Vroegboekkorting bij hu openair villages & campings

Fietsen langs de Golf van Baratti – van Donoratico langs de Costa degli Etruschi naar Populonia

Bij Agriglamping Podere Pianetti in Donoratico, aan de Costa degli Etruschi, is het op de vroege ochtend nog rustig. De meeste gasten slapen uit, maar wij zijn al vroeg uit de veren, want er wacht ons een flinke fietstocht vandaag.

Bij een cappuccino bestuderen we de route. Gids Stefano vertelt wat we al fietsend langs de Golf van Baratti zullen gaan zien. Het einddoel van een ochtend op de pedalen is Populonia, waar we na een welverdiende lunch een bezoek zullen brengen aan het Parco Archeologico di Baratti e Populonia. Maar daarvoor moeten we nu wel op de fiets stappen, er wacht een prachtig parcours langs de zee.

Langs de Costa degli Etruschi

De Toscaanse kust tussen Livorno en Piombino wordt ook wel La Costa degli Etruschi genoemd. Achter de zandstranden en pijnboombossen schuilen namelijk tal van Etruskische overblijfselen, van necropoli (dodensteden) zoals die bij Baratti, tot opgravingen met Etruskische én Romeinse overblijfselen, zoals bij Populonia.

Wie waren die Etrusken nu precies? Dit mysterieuze volk, van wie we maar weinig weten, woonde ver voor Christus in Midden-Italië, in de regio’s die we nu kennen als Toscane, Umbrië en Lazio. In dit gebied kwam dankzij de Etrusken de eerste grote beschaving van Italië tot ontwikkeling, lang voor de bloei van het Romeinse Rijk.

Tussen 750 en 500 voor Christus bereikte de Etruskische beschaving haar hoogtepunt. Ze waren meesters in het maken van kunstige sieraden (met een verfijning die we daarna nauwelijks nog tegenkomen), bronzen beeldjes en elegante vazen.

Hun taal is nog steeds niet ontcijferd, waardoor er nog veel geheimzinnigheid ontstaat rondom een aantal culturele elementen van de Etruskische samenleving. Wel weten we bijvoorbeeld dat mannen en vrouwen op gelijke voet stonden. Anders dan bij de Romeinen, die het na de Etrusken in Midden-Italië voor het zeggen krijgen, waren bij de Etrusken ook vrouwen aanwezig tijdens diners en officiële gelegenheden.

Klaprozen, tomaten en ruige rotskust

Onderweg krijgen we niet veel tijd om na te denken over dit mysterieuze volk. De route is te mooi om niet elk detail met alle zintuigen in ons op te nemen. Dat begint al meteen met velden vol klaprozen. Wat een lust voor het oog, zo’n zee van felrode bloemen in het groen!

Na een paar kilometer over een zandweggetje staan we ineens bijna met onze voeten aan zee. We stappen even af en laten de zeewind langs onze verhitte hoofden waaien.

Langs de haven van San Vincenzo vervolgen we onze weg, waarbij we de zee bijna continu in zicht hebben. Bij Bagno Altamarea kunnen we nog even op adem komen voor de klim omhoog begint, naar Populonia. We kunnen onze eindbestemming al zien liggen, maar het is nog een flinke klim naar boven, zelfs op een e-bike…

Lunchen in Populonia

Eenmaal boven moeten we echt even op adem komen. Gelukkig waait hier een aangenaam briesje, een van de voordelen van zo’n hooggelegen burchtdorpje. Nóg een voordeel is dat je hier prachtig ver kunt kijken, met de Golf van Baratti ver onder je voeten.

We maken een korte verkenningstocht door Populonia, met een bezoek aan het kerkje Santa Croce en aan het Museo Etrusco di Populonia (Via di Sotto 8). Ook bewonderen we de kleurrijke souvenirs die langs de hoofdstraat, de Via San Giovanni, staan uitgestald, zoals deze vintage Vespa’s.

Op het terras van La Taverna di Populonia strijken we neer voor de lunch. Zo’n fietstocht maakt best hongerig, dus we gaan voor antipasti én een bord pasta. Allereerst komen er plankjes met vleeswaren en verschillende soorten kaas van Podere Paterno op tafel, met sappige nectarines, gevolgd door een flinke portie pici alla carrettiera (met tomaat, knoflook, peterselie en rode peper). Dan nog een affogato al caffè (een bolletje vanille-ijs met espresso) toe en we zijn klaar om weer op de fiets te stappen.

Een bezoek aan het Parco Archeologico di Baratti e Populonia

Gelukkig is het maar een kort stukje naar het Parco Archeologico. Geen tijd om bezweet te raken of zadelpijn te voelen (dat zal morgen wel anders zijn…). Gids Flavio staat ons al op te wachten, bijna popelend van ongeduld om ons het archeologisch park te laten zien.

Maar eerst vertelt hij ons kort over de geschiedenis van Populonia, een naam die waarschijnlijk een afgeleide is van de Etruskische naam Pupluna (waarbij de letter p werd uitgesproken als een f), op zijn beurt weer een verwijzing naar de Etruskische god van de wijn, Pupluns.

Ondanks dat de god van de wijn zijn naam gaf aan deze stad, was Populonia niet bekend om de wijnbouw. In de tijd van de Etrusken was Populonia groot in het bewerken en verhandelen van ijzer. Het ijzer werd gewonnen op het eiland Elba, dat je bij helder weer aan de horizon ziet opduiken, en vervolgens naar Populonia verscheept om bewerkt te worden.

Overigens is de plek van deze Etruskische stad vrij uniek. De Etrusken hadden normaal gesproken de gewoonte om hun steden wat verder landinwaarts te bouwen. Waarschijnlijk profiteerden ze hier niet alleen van de nabijheid van Elba, maar ook van de hoge ligging, waardoor de tempels van de bovenstad al van veraf zichtbaar waren.

