas en ei.

Scanno

‘Tot voor kort was Scanno alleen bereikbaar via een muilezelpaadje door een bergkloof, maar nu is er in de bergflank een weg gehakt waarlangs men kronkelt en draait door een schitterend stuk natuurschoon, waarbij de rivier de Sagittario onder u van bekken tot bekken neerstroomt,’ zo noteerde de Britse schrijver Morton in 1969. Gelukkig kunnen wij zijn voorbeeld volgen en hoeven we niet de rug van een ezel op om in Scanno te geraken.

Het stadje is waarschijnlijk de meest toeristische borgo van Abruzzo. Sterker nog, het dorpje zou zelfs de meest gefotografeerde borgo van heel Italië zijn! Veel beroemde fotografen en reisschrijvers gingen ons al voor, onder wie Henri Cartier-Bresson. En Morton dus, die ook heeft opgetekend: ‘Scanno is beroemd om de prachtige inheemse kostuums die de vrouwen dragen, maar als je er bent, vluchten ze weg voor ieder fototoestel.’

foto: ifood.it

Inderdaad verschijnen de vrouwen van Scanno geregeld in schitterende klederdracht op straat, vooral tijdens de verschillende kerkelijke feestdagen. Op andere dagen dragen ze vooral zwart, hetgeen het dorpje soms een ietwat trieste aanblik geeft, alsof iedereen in de rouw is. Gelukkig wordt dat goedgemaakt door kleurrijke bloemen aan de balkons en op straat en door de kunstwerkjes van fijn filigraan die de goudsmeden uit hun handen weten te toveren.

Het Lago di Scanno is het grootste natuurlijke meer van Abruzzo, dat op 930 meter hoogte ligt. Dit bijzonder mooie meer wordt nog mooier als je het van bovenaf bekijkt: het heeft namelijk de vorm van een hart! Bellissimo!

In de eerste week van mei is een bezoek aan het meer nog mooier dan anders. Dan wordt namelijk het beeld van de Madonna del Lago van een kapel aan het meer naar Scanno gebracht, in een kleurrijke processie. Na een maand keert de Madonna weer terug naar het meer.

Civitella del Tronto

Civitella del Tronto is beroemd vanwege zijn burcht, de grootste die ooit door de Bourbons in Europa werd gebouwd. De Bourbons regeerden over het Koninkrijk Napels, waarvan Abruzzo tot aan de eenwording van Italië deel uitmaakte. Door de strategische ligging van Civitella del Tronto, boven op een hoge uitstekende rots aan de noordelijke grens van het rijk, was het dorpje een uitgelezen plek voor een enorm verdedigingsfort.

De oppervlakte meet maar liefst 25.000 vierkante meter, met een hoop aan het oog onttrokken gangen en geheime zalen. In het fort is een mooi museum gevestigd, met onder andere historische wapens en kaarten. Vanaf de burcht, die bijna net zo lang is als het dorpje zelf, heb je een fantastisch uitzicht. Je kunt Molise en Le Marche zien en met een beetje helder weer zelfs de zee!

Dwaal na een bezoek aan de burcht door het dorpje zelf, langs kerken en door smalle steegjes. Bezoek de San Francesco, de San Lorenzo, de Santa Maria degli Angeli en, net buiten het historisch centrum, de kerk en het klooster Santa Maria dei Lumi. Nog verder weg, op de top van een nabijgelegen heuvel, verrijst de zeer oude Benedictijner abdij Santa Maria di Montesanto, een van de mooiste kloosters in dit gebied. De bouw van dit klooster zou nog zijn gestart door niemand minder dan de heilige Benedictus zelf, in 542.

De leukste attractie in Civitella del Tronto is La Ruetta, een veertig centimeter breed steegje. Volgens de inwoners van het dorpje is het hiermee het smalste steegje van Italië. Dat hebben we wel eens vaker gehoord, dus of het echt waar is, weten we niet helemaal zeker. Maar smal is het!

Civitella del Tronto wordt in het westen gedomineerd door twee van de Monti Gemelli (‘Tweelingbergen’), ook wel Montagna dei Fiori, ‘Bloemenberg’, genoemd. Beide gedeelten van de berg, met een hoogte van 1814 meter, worden gescheiden door een diepe kloof, waarin de rivier Salinello stroomt.

Het gebied maakt deelt uit van het Riserva Naturale delle Gole del Salinello. Aan het begin van de kloof, die een van de meest spectaculaire van heel Abruzzo is, vind je een prehistorische grot. Mooi is ook het uitzicht: dankzij de nabijheid van de zee lijken water en hemel naadloos in elkaar over te lopen.

Ontdek alle mooie dorpjes in Abruzzo & Midden-Italië

In deze digitale reisgids nemen we je mee naar alle borghi più belli in het midden van Italië, in de regio’s Emilia-Romagna, Toscane, Umbrië, Le Marche, Lazio, Abruzzo en Molise. Hiermee is deze Special een unieke handleiding voor een reis langs il fascino dell’Italia nascosta, het fascinerende, verborgen Italië. Ga je met ons mee op ontdekkingstocht langs alle borghi?

Bestel De mooiste dorpjes van Midden-Italië

P.S. De Ciao tutti Special is een digitale uitgave. Na bestelling ontvang je zowel op de website als in je e-mail een link om de Ciao tutti Special te downloaden in pdf-formaat. Je kunt ‘m vervolgens opslaan en op meerdere apparaten (computer, smartphone en/of tablet) van alle moois in de Special genieten.