De Europese keuken kent vele klassiekers. Iedereen proefde wel eens een croissantje, risotto of goulash gegeten en we krijgen allemaal wel eens een hamburger voorgeschoteld. Waar we veel minder vertrouwd mee zijn, is hoe die gerechten ooit in onze keuken zijn terechtgekomen en hoe dat samenhangt met historische mijlpalen. Zo lezen we in Het soepblik van Napoleon dat we rijstepap in de lage landen kennen dankzij de Moorse overheersing in Zuid-Europa en dat hutspot een erfenis is van de Spaanse inmenging in de Tachtigjarige Oorlog. Een mooie anekdote is het verhaal van het ontstaan van kip Marengo. De immer gejaagde Napoleon zou …

Het geluid van een zondagochtend volgens niemand minder dan Zucchero! Lees en luister mee en tover een doodgewone zondag om tot een Italiaans klinkend geluid waarvan je vanzelf moet glimlachen… ‘Ho visto gente sola andare via sai tra le macerie e i sogni di chi spera vai. Tu sai di me, io so di te ma il suono della domenica dov’è? Al mio paese vedo fiorire il grano a braccia tese verso l’eternità. Il mio paese… Ho visto cieli pieni di miseria sai e ho visto fedi false fare solo guai. Che sai di noi? Che sai di me? Ma …

In Italië gaat er geen dag voorbij zonder een ijsje. Vaak maken we voor het avondeten nog even een wandeling om een ijsje te halen, maar minstens zo vaak gaan we na het eten nog even naar buiten, voor een frisse neus. En voor een bolletje koffie-ijs in plaats van een espresso, heerlijk! Na de Coppa Olimpica van gisteren, doen we het vandaag na al die kleine hapjes wat rustiger aan en serveren we als toetje zelfgemaakt limoncello-ijs, naar een recept van Valli Little uit het nieuwe kookboek van delicious. Dat doen we op de klanken van misschien wel het …

Er is niets fijner dan op zaterdagochtend een bezoek brengen aan de markt, om allerlei heerlijke ingrediënten te kopen die ’s avonds op tafel schitteren. Het liefst struin ik een paar uur langs de kramen vol met verse groenten, pas geoogst fruit, vers gevangen vis en ander lekkers. Na een paar uur in de keuken druppelen de eerste vrienden binnen en raakt de tafel steeds voller en voller met veel verschillende kleine hapjes. Een goede fles wijn erbij, en de avond kan niet meer stuk. In Rome kan ik vooral de verleiding van de artisjokken niet weerstaan. Groot of klein, …

Vandaag barsten de Olympische Zomerspelen los in Londen. Rome was 52 jaar geleden de stad die de Spelen mocht organiseren. Kosten noch moeite werden gespaard om de stad om te bouwen tot een Olympische droom. Onder aan de Monte Mario-heuvel werd een gloednieuw marmeren stadion met 80.000 plaatsen gebouwd – een ongekende omvang voor Rome. Gelukkig beschikte de stad ook over genoeg bestaande locaties en gebouwen die voor de Spelen werden gereserveerd. Dat moet voor de sporters echt een unieke ervaring zijn geweest; een topprestatie proberen te leveren in het decor van het antieke Rome… Zo werden in de Thermen …

Overal waar je in Rome komt, herinnert er wel iets aan de grote beeldhouwer en architect Gianlorenzo Bernini. De grote Vierstromenfontein op Piazza Navona, de Neptunusfontein op Piazza Barberini, de prachtige Apollo en Daphne in Galleria Borghese, het slim vormgegeven Sint-Pietersplein dat de talloze bezoekers en pelgrims als het ware omarmt. Op dit Sint-Pietersplein liggen twee voor Bernini gedenkwaardige stenen. De eerste steen is verbonden met een nogal droeve liefdesgeschiedenis. Toen Bernini aan het Sint-Pietersplein werkte, was hij namelijk erg verliefd op een Romeinse dame. Hij kon aan niets anders meer denken dan aan de kleur van haar ogen, haar …

Niet alleen bij Gelateria Fata Morgana waan je je even in een sprookjesachtig Luilekkerland, bevolkt door de meest bijzondere ijssmaken en taartjes. Elke terugkeer naar Rome levert vaak weer een nieuwe ontdekking op, die ik dan helaas tot een volgend bezoek moet missen. Gelukkig is er nu ook een gelateria die in meerdere Italiaanse steden te vinden is: GROM. De allereerste Gelateria GROM opende in 2003 in Turijn, maar inmiddels is de ijssalon een van de grootste succesverhalen van Made in Italy van de afgelopen jaren, met vestigingen in Malibu, New York, Osaka, Parijs en Tokio. Ook in Italië zelf …

Vanaf vandaag is dan eindelijk het boek Campanili romanici di Roma – Romaanse klokkentorens in Rome verkrijgbaar, waar ik vorig jaar oktober over schreef. Het boek was toen al helemaal klaar, maar wachtte nog op een uitgever. Inmiddels heeft Dolf Middelhof het heft in eigen hand genomen en het boek zelf uitgegeven. Vanochtend stonden ze bij hem op de stoep, vanaf nu kunnen jullie zijn prachtige fotoboek direct bij hem bestellen. In oktober gaf ik een voorproefje van het boek in tekst (dat je hier nog kunt lezen), met extra aandacht voor de klokkentoren van de Santa Maria della Luce …