Als we langs de restanten van de akropolis, de ‘bovenstad’, dwalen, zien we helaas maar weinig restanten van de Etruskische beschaving. De Romeinen namen de stad over en bouwde op de restanten van de Etruskische stad een eigen nederzetting. De restanten van de Etruskische bouwwerken zijn er nog wel, maar die liggen diep onder de grond.

Wat rest, zijn met name ruïnes van Romeinse tempels en badhuizen. En stukjes aardewerk, die als je goed zoekt overal te vinden zijn. Flavio raapt af en toe een scherf op, om hem daarna achteloos weer weg te gooien. Niets belangrijks, lijkt het, maar als wij een piepklein stukje van een amfoor vinden, voelt het toch alsof we even echte schatzoekers zijn. Niks achteloos weggooien, dit stukje gaat mee als souvenir.

Over een stuk Romeinse weg lopen we omhoog, waar een paar mooie stukjes mozaïek te bewonderen zijn. Een rand met torens lijkt gemaakt door een Romeinse voorganger van Escher: als je van de ene kant kijkt, zie je witte torens, kijk je vanaf de andere kant dan zie je de torens in het zwart. Een mooie optische illusie voor de bezoekers van het badhuis dat hier waarschijnlijk lag.

Flavio wijst ons op het verschil tussen een stuk Romeinse muur en een stukje van de oorspronkelijke Etruskische muur. In het Romeinse stuk zie je duidelijk cement, een uitvinding die de Etrusken nog niet kenden. Zij trokken hun muren op zonder cement. Dat een deel van de stadsmuur nog altijd stevig staat, bewijst maar eens hoe hoog het niveau van de Etruskische beschaving was…

Nog wat hoger schittert een stuk van een kleurrijk mozaïek met vissen, maar hier is men nog volop aan het opgraven. Volgens Flavio geldt dat voor grote delen van het park. Hij verzekert ons dat er elk jaar meer te zien zal zijn, er ligt nog zoveel verborgen onder lagen aarde. Gelukkig wordt hier en daar al met tekst en illustraties van Andrea Camerini uitgelegd wat er onder de grond verborgen ligt.

De Etruskische necropolis

Na een laatste blik op Populonia en de Golf van Baratti pakken we onze fietsen en zoeven we met flinke snelheid de heuvel af, naar het tweede stuk van het Parco Archeologico, de Necropolis van San Cerbone.

Deze necropolis is een van de Etruskische dodensteden. De Etrusken geloofden namelijk dat je na je dood in het hiernamaals verder zou leven. Daarom bouwden ze naast elke stad ook een necropolis, een stad voor de doden, met ronde grafheuvels waarin de doden werden begraven. Ze werden vergezeld door alle spullen die ze op hun reis naar het hiernamaals konden gebruiken: vazen, urnen, sieraden…

In dit gebied vind je zo’n zeventig tombes, waarvan er ongeveer vijfentwintig al zijn opgegraven. Ook hier wacht dus nog een hoop werk voor archeologen, met wellicht heel wat nieuwe verrassingen. Soms worden er namelijk echte schatten gevonden in de grafheuvels.

Flavio neemt ons eerst mee naar de Tomba dei Carri, de ‘Tombe van de Strijdwagens’. In deze graftombe werd door archeologen namelijk een heuse strijdwagen aangetroffen (die nu te zien is in het Museo Archeologico in Florence).

We wurmen ons door de zeer nauwe ingang en lopen gebukt naar de grafkamer. Die is nu leeg, maar de manier van bouwen van de Etrusken komt zo des te meer naar voren. Het dwingt respect af als je bedenkt waar de Etrusken al toe in staat waren toen de Romeinen nog in houten hutjes langs de oever van de Tiber woonden.

We kruipen weer naar buiten en wandelen langs de verschillende tombes, hier en daar met klaprozen op het dak, alsof de natuur vindt dat ook op deze graven een bloemetje op zijn plek is, al zijn de resten van de overledenen al lang geleden verdwenen.

Praktische informatie

Wil je het Parco Archeologico di Baratti e Populonia bezoeken? De openingstijden vind je hier. We raden je wel aan een rondleiding met gids te nemen, zodat de ruïnes veel meer gaan leven. Zeker bij de necropolis, want zonder gids mag je bijvoorbeeld de Tomba dei Carri niet van binnen bewonderen.

Download de gratis Ciao tutti app voor nog meer tips

5 reacties

  1. Mooi stuk over de fietstocht naar Populonia. Jullie hebben toch nog weer weetjes gedeeld waarvan ik nog niets wist, ondanks dat wij al vijf keer in deze omgeving vakantie hebben gevierd, mooi

  2. Grazie Alien!

  3. Heel leuk stuk met mooie foto’s. Het staat zeker nog op mijn lijst om een soortgelijke tour te maken. Zijn jullie gevlogen op de luchthaven van Pisa en vervolgens een auto gehuurd?

  4. FRIDA VAN DER HORST

    HEEL MOOI JE TOUR LANGS DE BAAI VAN BARATTI. JE KUNT DE EERSTE WITTE WEG INSLAAN EN LANGS PODERE ETRUSCO KOMEN BIJ COUNTRY COMMUNICATION CENTRE. EEN MAGISCHE PLEK WAAR JE IN JULY/AUGUSTUS KUNT SLAPEN HANGEND IN DE IMPONENTE EIKENBOOM
    IEDERE ZATERDAGMIDDAG IS ER EEN PROEVERIJ VAN DE PRODUKTEN KM 0, OP BASIS VAN DE ITALIAANSE CANNABIS EN VLAS. A PRESTO ! FRIDA

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *