Boeken: Lezen over Italië

‘Toen je de eerste keer wegging was ik nog klein. Het was een plezierreisje, vrienden opzoeken die hun geluk elders waren gaan beproeven. De avond tevoren had je op een velletje papier de wereld getekend en had je me laten zien waar je heen ging. Wij zijn hier, had je gezegd, en morgen ben ik daar, bij dat puntje. Je had met een rode viltstift een lijn getrokken die bij ons huis begon en daar eindigde. Dit is een brug, zei je, het is net of je naar de overkant van een rivier gaat. En dus hadden we alles onder …

Vóór 1861 was Italië een hopeloos samenraapsel van kleine stadstaatjes en gebieden die bezet waren door Frankrijk, Spanje of Oostenrijk. De Italiaanse auteur Ippolito Nievo (1831-1861) was een van de felste voorvechters van de Italiaanse eenheidsstaat. In zijn korte, bewogen leven schreef hij vele werken, waarvan Belijdenissen van een Italiaan het bekendste is. Hij stierf in de strijd voor eenheid: onderweg van Sicilië naar Napels leed zijn stoomboot schipbreuk voor de kust van Sorrento. Belijdenissen van een Italiaan opent met de woorden van Carlino Altovito: ‘Ik werd geboren als Venetiaan, maar zal […] sterven als Italiaan.’ Carlino groeit op in …

In Rome las ik Italianen voor gevorderden, een onmisbaar boek voor elke Nederlander die zichzelf een Italiëkenner of een Italofiel wil noemen. Beppe Severgnini maakt in zijn boek een studie van het meest interessante onderdeel van Italië: de Italiaan zelf. De tocht op weg naar het innerlijk van de Italianen is zeer de moeite waard, maar niet zonder gevaren, en sommige reizigers aarzelen om eraan te beginnen. Ze worden weerhouden door gemakzucht en de angst om het geromantiseerde beeld van de Italianen dat ze voor zichzelf hebben opgebouwd te vernietigen. Voor de meeste Italianen zelf is het beangstigend om ongemakkelijke …

Op 1 juni 2008 fietste Ilja Pfeijffer van Leiden naar Gorinchem, op een zesdehands Batavus-racefiets van 95 euro. Het was de eerste etappe van een fietstocht, een fietstocht die hem uiteindelijk in Rome zou moeten brengen. Maar dat is nog niet iets waar Ilja en zijn vriendin op dag 1 aan denken. Lees maar mee, met dit fragment uit De filosofie van de heuvel. Dag 1: zondag 1 juni 2008 Leiden – Gorinchem via: Zoeterwoude-Dorp, Zoetermeer, Gouda, Haastrecht, Schoonhoven 70 km (1-70), 15.45-21.15 zonnig en warm, nauwelijks wind ‘Er zijn meer mensen naar Rome gefietst en nog heel veel verder. …

‘Terwijl ik in de kathedraal opging in de herinnering aan dat zeldzame, emotionele gedweep van Umberto, kwam er een groep Britse toeristen achter me staan; hun gids vertelde geanimeerd over de vele mislukte pogingen om de oude grafkelder van de kathedraal te vinden en op te graven, die naar verluidt in de middeleeuwen had bestaan maar kennelijk voorgoed verloren was gegaan. Ik luisterde een poosje geamuseerd naar de sensationele draai die de gids aan het verhaal gaf, voordat ik de kathedraal weer aan de toeristen overliet en de Via del Capitano afslenterde om, tot mijn grote verrassing, weer op de …

Nu de renners in de Tour de France vandaag hun laatste etappe rijden, mag ik vast wel weer even over de Giro schrijven, de grote Italiaanse wielertocht die dit jaar in Amsterdam startte. Van een trouwe fan van Ciao tutti kreeg ik namelijk het boek Het roerige leven van Alfonsina Strada in handen, dat het verhaal vertelt van de eerste vrouw die ooit de Giro reed. Nu ben ik eerlijk gezegd niet zo’n wielerfan, maar ik werd vanaf de eerste pagina gegrepen door deze dappere Alfonsina. In een tijd waarin vrouwen slechts werden gezien als accessoire van de man (en …