Rare vraag, denken jullie misschien, maar in de middeleeuwen hielden veel inwoners van dorpen en steden in Italië zich hier dagelijks mee bezig. Wie immers de grootste woontoren had, mocht zich de belangrijkste familie van de stad noemen. We zagen dit bijvoorbeeld laatst nog in San Gimignano. Naast de woontorens speelden en spelen ook de klokkentorens een belangrijke rol. Deze campanile, zoals een klokkentoren in het Italiaans zo mooi wordt genoemd, staat niet alleen symbool voor een kerk of een parochie, een wijk of een dorp, maar voor de oorsprong van een Italiaan. Niet voor niets is het woord campanile …

In de prachtige roman De boekhandelaarster uit Orvieto brengt Mathilde een bezoek aan de waterput van Sint-Patricius, de Pozzo di San Patrizio in Orvieto: ‘Hoewel hij uit 1527 stamt, is de waterput echt heel futuristisch uitgerust, Hij heeft een spiraalvormige structuur met twee trappen die identiek is aan die van DNA, dat echter pas vier eeuwen daarna ontdekt zou worden. Clemens VII nam zijn toevlucht tot Orvieto nadat de landsknechten Rome bestormd hadden. De paus was geobsedeerd door het idee dat hij verstoken zou zijn van watervoorzieningen, dus gaf hij architect Antonio da Sangallo de Jongere opdracht een waterput te …

Als liefhebber van zowel boeken als Italië keek ik al lange tijd uit naar het nieuwe boek De boekhandelaarster uit Orvieto, dat in Italië een groot succes is (de filmrechten zijn zelfs al verkocht). Het boek is dan ook geschreven door Valentina Pattavina, een ervaren redacteur, die bij uitgeverij Einaudi onder anderen Niccolò Ammaniti onder haar hoede had. De boekhandelaarster uit Orvieto speelt zich – uiteraard – af in het prachtige, idyllische stadje Orvieto in Umbrië, waar de inwoners zo op het eerste gezicht een rustig provinciaals leventje leiden. Het is het verhaal van Matilde, een eenzame vrouw van veertig …

Een heerlijk boek voor het weekend – met meer dan genoeg pagina’s om je urenlang in Toscane te wanen… Het verhaal gaat over de zusjes Caterina en Isabella Cammaccio, die tijdens de Tweede Wereldoorlog gedwongen worden de moeilijkste beslissingen van hun leven te nemen. Beslissingen waarvan de consequenties nog jarenlang zullen doorwerken… Veertig jaar later moet Alessandro Pallioti een merkwaardige moordzaak op een oude man oplossen. De vermoorde man blijkt een held voor de verzetsleden van de Tweede Wereldoorlog te zijn geweest. Hij is doodgeschoten en er is zout in zijn mond gepropt. Hoe meer Pallioti zich in de zaak verdiept, des te meer komt …

Een van de eerste beelden die Michelangelo voor zover we weten vervaardigde, is de kop van een antieke faun. Helaas is dit beeld na de Tweede Wereldoorlog verloren gebleken. Gelukkig heeft beeldhouwer Cesare Zocchi tijdens zijn loopbaan twee beelden gemaakt die de jonge Michelangelo laten zien, geconcentreerd aan het hoofd van de faun werkend. Een van deze beelden is te zien in het Palazzo Pitti in Florence, het andere in Casa Buonarroti, het voormalige huis van Michelangelo, eveneens in Florence. de jonge Michelangelo aan het werk Cesare Zocchi, te zien in Casa Buonarroti in Florence Gelukkig hebben we behalve deze beelden ook de …

Aan de voet van de Apuaanse Alpen, vlak bij de Toscaanse kust, ligt het dorpje Carrara. Hier komt het prachtige witte marmer van Michelangelo’s David en tal van andere bekende en minder bekende Italiaanse kunststukken vandaan. Hoewel elke kunstenaar kritisch was op het benodigde blok marmer, spande Michelangelo de kroon. Hij ging zijn marmer zelf in Carrara ophalen. Hij wilde het met eigen ogen zien, het blok marmer waarmee hij ging werken. Zijn idee was namelijk dat een beeld reeds in het marmer verborgen zat; de vaardige hand van een beeldhouwer zou het beeld slechts uit het marmer moeten bevrijden. Michelangelo …

Nu de temperatuur in Toscane al wekenlang hoger en hoger klimt en regelmatig de 35 gradengrens bereikt, zie je steeds meer korte mouwen opduiken. Niet alleen in het straatbeeld (zelfs de Italianen halen met deze hitte op werkdagen hun elegante zomertruitjes uit de kast), maar ook op tafel. Op tafel? Ja, want korte mouwen is ook de naam van een Italiaanse pastasoort. In het Italiaans klinkt het alleen wat eleganter: mezze maniche. En zeg nou zelf, een volk dat zijn pastasoort zo’n sprekende naam geeft, daar moet je toch wel van houden? De korte mouwtjes heten overigens zo omdat de …

