Bezoek de drieluik-expositie over Maarten van Heemskerck – de belangrijkste vertegenwoordiger van de Italiaanse renaissance in Nederland

Vanaf eind september schitteren de meesterwerken van Maarten van Heemskerck in het Frans Hals Museum en Teylers Museum in Haarlem en in het Stedelijk Museum in Alkmaar.

Wij geven alvast een voorproefje van deze drie exposities én mogen trakteren op kaartjes voor alle drie de tentoonstellingen.

Precies vierhonderdvijftig jaar na het overlijden van Maarten van Heemskerck maak je in elk van de drie musea kennis met een periode uit de fascinerende loopbaan van deze invloedrijke en succesvolle kunstenaar uit de noordelijke Nederlanden. Er zijn ruim honderddertig kunstwerken te zien, waarvan negenenveertig schilderijen die Van Heemskerck zelf maakte.

Je bewondert belangrijke stukken uit de eigen collecties van de musea, maar ook zelden uitgeleende schilderijen, tekeningen en prenten van onder meer The Metropolitan Museum of Art in New York, Museo Thyssen-Bornemisza in Madrid, The National Gallery in Londen, het Rijksmuseum in Amsterdam en het Kupferstichkabinett in Berlijn. Al kijkend naar al deze kunstwerken wordt duidelijk hoe vernieuwend, expressief en theatraal het werk van de Nederlandse renaissancekunstenaar is.

Vernieuwer met lef

In het Frans Hals Museum in Haarlem staat het vroege werk van Van Heemskerck centraal, gecombineerd met dat van tijdgenoten als Jan van Scorel en Jan Gossart.

Van zijn religieuze schilderijen vol expressie tot zijn levensechte portretten van de opkomende burgerij, compleet met rimpels. Van Heemskerck toont lef met zijn vernieuwende, realistische manier van schilderen.

Restauratie van De heilige Lucas schildert de Madonna

Het absolute hoogtepunt is het schilderij De heilige Lucas schildert de Madonna (1532) dat speciaal voor deze tentoonstelling geheel gerestaureerd is.

Tijdens de intensieve behandeling is dit indrukwekkende Bijbelse tafereel zo veel mogelijk teruggebracht tot zijn oorspronkelijke vorm en uitstraling. Het grote stuk is in twee delen gesplitst, zoals het ruim vier eeuwen geleden door Van Heemskerck opgezet is. Bovendien is de originele achtergrond weer te zien.

De restauratie geeft ook meer inzicht in het atelier van de kunstenaar en hoe vernieuwend hij was voor zijn tijd.

foto’s: Maarten van Heemskerck, De heilige Lucas schildert de Madonna, Frans Hals Museum – Haarlem, foto René Gerritsen

Naar Rome

Voor Italiëliefhebbers is de tentoonstelling in het Stedelijk Museum in Alkmaar het interessantst. Maarten van Heemskerck woonde en werkte vanaf 1532 ruim vier jaar in Rome, een ervaring die bepalend is voor zijn loopbaan. De kunstwerken en gebouwen in de Eeuwige Stad blijven hem zijn hele verdere leven inspireren.

In Alkmaar ontdek je meer over Van Heemskercks reis naar het zuiden en over hoe die ervaring heeft geleid tot gedurfde en voor zijn tijd spectaculaire werken.

Van Heemskerck komt in Rome aan als de eerste beelden uit de oudheid worden opgegraven. Hij maakt er kennis met het werk van Michelangelo, Rafaël en hun tijdgenoten. Dit alles maakt enorme indruk op hem.

Van Heemskercks stijl wordt nog expressiever en zeer dynamisch. Daarmee groeit hij uiteindelijk uit tot de belangrijkste vertegenwoordiger van de Italiaanse renaissance in de noordelijke Nederlanden.

Pionier op papier

Terug in Haarlem tekent Van Heemskerck, in navolging van Italiaanse kunstenaars vele ontwerpen, die door graveurs in prent worden gebracht. In het Prentenkabinet toont het Teylers Museum in Haarlem ruim zestig prenten die het succesvolle ondernemerschap van Van Heemskerck illustreren.

Van Heemskerck is de eerste kunstenaar in de noordelijke Nederlanden die op creatieve en innovatieve manier Bijbelse voorstellingen en levenslessen voor de burgers op grote schaal verspreidt. Hij krijgt daarmee internationale bekendheid en vormde een inspiratiebron voor onder anderen Rembrandt.