Cammino dei Borghi Silenti – wandel door verstilde dorpjes in Umbrië

In Umbrië liggen veel middeleeuwse dorpjes waar de tijd lijkt stil te staan. Je waant je in deze verstilde borghi ver van de hectiek van drukke steden en lange snelwegen.

Je komt er even helemaal tot rust, zeker als je de route van de Cammino dei Borghi Silenti volgt, in het zuidwestelijke deel van Umbrië, ver van de bekende toeristische bestemmingen.

Stap terug in de tijd

Het project is bedacht door Marco Fioroni, die een aantal charmante dorpjes met elkaar wilde verbinden. Marco: ‘Als je als wandelaar weet hoe je moet luisteren naar de stilte om je heen, zul je een wandeling buiten tijd en ruimte maken, als in een soort tijdmachine. Je komt echt als herboren weer terug in de bewoonde wereld.’

De wandeling is ongeveer 90 kilometer lang en gaat voornamelijk over onverharde wegen en bospaden, met enkele korte stukken secundaire asfaltweg, langs een aantal van de mooiste verstilde dorpjes van Umbrië.

De Cammino dei Borghi Silenti is een rondwandeling om de Monte Croce di Serra, het hoogste punt van de Monti Amerini, op bijna duizend meter hoogte. De geelgekleurde bordjes wijzen je de weg over de noordelijke hellingen van dit gebergte.

De verstilde dorpjes op de route

De Cammino dei Borghi Silenti ligt in de provincie Terni en beslaat de gemeenten Montecchio, Guardea, Avigliano Umbro en Baschi.

Er worden dertien borghi doorkruist. Vanaf het karakteristieke dorpje Tenaglie (waar je je auto voor vertrek kunt parkeren, zie deze Google Maps-locatie) loopt de route langs het Castello del Poggio dat dateert uit de elfde eeuw.

Na het dorp Guardea klim je naar de bergkam van de Monti Amerini om vervolgens af te dalen naar het bijna sprookjesachtige dorpje Santa Restituta.

Het pad buigt dan af naar het noorden en doorkruist Toscolano, Melezzole, Morruzze, Morre, Collelungo en Acqualoreto. Vervolgens daal je af naar het Eremo della Pasquarella, naast de fascinerende Gole del Forello, uitgesleten door het water van de Tiber.

Vervolgens klim je naar Scoppieto en Civitella del Lago, met adembenemend uitzicht op het Lago di Corbara, de Monte Peglia en de heuvels van Orvieto. Terug aan de westkant van de route daal je af naar Cerreto en Baschi.

Dan ga je weer de hoogte in, bijna tot het einde van de wandeling, naar de necropolis van San Lorenzo en Montecchio, een van de borghi più belli d’Italia, de mooiste dorpjes van Italië.

De wandeling eindigt weer in Tenaglie, met het Palazzo Ancajani, de historische residentie van de heren die dit gebied ooit domineerden.

Een aantal highlights onderweg

We lichten een aantal van de highlights die je op en om de route tegenkomt uit, van de speciale Panchine del Pellegrino tot WWF-oase Lago di Alviano, van wijnmaker Barberani tot het Lago di Corbara.

Panchine del Pellegrino

Even buiten Tenaglie, op weg naar Guardea, kun je al even rust nemen op de Panchine del Pellegrino, de bankjes van de pelgrim aan de Via Crucis. Laat het adembenemende uitzicht alvast goed op je inwerken voor je je tocht vervolgt.

Castello del Poggio

Dit middeleeuwse kasteel ligt op de top van een heuvel en waakt al ruim duizend jaar over het omliggende gebied.

Lucrezia Borgia zou dit castello cadeau gekregen hebben van haar broer Cesare, maar ook Filiberto di Savoia, prinses Olimpia Maidalchini Pamphilj en de Italiaans-Amerikaanse komiek Jimmy Savo zouden er gewoond hebben.

Na een grootschalige restauratie vormt het kasteel het Italiaanse hoofdkwartier van de Club van Boedapest, die zich richt op de ontwikkeling van universeel bewustzijn.

Guardea

In Guardea zelf vind je onder meer de kerk San Pietro e San Cesareo, met de resten van Pascuccio, de beschermheilige van het dorpje.