Helaas is dit onze laatste dag in Toscane, vanavond wordt er weer gewoon Amsterdamse lucht ingeademd. Gelukkig kan ik met Elke dag in Toscane de komende dagen nog even de heimwee de kop indrukken. In haar nieuwste boek vertelt Frances Mayes, beroemd van haar eerdere Toscane-romans Een huis in Toscane (dat is verfilmd als Under the Tuscan Sun) en Bella Toscana, het lyrische verhaal over haar twintig jaar durende liefdesaffaire met Toscane, de mensen, de cultuur en de levensstijl. Daarnaast vertelt ze over het verrukkelijke leven in Bramasole, haar huis in de buurt van Cortona, geeft ze je haar favoriete …

De Engelse schrijver Tim Parks emigreerde naar Italië en kreeg daarmee niet alleen te maken met zijn Italiaanse buren, maar ook met de Italiaanse manier van leven. Hij heeft aan den lijve ondervonden hoe moeilijk het is niet te verdwalen in de doolhof van regels, gewoontes, normen en waarden die het alledaagse leven in Italië bepalen. Tegelijkertijd heeft hij geleerd te genieten zoals alleen een Italiaan dat kan. Inmiddels wil Parks nooit meer weg uit Italië en is hij gehecht geraakt aan de chaos en het gebrek aan structuur, maar vooral aan de onverwachte belevenissen die dit vaak oplevert. In …

‘Ik ging écht naar Rome. […] Ik kende de stad al en ik hield van haar alsof ze een mens was, met diezelfde begeerte, met diezelfde angst om haar kwijt te raken, de angst om haar niet volledig te bezitten, die nu eenmaal bij de liefde horen. Ik verlangde nu al naar de dag waarop de hartstocht overgaat in kalme genegenheid, die dag waarop ik zozeer deel van haar zou uitmaken dat ik me net als alle werkelijke bewoners zou beklagen over haar gebreken en haar ongemakken. Wat ik in die tijd nodig had was óf een kluizenaarsgrot om me …

Tijdens een verblijf op Sicilië ontmoet de Italiaanse schrijver Andrea Camilleri een mysterieuze, onbekende man. Deze man laat hem een unieke verzameling notities zien, die zijn geschreven door Caravaggio. De beroemde en beruchte schilder, die leefde van 1571 tot 1610, blijkt tijdens zijn verblijf op Sicilië en Malta (1606-1609) een soort dagboek te hebben bijgehouden. In Zwarte zon, een historische roman waarin deze teruggevonden zeventiende-eeuwse aantekeningen zijn verwerkt, staan de kwellingen en catastrofes van Caravaggio tijdens de laatste jaren van zijn leven centraal; hij is in die periode voortdurend op de vlucht. Camilleri baseert zich in deze reconstructie op een …

ARS VITINAM MORES ANINUMQUE EFFINGERE POSSES PULCHRIOR IN TER RIS NULLA TABELLA FORET Zo luidt de tekst op het cartellino op de achtergrond van dit schilderij. Het is een variatie op de slotregels van een epigram van Martialis, die zich in net zulke bewoordingen uitliet over een jeugdportret van Marcus Antonius Primus. De woorden vormen, net als het lieftallige portret, een compliment voor het jonge meisje: ‘O kunst, als jij de zeden en de geest zou kunnen uitbeelden, dan zou er op aarde geen mooier schilderij te vinden zijn.’ Het meisje dat op dit schilderij is afgebeeld is de jonge Giovanna degli Albizzi. In 1486 …

David Hewson brak in Nederland door met Vaticaanse moorden, het eerste deel in een reeks misdaadthrillers met rechercheur Nic Costa in de hoofdrol. In Hewsons nieuwste thriller, De Romeinse lusthof, staat het leven en werk van Caravaggio centraal. In een verborgen studio in een afgelegen Romeinse wijk, waar het Vaticaan de prostitutie vroeger oogluikend toeliet, worden een man en een vrouw dood aangetroffen voor een van de mooiste schilderijen die rechercheur Nic Costa in zijn leven ooit heeft gezien: Evathia in Ekstasis, een tot dan toe onbekend erotisch schilderij van Caravaggio. Uit het onderzoek van de patholoog-anatoom blijkt dat de …

Italië is het lievelingsland van Rindert Kromhout. Hij kan er de mooiste, gekste, spannendste en vrolijkste verhalen over vertellen. Waar kun je leren gladiator te worden? Hoe bestel je het grootste ijsje in het Italiaans? Hoe lang houdt Venetië het hoofd nog boven water? Wat is de engste begraafplaats van Rome? Waar staat het gouden huis van Nero? Hoe werkt de maffia? Welke Italiaanse heilige kan vliegen? Zonder zijn boek kun je als kind niet naar Italië gaan! Het meest gekuste everzwijn Ook over Florence weet Rindert Kromhout bijzondere verhalen te vertellen, zoals over het meest gekuste everzwijn. ‘Op de Mercato …

‘Pas na vier dagen kwam er iemand aan zijn deur. Na vier lange stille dagen in het steeds valer wordende licht van een ongewoon milde novembermaand, die Sandro meer dan genoeg tijd gaven om uit te maken of de twee kamers die Luisa voor hem had gevonden als kantoor, hem bevielen. Als hij al niet bezig was te bedenken wat hij daarin eigenlijk zou moeten gaan doen. Sandro had niet gedacht dat hij met zijn eerste klus meteen in het diepe gegooid zou worden. Hij had zich voorgesteld dat hij zich rustig zou kunnen inwerken. Maar zo zit de wereld …

‘Vroeger was de bereiding van pasta zoiets als een geheime wetenschap. Men moest de maand kennen… de wind… men moest de wolken en de sterrenhemel in de gaten houden. Men moest zich inzetten met hart en ziel, het was een hartstocht, een kunst.’ De in 1849 aan de rotskust van Amalfi geboren Francesca Montosi staat bekend als een van de eerste en succesvolste pastamaaksters van Italië. Haar spaghetti, macaroni, penne, tagliatelle en ravioli maakten furore in de belangrijkste families van Napels. Reeds als zevenjarig meisje, nog aan de hand van haar grootvader, oefent ze het ritme van het gelijkmatig pletten …

Elk jaar op 5 februari gaat Agatina naar haar oma Agata, die haar leert hoe ze de gebakjes bereidt ter ere van de heilige naar wie ze beiden zijn vernoemd. Terwijl ze de lekkernijen in de vorm van vrouwenborsten, de minne, aan het kneden zijn, vertelt oma over de vrouwen uit hun Siciliaanse familie; trots of bekrompen, verlegen of hartstochtelijk als ze zijn. Agatina groeit op met de verhalen over haar oma’s, overgrootmoeders en tantes. Hun borsten hebben voor elk van hen een speciale betekenis: ze zijn groot of vrijwel afwezig, ongevoelig of uiterst vruchtbaar, ze worden schaamteloos bemind of …

De schoonheid en de hel, dat is de titel van het meest recente boek van Roberto Saviano, de auteur van Gomorra, waarvan wereldwijd miljoenen exemplaren werden verkocht en waarmee Saviano belangrijke prijzen in de wacht sleepte. De schoonheid en de hel is tegelijkertijd ook de typering van het leven dat Saviano na het verschijnen van Gomorra leidt. Sinds 26 oktober 2006 zit Saviano namelijk continu ondergedoken. Hij reist van hotelkamer naar hotelkamer, met af en toe een tussenstop voor een nachtje op het bureau van de carabinieri of in een donkere eenpersoonskamer in een afgelegen straatje. Zelf schrijft hij hierover …

‘Tortellini worden sterker met Bologna vereenzelvigd dan met welke andere Italiaanse plaats ook,’ aldus John Dickie in Delizia! – De geschiedenis van de Italianen en hun keuken. ‘Ze werden in de achttiende eeuw zelfs een symbool voor de stad. Tortellini alla bolognese zijn een subtiele, smeuïge delicatesse. Wie ze wel eens geproefd heeft als ze op de juiste manier worden opgediend, in kapoenenbouillon, zal het daarmee eens zijn. Maar de bereiding ervan is enorm arbeidsintensief, zelfs in verhouding tot het overheerlijks dat dit oplevert. Men moet het deeg van deze doorschijnende verse pasta op kunstige wijze mengen, laten rusten en uitrollen. …