Bewonder het Vieste uit de jaren vijftig in het prachtige diorama van Pasquale Mattera

Ga je naar Vieste? Dan hebben we een leuke tip voor je: een niet te missen gratis tentoonstelling, in het volgens Marlou van Marilù in Italia mooiste gebouw van Vieste, de voormalige Pescheria aan Marina Piccola. Hier bewonder je een diorama dat het dagelijks leven in de jaren vijftig van Vieste, met allerlei vergeten beroepen, weergeeft.

Pasquale Mattera werkte in zijn eentje zeven jaar lang aan dit diorama, vol met levendige details. Hij is nog elke dag bezig om nieuwe scènes te maken. Een gepassioneerd man, die al zijn tijd en energie in deze miniatuurversie van Vieste stopt.

Pasquale Mattera – de man achter het diorama

Marlou: ‘Tijdens mijn bezoek aan het diorama raakte ik aan de praat met een bescheiden man in witte jasschort in de hoek van de ruimte. Het bleek Pasquale zelf. Een gesprekje volgde en ik maakte een aparte afspraak om meer te weten te komen over dit meesterwerk én zijn bijzondere maker.

De totale opstelling, die meer dan een hele wand beslaat, is gemaakt van hout maar ook de figuurtjes die erin voorkomen zijn met de hand vervaardigd. Niet alleen zijn de gebouwen levensecht nagemaakt (ik herken er veel), de tweehonderdtachtig figuurtjes zijn ook nog eens gemodelleerd naar echte locals!

Aan de wand prijken hun foto’s, vaak zwart-wit en soms in hun beroep van toen. De meeste personen kende Pasquale zelf en met hulp van familie heeft hij veel research naar het verleden gedaan. De personages zijn stuk voor stuk prachtig gemaakt, met oog voor detail.

Maak kennis met de mensen in het diorama

Pasquale licht een paar bijzondere personages nader toe, zoals de mindervalide Giuseppe Ceglia met zijn driewielerfiets, die met behulp van zijn zus gebrande tuinboontjes, kikkererwten en gazeuse verkocht, ‘s avonds voor de bioscoop. De originele foto heeft deze zus aan Pasquale gegeven toen ze hoorde van de tentoonstelling.

De beroemdste figuur is wel Giuseppe Cirillo, die verpleger was en onder andere kinderen aan huis moest vaccineren. Zijn bijnaam was Vespista, omdat hij altijd als eerste op het nieuwste model Vespa reed. De kinderen ‘vergaten’ hun angst voor de injectie; al hun aandacht ging uit naar de Vespa.

Vieste in miniatuur

Andere vergeten beroepen zoals een verkoper van haren, een brooddrager en een nettenverver zijn ook vertegenwoordigd. Uiteraard zie je de kerk San Francesco, een olijfperserij en mijn favoriete Piazzetta Seggio. De Pescheria is ook in haar originele hoedanigheid aanwezig.

Het bijzondere van dit diorama is dat het zeer dynamisch is. Elke scène die nagebootst is, heeft beweging, lichtjes en muziek. Je komt echt ogen tekort.

De werkende trabucco, een dame die pasta maakt, het vuurtje dat lijkt te roken en water dat stroomt. Kinderen die steppen, luiken die open en dicht gaan, de zweefmolen… Volgens Pasquale is dit het enige diorama op deze manier gemaakt in heel Italië.

Er zitten nog een paar verrassingen in waar Pasquale je graag op wijst met zijn aanwijsstok die hij altijd bij zich draagt. Hij is er elke dag en houdt alles nauwkeurig in de gaten.

Pasquales passie voor hout en elektronica

In totaal neemt het bezoek aan deze voorstelling een klein half uur in beslag, waarbij je een goed beeld krijgt van het dagelijks leven in het vroegere Vieste. Een leuke manier om een beetje geschiedenis op te snuiven.

Pasquale drukt zelf de startknop in waarna het spektakel begint. Uiteraard luistert al die elektronica nauw en moet er af en toe iets worden bijgesteld.

In dezelfde ruimte heeft hij een hoek ingericht waar hij continue aan het werk is. Het modelleren van de figuurtjes, natuurlijk ook van hout, even iets bijschilderen en intussen doorwerken aan de opstelling. Elk jaar met kerst wil hij een nieuwe scène klaar hebben.

Waar zijn passie voor hout en elektronica vandaan komt? ‘Als kind had ik op mijn kamer een commode die veranderde langzaamaan in een knutselplek. Ik was van kleins af aan gefascineerd door elektra en dat is nooit meer overgegaan.’

Hij haalde alles uit elkaar om te zien hoe iets werkte. Vijfentwintig jaar lang had hij een winkel met nautische artikelen, maar in zijn vrije uurtjes werkte hij altijd met hout. Pasquales vrouw runt de winkel Utile e Futile, waar je alleen maar houten artikelen kunt kopen, deels gemaakt door Pasquale.

Nadat hij in 2016 ziek werd, besloot hij het roer om te gooien en zijn passie te volgen. Hij stortte zich volledig op het creëren van dit diorama.

Eerbetoon aan emigranten

Het diorama is grotendeels opgedragen aan de emigranten. Zoals in een groot deel van Italië in de jaren vijftig het geval was, hebben ook veel Italianen Vieste verlaten. Pasquale vertelt dat negentig procent van zijn eigen familie naar de Verenigde Staten vertrokken is.

Een speciale scène is gewijd aan het thema vertrek, met ook een vergeten beroep in actie: de bagagedrager voor de vertrekkende emigranten. Pasquale vindt het een groot compliment wanneer mensen die overzee een leven hebben opgebouwd zijn diorama bewonderen en het Vieste herkennen dat ze hebben achtergelaten. Niet zelden vloeit er een traan.

Alle ruimte voor Pasquales meesterwerk

Dat deze tentoonstelling nu in de Pescheria te zien is, is een kers op de taart voor Pasquale. Hij heeft jaren gewerkt vanuit een te kleine ruimte van de gemeente waarvan eind vorig jaar het dak instortte.

Er kwamen veel steunbetuigingen van de inwoners van Vieste, waarna de gemeente Pasquale uiteindelijk beloofde dat hij zijn meesterwerk kon opbouwen in de voormalige Pescheria die tegenwoordig ook dienst doet als informatiepunt voor toeristen.

De tentoonstelling is gratis toegankelijk, al wordt een donatie op prijs gesteld, zodat Pasquale nieuw materiaal kan aanschaffen.

Wil je een kijkje nemen? Je vindt het diorama in de Pescheria aan het Piazza Kennedy (Marina Piccola) in Vieste. Het is elke dag geopend, van 9.30 tot 12.30 uur en van 16.30 tot 19.30 uur.’