Bijzonder mooi zijn ook de Arco della Coscienza Planetaria, met stenen die burgemeesters van over de hele wereld naar Guardea hebben gestuurd, en de Tavola della Pace, een vredesaltaar, met de prachtige spreuk Il tempo è dentro la vita (‘de tijd ligt binnen het leven’).

Even buiten Guardea liggen de restanten van de kerk Sant’Illuminata. Niet ver daarvandaan bevindt zich de grot waar Franciscus zich terugtrok in gebed, slapend op een travertijnen rots die nog altijd veel pelgrims trekt.

WWF-oase Lago di Alviano

Dit natuurgebied rondom Alviano strekt zich met negenhonderd hectare uit over de gemeenten Alviano, Montecchio, Civitella d’Agliano en Guardea (waar de ingang van het park zich bevindt).

Het is een van de belangrijkste wetlands in Italië, ontstaan na afdamming van de rivier de Tiber. Je vindt er veel verschillende vogelsoorten, van haviken en ijsvogels tot lepelaars en eenden, maar ook vossen, wilde zwijnen, dassen, stekelvarkens, egels, eekhoorns, kikkers en gevlekte watersalamanders.

Er zijn twee wandelroutes uitgezet, een rondwandeling van circa 1,5 kilometer en een wandeling van 3,5 kilometer langs de loop van de Tiber. Op de website van de WWF-oase Lago di Alviano vind je meer details.

Lago di Corbara

Dit meer werd aangelegd in 1962, als stuwmeer in het Parco Fluviale del Tevere. Het dorpje Civitella di Massa werd toen omgedoopt tot Civitella del Lago. Het telt niet meer dan vijfhonderd inwoners, maar het biedt fantastisch uitzicht op het meer en de Tibervallei.

Wijn proeven bij Barberani

De wijnranken van Barberani wortelen in de hellingen van de heuvels aan de Tiber, met uitzicht over het Lago di Corbara.

Al in de Romeinse tijd werd in dit gebied wijn geproduceerd en Barberani zet die traditie sinds 1961 trots voort. Het wijnbedrijf is gevestigd in het Castello di Monticello, dat in de middeleeuwen onderdak bood aan circa honderd mensen, waarvan een groot deel belast met de landbouw.

Nog altijd worden er elk najaar druiven en olijven geoogst, voor heerlijke wijnen en olijfolie. Proeven kan ter plekke, maar Barberani heeft ook een winkel aan de Via Maitani 1 in Orvieto.

foto’s: Barberani

Montecchio

Alle dorpjes op deze route zijn prachtig, maar we lichten vooral Montecchio graag uit. Dit is uitgeroepen tot een van de borghi più belli d’Italia, de mooiste dorpjes van Italië.

Het dorpje ontstond in de twaalfde eeuw, maar de ontdekking van een uitgebreide necropolis in de rotsen levert het bewijs dat er hier al eerder Umbrische en Etruskische nederzettingen lagen.

Aan de middeleeuwse historie herinneren het kasteel en de parochiekerk van Santa Maria delle Grazie, maar vooral de sfeervolle straatjes die hun lange historie met trots uitdragen.

Te voet of per mountainbike

In principe is deze wandelroute voor iedereen die redelijk getraind is prima te lopen, omdat er geen echt moeilijke stukken zijn. Je kunt de voorgestelde etappes uiteraard naar eigen inzicht inkorten of verlengen.

Geoefende wandelaars kunnen de hele route in drie tot vier dagen lopen, maar als je minder getraind bent, verdeel je de route over vijf, zes of zeven dagen. Zo geniet je optimaal van de rust van de natuur!

Liever op de fiets? Dat kan ook, als je tenminste over een goede mountainbike beschikt. De fietsroute heeft een aantal extra lussen door bossen met steeneiken en kastanjebomen en is dus iets langer dan de wandelroute.

Op de website van Il Cammino dei Borghi Silenti vind je alle details om je route te plannen, inclusief wandelgids die je kunt aanschaffen en waarbij je dan ook de gpx-bestanden krijgt

met dank aan Cammino dei Borghi Silenti voor een aantal foto’s