In Toscane gaan natuur en cultuur prachtig samen. De mooiste renaissance-steden met ontelbare koepels en torentjes worden afgewisseld door donkergroene cipressen, eindeloze wijngaarden, zilvergroene olijfbomen en uitgestrekte graanvelden. Juist ook dit landschap is voor veel kunstenaars een bron van inspiratie. We bezochten al de Tarottuin van Niki de Saint Phalle en Il Bosco della Ragnaia, met een prachtig samenspel tussen natuurlijke en culturele elementen. Op weg naar Volterra is er eveneens een schitterende symbiose tussen cultuur en natuur. Van verre zie je ze plots opduiken, de cirkels in de graanvelden. Ze staan rechtop, als grote ringen, en zeker met de …

Eindelijk weten we dan wie de winnaars van de Travvies Awards zijn! Nadat ik dinsdag 19 juni – onder de Toscaanse zon – bericht had gekregen dat Ciao tutti voor de derde keer was genomineerd, hebben jullie allemaal massaal gestemd, waarvoor dank! Maar er was dit keer meer nodig om te winnen… Vanaf 29 juni was het oordeel aan de jury. Anders dan voorgaande jaren werd de website met de meeste stemmen namelijk niet automatisch als winnaar uitgeroepen. De drie websites die in elke categorie het grootste aantal stemmen hadden gekregen, werden dit jaar ook nog eens beoordeeld door een …

Een goede raad voor iedereen die de komende weken op vakantie gaat: ga niet de hele dag in de zon liggen. Dat is, volgens Seneca althans, zonde van je tijd. Tenzij je in de zon gaat liggen met zijn door Vincent Hunink prachtig vertaalde adviezen, in een nieuwe, compacte uitgave die in elke koffer past. Druk, druk, druk. Dagen en jaren vliegen voorbij. Wat is het leven toch kort! Het zijn veel gehoorde uitspraken, maar de Romeinse filosoof Lucius Annaeus Seneca vindt ze absolute onzin. In De brevitate vitae (‘Over de kortheid van het leven’) verklaart hij zich nader. Het …

Laatst overkwam het me weer een keer, op een terras in Haarlem. Ik bestelde drie stukjes bruschetta (uitgesproken als broesketta, zoals het hoort), waarop de ober mij verbeterde en zei: ‘Drie broesjetta dus?’ Op dat soort momenten moet ik erg hard op mijn tanden bijten om de ober niet te vertellen hoe het eigenlijk hoort. Maar jammer is het wel, zo’n verbastering van de Italiaanse lekkernij der lekkernijen. Aan het begin van Ciao tutti schreef ik al eens een blogstukje over dit simpele, maar o zo lekkere gerecht. Ik citeerde toen Marlena de Blasi, die in haar boek Duizend dagen …

Wilfried de Jong, bekend van Sportpaleis de Jong en Holland Sport, fietst in Kop in de wind door Limburg, Frankrijk, New York en Italië. Hij fietst de fantasie tegemoet en laat voor zijn achtervolgers de prachtigste verhalen achter. In Kop in de wind rijdt een kale fietser over lopers van asfalt door wereldsteden, bergketens en Hollandse polders. De fiets leidt hem naar onverwachte situaties en wonderlijke ontmoetingen. Hij wordt gemasseerd door een Franse wielerweduwe, fietst tegen zijn zin met een invalide oorlogsveteraan, ontmoet mr Trouble en zoekt wanhopig naar een reserveonderdeel voor zijn Pegoretti. In Manhattan neemt hij plaats op een …

De liefde voor Italië doet iets vreemds met me afgelopen weken. Ik volgde ineens superfanatiek het EK Voetbal en kende de namen en bijzonderheden van het hele Italiaanse elftal (terwijl ik de wedstrijden van Oranje slechts aan de zijlijn volgde). En nu lees ik ook nog eens over wielrennen, met gisteren De leeuw van Toscane en vandaag, tijdens de tweede etappe in een reeks van drie Italiaanse verhalen waarin wielrennen een belangrijke rol speelt, Vissen voeren, een meer dan rake roman van een nieuw Italiaans schrijftalent, Fabio Genovesi. Fiorenzo komt uit Muglione, in het Toscaanse binnenland, een plek van werkloosheid en stilstaande …

Gisteren ging de Tour de France van start. Niets Italiaans aan, zo op het eerste gezicht, maar wel een mooie gelegenheid om drie dagen lang wielerverhalen met een Italiaans tintje uit te lichten. We beginnen met De leeuw van Toscane, het verzwegen verhaal van de wielrenner die de grootste comeback in de Tour de France-geschiedenis maakte en tussen zijn Tour-overwinningen door ook nog eens een geheime held was in het Italiaanse verzet. Deze ‘leeuw van Toscane’, die eigenlijk Gino Bartali heette, won de tour in 1938, maar was door de Tweede Wereldoorlog niet in staat om zijn titel te verdedigen tot …